Dojrzałością wykazujemy się głównie w emocjach, ale nie finansach

Zdecydowana większość, bo aż 86 proc. dorosłych osób w wieku 20-50 lat uważa się za odpowiedzialnych. Niewiele mniejszy odsetek ocenia się jako zaradnych, a 68 proc. także jako zapobiegliwych. Co to jednak oznacza w praktyce i w czym się objawia?

Przede wszystkim w trosce o rodzinę, bo taką deklarację składa aż 66 proc. badanych, w dalszej kolejności w planowaniu wydatków (64 proc.) i niezależności finansowej rozumianej jako niewydawanie większych kwot niż się zarabia (58 proc.).

O materialną przyszłość w dłuższej perspektywie martwi się jednak niewielka grupa. Troska o finansowe zabezpieczenie wymieniana jest dużo rzadziej. Tylko dla 28 proc. odpowiedzialność to również potrzeba zabezpieczenia finansowego w razie ciężkiej choroby, wypadku czy śmierci. Zabezpieczenie finansowe na emeryturę wymienia jedynie 27 proc. pytanych. Jak pokazują badania większość ankietowanych jest przekonana, że odpowiedzialność to świadomość zagrożeń, które mogą nam się zdarzyć w życiu.

- Dojrzałość nie może być utożsamiana z metrykalną dorosłością. To rodzaj postawy, którą nabywamy w procesie uczenia się, doświadczania, podejmowania ryzyka, komunikacji z innymi ludźmi, a także możliwością poznania samego siebie, a wiek może, choć wcale nie musi mieć tu dużego znaczenia. Jak podkreśliła jedna z osób biorących udział we wspomnianym badaniu "dojrzałość to proces"- tłumaczy dr Tomasz Sobierajski socjolog, badacz, metodolog, adiunkt w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Z badania wynika, że człowiek odpowiedzialny, mający świadomość zagrożeń, które mogą się przytrafić w życiu (80 proc. wskazań "zdecydowanie tak" i "raczej tak") oraz regularnie wykonuje badania zdrowotne (68 proc. wskazań "zdecydowanie tak" i "raczej tak").

Deklaratywne posiadanie wiedzy na tematy finansowe nie ma przełożenia na realne czyny. Co piąta osoba, uważająca się za dojrzałą, nie pomyślała jeszcze o odkładaniu pieniędzy na przyszłość. Ponad 1/3 badanych, którzy nie posiadają żadnego ubezpieczenia ocenia, że ma wiedzę na tematy finansowe i aktywnie szuka tego typu informacji.

Z jedne strony duża grupa (64 proc) uważa, że nawet za małą kwotę pieniędzy miesięcznie można się indywidualnie ubezpieczyć na życie, ale z drugiej tylko co czwarty posiada indywidualną polisę.

Jak się okazuje dojrzałość finansowa nie zawsze idzie w parze z wiekiem.

- Są osoby młode, które już potrafią oszczędzać i inwestować. Gotowość do tego jest cechą psychologiczną i nawet ci, którzy nie zarabiają dużo, są w stanie regularnie odkładać niewielką sumę pieniędzy. Dojrzałość finansowa nie zależy bowiem od grubości portfela, ale polega na tym, aby być zabezpieczonym na przyszłość, a jednocześnie potrafić rozsądnie wydawać pieniądze i cieszyć się życiem. Część Polaków już umie to robić - mówi Michał Nestorowicz dyrektor ds. badań i analiz rynkowych Nationale-Nederlanden.

Kiedy pojawia się pierwszy impuls do budzenia się dojrzałości materialnej?

Początkiem bycia odpowiedzialnym finansowo jest najczęściej podjęcie pierwszej pracy, uzyskanie pierwszych, zarobionych przez siebie pieniędzy lub wyprowadzka od rodziców. Ludzie odpowiedzialni finansowo powinni zdaniem respondentów posiadać również odpowiednią wiedzę na temat finansów, planować większe wydatki oraz odkładać pieniądze na wypadek nieprzewidzianych wydatków.

Deklaracje respondentów nie zawsze idą w parze z ich rzeczywistymi zachowaniami. Wciąż trzy czwarte Polaków w wieku 20-50 lat nie posiada indywidualnej polisy. Na poczucie odpowiedzialności, finansowej silny wpływ ma założenie rodziny.

Pojawienie się dzieci na świecie, jest początkiem poważnego zastanawiania się nad materialnym aspektem życia w dłuższej perspektywie i zmiany podejścia do pieniędzy. To często moment, w którym zaczynamy myśleć o finansowym zabezpieczeniu przyszłości. Wtedy też większość Polaków wykazuje inicjatywę i chęć ubezpieczenia siebie oraz najbliższych.

Coraz częściej mówi się o konieczności edukacji finansowej najmłodszych, ale na razie nie jest tu różowo. Rozmowa z dziećmi na temat finansów to najrzadziej wskazywany przejaw bycia odpowiedzialnym finansowo. Jednocześnie jeśli ankietowani są pytani o to wprost, to 78 proc. przyznaje, że warto rozmawiać na ten temat z dziećmi od najmłodszych lat.

- Mamy nadzieję, że dzięki temu za kilkanaście lat będziemy mogli powiedzieć, że Polacy osiągnęli pełną dojrzałość, nie tylko jako społeczeństwo, ale również w sferze naszych osobistych finansów - podkreśla Michał Nestorowicz.

Na razie badania pokazują, że młodzi ludzie wchodzący w świat dorosłych nie wynieśli z domu poczucia odpowiedzialności za swoje decyzje finansowe. Z opublikowanego niedawno raportu Biura Informacji Kredytowej wynika, że dzisiejsza młodzież w wieku od 18 do ok 24 lat wysoko ocenia swoją wiedzę o finansach, co niestety nie znajduje odzwierciedleni w praktyce.

Ponad 40 proc. ocenia własne kompetencje dobrze i bardzo dobrze, a w stopniu wystarczającym 35 proc. Niestety nie znajduje to potwierdzenia w faktach - aż 69 proc. badanych nie potrafiło poprawnie rozszyfrować podstawowych skrótów i definicji produktów finansowych. Jednocześnie coraz chętniej sięgają ono po kredyty i pożyczki bankowe, co nie byłoby może niepokojące, gdyby nie fakt, że co ósmy nie spłaca ich terminowo i jest to dużo wyższy odsetek od średniej.

Jednak z badania Nationale-Nederlanden płyną pozytywne sygnały dotyczące młodego pokolenia (choć już działającego od kilku lat w dorosłym życiu), bo okazuje się, że jedna trzecia osób w grupie wiekowej 25-29 lat również odkłada pieniądze już z myślą o emeryturze.

mn