Nowy banknot kolekcjonerski NBP: "Bitwa Warszawska 1920"

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

W setną rocznicę wielkiego polskiego zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej Narodowy Bank Polski wyemitował banknot kolekcjonerski w formacie pionowym.

Na przedniej stronie banknotu przedstawiono postać Józefa Piłsudskiego. Wizerunek został zaczerpnięty z obrazu Kazimierza Mańkowskiego pt. "Rok 1920". Naczelnika Państwa ukazano jako obrońcę Warszawy. Na dalszym planie widnieją zarysy charakterystycznych warszawskich budowli. Z kolei zaprezentowany tu awers Krzyża Walecznych - z polskim orłem, napisem "Na polu chwały" i datą 1920 - jest odwołaniem do zbiorowego wysiłku polskiego żołnierza oraz czasu ustanowienia tego odznaczenia w kluczowym momencie zmagań pod Warszawą.

Przednią stronę banknotu uzupełniają napis NIEPODLEGŁOŚĆ, wpisany w wieniec z liści dębu, oraz elementy graficzne i motywy roślinne znajdujące się na banknotach marek polskich, w tym wizerunek orła i monogram RP widniejące na banknocie 100 marek polskich z 1919 r.

Na odwrotnej stronie banknotu, pod barwami narodowymi, przedstawiono środkowy fragment obrazu Jerzego Kossaka pt. "Cud nad Wisłą". Wyobraża scenę symboliczną - księdza Ignacego Skorupkę wiodącego do ataku żołnierzy formacji ochotniczych. Całość dopełniają wieniec z liści wawrzynu, medal pamiątkowy za wojnę 1918-1921 (errata do obwoluty banknotu) oraz fragment odezwy Rządu Obrony Narodowej "Ojczyzna w niebezpieczeństwie" z 5 sierpnia 1920 r.

Bitwa Warszawska była przełomowym momentem wojny z bolszewikami. Zwycięstwo okrzyknięto Cudem nad Wisłą, a pomoc w sukcesie przypisano opiece Najświętszej Maryi Panny, której święto Wniebowzięcia przypadło na kulminacyjny moment zmagań. Zasługi w zakresie dowodzenia należy przypisać zarówno naczelnemu wodzowi Józefowi Piłsudskiemu, jak i szefowi sztabu generałowi Tadeuszowi Rozwadowskiemu oraz generałom Władysławowi Sikorskiemu - dowódcy 5 armii, Józefowi Hallerowi - dowódcy Armii Ochotniczej walczącej na przedpolach Warszawy i Maxime’owi Weygandowi.

Zwycięstwo było możliwe dzięki zjednoczeniu narodu oraz poświęceniu polskich żołnierzy powstrzymujących bolszewicką nawałę. Wśród nich wyróżniły się formacje złożone z ochotników, w tym gimnazjalistów i studentów, którzy odpowiedzieli na apel "Ojczyzna w niebezpieczeństwie".

Szczególną postacią był skromny ksiądz Ignacy Skorupka. W wielu wyobrażeniach i w legendzie jest prezentowany jako ten, który poległ, prowadząc z krzyżem w ręku żołnierzy do boju. Postać Skorupki uosabia obrońcę cywilizacji zachodniej i chrześcijaństwa przed niszczycielską rewolucją bolszewicką.

Do legendy przeszły zażarte starcia na przedmościu warszawskim pod Radzyminem i Ossowem w połowie sierpnia 1920 r. Równie ważne były zmagania Frontu Północnego i walki nad Wkrą oraz decydujące uderzenie wyprowadzone znad Wieprza. Nie bez znaczenia były osiągnięcia polskiego radiowywiadu.

Zwycięstwo pod Warszawą utrwaliło jednak głównie mit Józefa Piłsudskiego - wskrzesiciela państwa i zwycięskiego wodza. To on stworzył koncepcję przeprowadzenia bitwy i kierował decydującym uderzeniem znad Wieprza. A zwycięstwo było doniosłe! Już współcześni podkreślali jego znaczenie, a Edgar Vincent D’Abernon nazwał Bitwę Warszawską "osiemnastą decydującą bitwą w dziejach świata". Pod Warszawą ocalono bowiem nie tylko niepodległość Polski, lecz także zatamowano ekspansję bolszewizmu na Europę.

Wojciech Kalwat

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Banknot kolekcjonerski: "Bitwa Warszawska 1920"

Nominał: 20 zł
Wymiary: 77 mm x 150 mm
Nakład: do 60 000 szt.
Projektant: Justyna Kopecka
Data emisji: 11 sierpnia 2020 r.
Emitent: NBP
Producent: Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych na zlecenie NBP

Wojna powszechna pomiędzy zaborcami, o którą modlił się Adam Mickiewicz, przyniosła Polakom szansę na odzyskanie niepodległości. Droga do wolności była jednak daleka. Polacy jako poddani wrogich mocarstw, walcząc w nie swojej sprawie w zaborczych armiach, złożyli wielką daninę krwi. Niektórzy z nich nosili jednak narodowe uniformy. Prosty, siwy strój przywdziali strzelcy, którzy pod wodzą Józefa Piłsudskiego w sierpniu 1914 roku wkroczyli w granice Królestwa Polskiego, by walczyć przeciwko Rosji. Byli przekonani, że tylko czyn zbrojny przyniesie upragnioną wolność, o którą bezskutecznie biły się pokolenia.

W ślad za Pierwszą Kompanią Kadrową powstawały kolejne oddziały, z których sformowano trzy brygady. Ich wojenna epopeja, zacięte i krwawe boje nad Nidą, w Karpatach, na Mazowszu, Lubelszczyźnie i Wołyniu miały wielkie znaczenie dla powodzenia sprawy narodowej. Silnym echem odbiła się także postawa legionistów. Niektórzy z nich zostali internowani, ponieważ odmówili przysięgi na wierność państwom centralnym. Inni przedarli się przez linię frontu i walczyli przeciwko Niemcom. Miało to niebagatelny wpływ na narodziny mitu Legionów i Józefa Piłsudskiego.

Uwięzienie przyszłego Naczelnika przez Niemców wzmocniło jego legendę niezłomnego bojownika o Polskę. Nie dziwi więc, że gdy wrócił z niewoli w Magdeburgu, nazajutrz - 11 listopada 1918 roku - Rada Regencyjna przekazała mu władzę i zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi. Data ta z czasem została uznana za symboliczny moment odzyskania przez Polskę niepodległości.

Józef Piłsudski zaczął energicznie organizować rząd i armię. Jako naczelny wódz polskiej armii 16 listopada notyfikował mocarstwom odrodzenie niepodległej, suwerennej i demokratycznej Polski. To właśnie fragmenty tej noty widnieją na przedniej stronie banknotu, obok portretu Józefa Piłsudskiego w legionowym mundurze.

Odwołaniem do tematyki legionowej jest także odznaka pamiątkowa 1 Brygady Legionów oraz odznaka Polskiej Organizacji Wojskowej, która odegrała wielką rolę w przejęciu władzy w kraju i utrwalaniu jego granic. Na obydwu odznakach oprócz skrótu organizacji widnieją inicjały JP - Józef Piłsudski. Uzupełnieniem przedniej strony banknotu jest schematyczne przedstawienie Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta) z wygrawerowaną datą 1918, a także napis "niepodległa", odwzorowany z rękopisu Józefa Piłsudskiego. Jest on zarazem logotypem programu obchodów 100-lecia niepodległości Polski.

Źródło: NBP