Dobry system złotej waluty

Za czołowych przedstawicielami tej myśli uznawani są: Carl Menger, Ludwig von Mises, Friedrich von Hayek i Murray Rothbard - ekonomiści reprezentujący tzw. szkołę austriacką.

System waluty złotej funkcjonował w latach 1870-1914. Polegał na tym, że bank centralny utrzymywał rezerwy złota i walut wymienialnych na złoto w określonej, stałej proporcji do ilości wyemitowanego pieniądza. Jednocześnie gwarantował wykupienie złota, zgodnie z ustalonym parytetem. Istniała przy tym swoboda transferu złota pomiędzy krajami.

Przewaga parytetu złota nad innymi systemami pieniężnymi objawiała się w dużej stabilności na rynku wewnętrznym i międzynarodowym. Wahania cen złota były niewielkie i najczęściej wynikały z odpływu znacznych ilości kruszcu lub odkrycia jego nowych złóż. Miało to pozytywne znaczenie dla funkcjonowania gospodarki oraz wymiany międzynarodowej. W konsekwencji parytet złota zapewniał równowagę płatniczą państw.

Podczas I wojny światowej państwa europejskie przestawiły swoje gospodarki na cele militarne, co spowodowało ograniczenie wolnego rynku. Przestały funkcjonować mechanizmy polityki pieniężnej i uruchomiono interwencjonizm państwowy. Chociaż system złotego pieniądza upadł już w 1914 r., to cena złota pozostawała na niezmienionym poziomie - 20,67 dolarów za uncję - do 1933 r. Wtedy prezydent targanych wielkim kryzysem Stanów Zjednoczonych - Franklin Delano Roosevelt ustalił cenę złota na poziomie 35 dolarów. Amerykanie musieli pozbyć się posiadanego złota na rzecz państwa.

W 1944 r. w Bretton Woods 44 państw alianckich powołało w drodze umowy nowy system monetarny. Ustalono stały parytet wymiany złota - 35 dolarów amerykańskich za uncję oraz stałe kursy wymiany między poszczególnymi walutami. Wtedy też utworzono Międzynarodowy Fundusz Walutowy, którego podstawowym zadaniem było pełnienie funkcji regulacyjnej na międzynarodowym rynku finansowym.

Polityka gospodarcza państw uczestniczących w systemie z Bretton Woods miała służyć zapewnieniu równowagi wewnętrznej, głównie przez odpowiednią politykę fiskalną.

Ze względów politycznych unikano później zmian kursów walutowych, co negatywnie odbijało się na bilansach płatniczych sygnatariuszy umowy. Stałe kursy walutowe przyczyniły się do zakłócenia równowagi wewnętrznej i zewnętrznej w wielu krajach. W Stanach Zjednoczonych, Francji, Wielkiej Brytanii narastał deficyt na rachunkach bieżących, natomiast duże nadwyżki handlowe wystąpiły w RFN i Japonii. Państwa nie miały swobody prowadzenia w pełni suwerennej polityki pieniężnej oraz gospodarczej. Stany Zjednoczone ponosiły ekonomiczne skutki wojny w Wietnamie. Coraz trudniej było utrzymać ustanowione kursy walutowe, bowiem wzmagały się ataki spekulacyjne. W reakcji na te problemy w USA, a także w Europie, następowała zmiana w podejściu do systemu z Bretton Woods. Był to początek jego końca.

W 1968 r. funkcjonowały już dwie ceny złota, co w efekcie spowodowało perturbacje w wymienialności dolara amerykańskiego. W 1971 r. miał miejsce masowy napływ dolarów do RFN, a cena złota wzrosła z 35 do 38 dolarów za uncję. Prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon zdecydował więc o odejściu od wymienialności dolara na złoto. Dwa lata później wprowadzono płynne kursy walutowe w Japonii oraz Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej.

Dopełnieniem problemów był kryzys naftowy w 1974 r. oraz globalna inflacja. Amerykanie po czterech dekadach zakazu mogli już kupować i sprzedawać złoto. Los systemu z Bretton Woods był przesądzony. W 1977 r. przestał on funkcjonować, co pozwoliło na rozwój wolnego rynku walutowego i złota. Obecnie złoto jest traktowane jako jedna z głównych walut światowych.

Jan Mazurek

Autor jest ekspertem Mennicy Wrocławskiej