Kto musi płacić grudniową zaliczkę?
W podatku dochodowym od osób fizycznych zaliczka przedsiębiorcy za grudzień lub ostatni kwartał roku różni się od opłacanych za pozostałe miesiące i kwartały roku podatkowego. W przeciwieństwie do nich termin jej zapłaty przypada już w następnym roku podatkowym. Ponadto w odniesieniu do niej zasadniczo przedsiębiorca ma wybór: może ją wpłacić, ale, po spełnieniu ustawowych warunków, może również tej wpłaty uniknąć.
Podatek z zeznania w miejsce zaliczki
Na przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi korzystającymi z opodatkowania na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej i podatkiem liniowym, w trakcie roku ciąży obowiązek wpłacania zaliczek na poczet podatku dochodowego. Generalnie dokonują tych wpłat co miesiąc, a jeśli spełnią kilka wynikających z ustawy o pdof kryteriów, mogą je regulować w systemie kwartalnym. W oparciu o art. 44 ust. 6 tej ustawy wpłaty zaliczki za ostatni miesiąc (kwartał) roku, w wysokości obliczonej w ten sam sposób jak zaliczki za poprzednie miesiące, dokonują zasadniczo do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Uregulowania tego przepisu dopuszczają jednak możliwość niepłacenia zaliczki za ostatni okres rozliczeniowy (tj. miesiąc bądź kwartał). Aby ją zyskać, przedsiębiorca musi się rozliczyć z podatku dochodowego za cały rok wcześniej niż to wynika z ogólnych zasad obowiązujących w tym zakresie.
Zeznania roczne PIT-36 (skala podatkowa) i PIT-36L (podatek liniowy) przedsiębiorcy zasadniczo składają w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym samym terminie powinni wpłacić różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników (art. 45 ust. 1 i 4 ustawy o pdof). Z obowiązku dokonywania wpłaty ostatniej zaliczki na podatek za dany rok podatkowy ustawodawca zwolnił tych przedsiębiorców, którzy przed upływem terminu do jej wpłaty (czyli do 20 stycznia następnego roku podatkowego) dokonają rocznego rozliczenia podatku w wyniku złożenia zeznania.
Samo złożenie rocznego PIT do 20 stycznia nie zwalnia od wpłaty zaliczki - w tym samym terminie musi nastąpić zapłata wynikającego z zeznania podatku (jeśli taki wystąpi).
Również złożenie zeznania za rok podatkowy do 20 stycznia następnego roku, przy jednoczesnej zapłacie podatku z tego zeznania już po 20 stycznia, nie zwalnia podatnika z zapłaty zaliczki na podatek za grudzień. Stąd przykładowo, dopiero gdy przedsiębiorca-liniowiec opłacający zaliczki na podatek dochodowy miesięcznie złoży zeznanie PIT-36L za 2016 r. np. w dniu 17 stycznia 2017 r. i przed upływem terminu do wpłaty zaliczki (np. 19 stycznia 2017 r.) rozliczy wynikające z tego zeznania zobowiązanie w podatku dochodowym, zwolniony zostanie z obowiązku dokonania wpłaty zaliczki za grudzień 2016 r.
Podstawa opodatkowania bez zmian
Inne zasady dokonywania wpłaty ostatniej zaliczki nie przekładają się na odmienny sposób ustalania podstawy opodatkowania przy dokonywaniu jej obliczenia.
U przedsiębiorców będących osobami fizycznymi opodatkowanymi na zasadach ogólnych i prowadzącymi podatkowe księgi przychodów i rozchodów generalnie podlegający opodatkowaniu dochód wyznacza różnica pomiędzy wynikającym z księgi podatkowej przychodem a kosztami jego uzyskania. Wysokość przychodów, jak i wysokość kosztów, ustala się w rachunku narastającym, tj. według sum przychodów i kosztów wykazanych w podatkowej księdze od początku roku.
Inaczej ustalanie podstawy opodatkowania przebiega jednak u podatników, którzy na koniec miesiąca sporządzają remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych. Oni przy wyliczaniu zaliczki muszą uwzględniać zapisy art. 24 ust. 2 ustawy o pdof. Wynika z niego, że dochód ustala się jako różnicę pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:
- powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków - jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa od remanentu początkowego, lub
- pomniejszoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego - jeśli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Przedsiębiorca, który w trakcie roku przy ustalaniu dochodu wyliczając zaliczki na podatek uwzględnia różnice remanentowe, zobligowany jest zaliczkę za grudzień obliczyć w ten sam sposób. Natomiast ten, który w trakcie roku różnic tych przy obliczaniu zaliczek na podatek nie uwzględniał - nie uwzględnia ich także obliczając zaliczkę za grudzień.
Zaliczka za grudzień, tak jak pozostałe miesiące, rozliczana jest w rachunku narastającym. Stąd przy jej wyliczaniu należy uwzględniać dochód za wszystkie 12 miesięcy roku podatkowego. U podatników ustalających zaliczki na podatek z uwzględnieniem różnic remanentowych spowoduje to, że jej wyliczenie będzie w rzeczywistości ostatecznym rozliczeniem dochodu rocznego z podatkowej księgi. Jako remanent początkowy do wyliczenia różnicy remanentowej przyjmują oni bowiem w każdym miesiącu spis z natury na dzień 1 stycznia danego roku, a jako końcowy uwzględniają spis z natury na ostatni dzień danego miesiąca tego roku. W efekcie ustalając dochód na potrzeby obliczenia zaliczki za grudzień 2016 r., przyjmują jako remanent początkowy ten sporządzony na 1 stycznia, a jako końcowy - spis z natury na 31 grudnia 2016 r.
Z kolei ustalający dochód jako różnicę pomiędzy wynikającym z podatkowej księgi przychodem a kosztami jego uzyskania, przy wyliczaniu zaliczki za grudzień, jak już wskazano, tak jak ma to miejsce w odniesieniu do zaliczek za pozostałe miesiące roku, nie biorą pod uwagę żadnego remanentu. W konsekwencji dochód ustalany przez nich na potrzeby zaliczki za grudzień i ten wynikający z zeznania rocznego mogą się od siebie różnić.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 5 (1359) z dnia 2017-01-16