Odszkodowanie za nieterminowe dostarczenie przesyłki
Jeśli firma przewozowa nieterminowo dostarczy przesyłkę, można żądać od niej odszkodowania. Nie zawsze jednak pokryje ono wszystkie poniesione szkody. W przewozach krajowych wysokość odszkodowania za nieterminowe wykonanie umowy powodujące szkody inne niż w samej przesyłce jest ograniczona do dwukrotności umówionego wynagrodzenia. Limit obowiązuje też w przewozach międzynarodowych.
Do przewozów przesyłek na terenie Polski ma zastosowanie ustawa - Prawo przewozowe. Wprowadza ona dość istotne ograniczenia w wysokości odszkodowania od przewoźnika za nieterminowe przewiezienie przesyłki.
Zwłoka w przewozie może spowodować szkody w przesyłce (np. zepsucie przewożonej żywności) - przewoźnik odpowiada za takie szkody tak samo, jak za szkody spowodowane uszkodzeniem lub zniszczeniem przesyłki. Znacznie częściej jednak zwłoka w przewozie powoduje szkody niebędące szkodami w samej przesyłce. Przykładowo sprzedawca zobowiązuje się dostarczyć towar do magazynu kupującego w określonym terminie. Za przekroczenie tego terminu grożą mu kary umowne. Firma przewozowa przywozi towar z opóźnieniem, w wyniku czego kupujący nalicza sprzedawcy karę umowną. Sprzedawca poniósł więc szkodę inną niż w samej przesyłce. Może się okazać, że przewoźnik mu tej szkody nie zrekompensuje. Wynika to z tego, że wysokość odszkodowania za szkody inne niż w przesyłce jest ograniczona do wysokości podwójnej kwoty przewoźnego (art. 83 ust. 1 Prawa przewozowego).
Nieterminowe dostarczenie przesyłki, które nie spowodowało szkody, nie pociąga za sobą konieczności zapłaty odszkodowania.
Nie można też w umowie z przewoźnikiem podwyższać limitu jego odpowiedzialności. Dominuje pogląd, że przepisy Prawa przewozowego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że wprowadzenie do umowy przewozu postanowień przewidujących odpowiedzialność przewoźnika w innym zakresie niż określony w ustawie jest nieskuteczne. Również zastrzeżenie za opóźnienie w przewozie kary umownej wyższej niż dwukrotność przewoźnego jest nieskuteczne jako naruszające bezwzględnie obowiązujące przepisy Prawa przewozowego.
Przy przewozach krajowych roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem dwóch miesięcy od dnia jej wydania. Bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres trzech miesięcy.
Przy drogowym przewozie przesyłek w transporcie międzynarodowym obowiązują inne przepisy. Należy stosować Konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów CMR. Przewiduje ona, że w razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może jednak przewyższyć kwoty przewoźnego (art. 23 ust. 5 Konwencji). Limit jest tu więc jeszcze niższy niż w przypadku polskiego Prawa przewozowego. Wyższe odszkodowanie można sobie zagwarantować, jeśli nadawca w porozumieniu z przewoźnikiem i za dodatkową opłatą wpisze do listu przewozowego tzw. kwotę specjalnego interesu w dostawie przesyłki na wypadek jej zaginięcia, uszkodzenia lub przekroczenia umówionego terminu dostawy (art. 26 Konwencji CMR). Wówczas limitem wysokości odszkodowania jest zadeklarowana kwota specjalnego interesu.
Z Konwencji CMR wynika, że nieważne są wszystkie klauzule umowne, które pośrednio lub bezpośrednio naruszają Konwencję, a więc również takie, które zmieniają limity odpowiedzialności przewoźnika. Jedyną dopuszczalną zmianą jest wprowadzenie do listu przewozowego kwoty specjalnego interesu w dostawie, która wyznacza limit odpowiedzialności. Na gruncie Konwencji CMR przyjmuje się, że ze względu na art. 41 Konwencji wprowadzanie do umów postanowień o karach umownych za opóźnienie w dostarczeniu przesyłki nie jest dopuszczalne.
Termin przedawnienia roszczeń wobec przewoźnika z tytułu opóźnienia wynosi jeden rok, licząc od dnia wydania przesyłki (art. 32 ust. 1 Konwencji CMR). Opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy (art. 30 ust. 3 Konwencji CMR).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.11.1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1173)
Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19.05.1956 r. (Dz. U. z 1962 r. nr 49, poz. 238 ze zm.)
autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa nr 25 (1170) z dnia 2015-03-26