Kiedy Polska wejdzie do strefy euro?

Litwa szykuje się na euro

Od 1 stycznia 2015 r. wszystkie bankomaty na Litwie będą wypłacać tylko euro. Do końca czerwca 34 oddziały bankowe mają nieodpłatnie wymieniać lity na euro (banknoty i monety). Od pierwszego lipca 2015 r. 89 oddziałów będzie nadal nieodpłatnie wymieniać gotówkę (banknoty lit) przez sześć kolejnych miesięcy. Bank Litwy ma świadczyć takie usługi bez ograniczeń

Litewska mennica już zaczęła wybijać 370 milionów monet euro z wizerunkiem "Pogoni" - uzbrojonego rycerza na koniu, który jest godłem Litwy. Z Deutsche Bundesbanku pożyczono w sumie 132 mln euro w banknotach o różnych nominałach. Bank Litwy rozpoczął dostarczanie komercyjnym bankom monet i banknotów euro - odpowiednio - pierwszego października oraz pierwszego listopada 2014 r.

Poprzez podpisanie tego dokumentu firmy, np. handlowe, zobowiązują się, że wprowadzenie nowej waluty nie stanie się pretekstem do podwyższenia cen towarów i usług. Podpisanie memorandum to także wyrażenie zgody na stosowanie oficjalnego kursu wymiany, przestrzeganie zasad zaokrąglania cen i prezentowania ich w jasny sposób w obu walutach (lit i euro) tak, by nie wprowadzać klientów w błąd.

Reklama

Banki już przygotowane?

Wiele wyzwań stoi przed litewskimi bankami. Faktycznie banki komercyjne zaczęły wypłacać klientom banknoty i monety euro 1 grudnia 2014 r. 900 000 zestawów startowych monet euro jest dostępnych w trzech kasach Banku Litewskiego, w 343 oddziałach banków oraz na przynajmniej 330 pocztach. Każdy zestaw startowy zawiera wszystkie litewskie monety euro (wartość jednego zestawu to 11,59 euro). Od 1 stycznia 2015 r. wszystkie bankomaty na Litwie będą wypłacać tylko euro.

Do końca czerwca 34 oddziały bankowe mają nieodpłatnie wymieniać lity na euro (banknoty i monety). Od pierwszego lipca 2015 r. 89 oddziałów będzie nadal nieodpłatnie wymieniać gotówkę (banknoty lit) przez sześć kolejnych miesięcy. Bank Litwy ma świadczyć takie usługi bez ograniczeń.

Litwa ze wspólną walutą

Litwa, która przystąpiła do Unii Europejskiej w maju 2004 r., będzie 19. państwem, które przyjęło wspólną walutę. Euro mają już pozostałe dwa kraje bałtyckie: Łotwa (od 1 stycznia 2014 r.) i Estonia (od 1 stycznia 2011 r.). Rada UE oficjalnie zatwierdziła przyjęcie Litwy do strefy euro z dniem 1 stycznia 2015 r. i zdecydowała, że kurs wymiany będzie wynosić 3,4528 lita litewskiego za euro (zgodnie z parytetem w ERMII). Europejski Bank Centralny i bank centralny Litwy (Lietuvos bankas) uzgodniły, że do 1 stycznia 2015 r. będą monitorować kurs lita wobec euro na rynku walutowym. Ponieważ Litwa przystępuje także do Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego, w styczniu 2015 r. EBC przejmie bezpośredni nadzór nad największymi litewskimi bankami.

Od stycznia 2014 r., na wniosek Lietuvos bankas, Litwa - wraz z 18 krajami strefy euro - uczestniczy we wszechstronnej ocenie bilansów banków. Podlegają jej trzy litewskie instytucje kredytowe o największej sumie aktywów: SEB Bankas, Swedbank i DNB Bankas (Swedbank, DNB oraz SEB zajmują około 70 proc. rynku usług bankowych na Litwie).

Sentyment do lita

Jak wskazują eksperci z Ośrodka Studiów Wschodnich (OSW) - mieszkańcy wszystkich państw, które pojawiły się po rozpadzie Związku Radzieckiego, tak i Litwini, mają duży sentyment do swojej waluty narodowej, lecz rozumieją powody, dla których mały kraj potrzebuje silnej waluty, która uwiarygodni go w oczach zagranicznych inwestorów. Inna sprawa, że kurs lita (tak jak wcześniej łotewskiego łata i estońskiej korony) od dawna powiązany jest z euro, więc do pewnego stopnia prawdziwe jest stwierdzenie, że euro na Litwie jest już od wielu lat - zmienią się tylko banknoty. Eksperci szacują, że koszty przestawienia kraju na euro to ok. 300 mln euro - czyli prawie 0,9 proc. PKB. Przy tym, że Litwa jest jeszcze zobowiązana do wpłaty 300 mln euro do Europejskiego Funduszu Stabilności. Koszty wydają się dość wysokie, jednak kraj może na tym zyskać, o ile przełoży je na szybki wzrost PKB kraju oraz na dobrobyt mieszkańców.

Droga do euro

Próbę wejścia do strefy euro Litwa podjęła jako pierwsza w regionie, już w roku 2007, jednak przekroczenie poziomu inflacji o 0,1 pkt. proc., spowodowane podwyżką cen gazu importowanego od Gazpromu, zniweczyło te plany. Z analiz OSW wynika, że w kwietniu 2014 r. średnia roczna inflacja na Litwie wyniosła 0,6 proc., czyli znacznie poniżej wymaganego kryterium inflacji ustanowionego na poziomie 1,7 proc. Pozostałe warunki Litwa spełniała z wyraźną rezerwą: wskaźnik deficytu budżetowego kraju wyniósł w ubiegłym roku 2,2 proc. PKB przy dopuszczalnym maksymalnym zadłużeniu na poziomie 3 proc. Z kolei dług publiczny w roku 2013 wyniósł 39,4 proc. PKB przy dopuszczalnym maksimum 60 proc. PKB. Litewska waluta narodowa - lit - już od roku 2004 została objęta europejskim mechanizmem stabilizacji walutowej ERM II. Obecne wyniki gospodarcze są skutkiem konsekwentnej polityki fiskalnej i reform gospodarczych, które Litwa przeprowadza od połowy lat 90. W roku 1995 PKB Litwy stanowił 35 proc. per capita średniej europejskiej, a wedle szacunków Komisji Europejskiej w roku 2015 wzrośnie do 78 proc.

Ranking warunków biznesowych

W najnowszym rankingu warunków biznesowych "Doing Business 2015", opracowanym przez Bank Światowy, Litwa zajęła 24. miejsce wśród 189 krajów. Uwzględniając zmianę metodyki ustalania rankingu, identyczną pozycję Litwa zajęła również w poprzednim roku.

W rankingu z 2013 r. Litwa została sklasyfikowana na 17. pozycji, jednak w bieżącym roku Bank Światowy dokonał zmiany metodyki ustalania poszczególnych wskaźników oraz całego rankingu, dlatego nie da się bezpośrednio porównywać wyników za rok ubiegły i bieżący. Łotwa w rankingu "Doing Business 2015" zajęła 23. miejsce, a Estonia - 17. (w poprzednim roku, po uwzględnieniu zmian metodyki były to odpowiednio 21. i 16. pozycja).

"Doing Business 2015" za najbardziej przyjazny kraj dla biznesu uznaje Singapur, a drugą i trzecią pozycję zajęły odpowiednio Nowa Zelandia i Hongkong. W najnowszym rankingu Litwa największy postęp odnotowała w następujących kategoriach:

a) rozpoczęcie biznesu,

b) wydanie zezwoleń na budowę,

c) przyłączenie się do sieci energetycznych oraz egzekwowanie umów za pośrednictwem systemu sądowniczego.

W tych kategoriach Litwa awansowała odpowiednio o: osiem, dziesięć, dwie i pięć pozycji. Największy spadek - o sześć pozycji - odnotowano w kategorii procedur niewypłacalności. Poza tym, mimo że na Litwie nie zmieniły się procedury kredytowania, kraj ten w tej kategorii awansował o cztery pozycje.

Zdeterminowana Litwa

Determinacja władz litewskich, by jak najszybciej wypełnić kryteria członkostwa, podyktowana była także względami gospodarczymi. Po wejściu Estonii, a następnie Łotwy do strefy euro władze litewskie obawiały się, że ich kraj przestanie być konkurencyjny i straci inwestorów zagranicznych, którzy chętniej skierują się na Łotwę i do Estonii. Władze Litwy, która kilkakrotnie przeżywała kryzysy bankowe związane z bankructwami popularnych instytucji finansowych (w ostatnich latach bank Snoras), są zadowolone z włączenia ich banków do Unii Banków Europejskich i z objęcia ich Nadzorem Europejskiego Banku Centralnego.

Według analiz ekspertów OSW sytuacja na Ukrainie dopisała do standardowej listy nowy argument za przyjęciem euro: małe państwa, które niegdyś znajdowały się w sferze wpływów radzieckich wzmacniają dzięki temu swoje bezpieczeństwo, stając się częścią większego układu. Peryferyjne państwa (i gospodarczo i geograficznie) mogą tym samym mocniej związać się z Zachodem i uniemożliwić Rosji ewentualną destabilizację waluty. Litwa jest w tej dobrej sytuacji, że przyjmując nową walutę, może się wspierać doświadczeniami dwóch pozostałych krajów bałtyckich i nie powielać ich błędów. Litwini podchodzą do zmiany waluty ze spokojem, traktują ją jako narzędzie niezbędne do dalszego rozwoju.

dr Henryk Borko

Autor jest rektorem Warszawskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej. W latach 2000-2006 ekspert ds. rynków wschodnich UNIDO ONZ

Gazeta Finansowa
Dowiedz się więcej na temat: Litwa | strefa euro
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »