Al: Raj czy apokalipsa?

Do AI przykładamy zazwyczaj ludzką miarę. W tej domniemanej apokalipsie zawsze chodzi o emocje.

1) Albo ich brak będzie prowadził do przerażająco logicznych decyzji "nieludzkiej" inteligencji, niekoniecznie jednak w ostatecznym rachunku korzystnych dla ludzkości; 2) Albo AI owe emocje nabędzie/ stworzy i może się nimi powodować, a wtedy wykształcenie pojęcia "człowiek-przeciwnik" nie jest już takie absurdalne.

Skoro kultura popularna jest refleksem, utajonych czy uświadamianych, rzeczywistych ludzkich obaw, to nie dziwne, że bunt maszyn przewija się przez nią co chwilę. Jak choćby w "Terminatorze" Jamesa Camerona, w serii o "Matriksie" duetu Wachowskich czy w ambitniejszych "Łowcy androidów" Ridleya Scotta, opartym na powieści "Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?" Philipa K. Dicka, i "2001: Odysei kosmicznej" Stanleya Kubricka. Na polskim gruncie poważne pytania w tej tematyce stawiała m.in. twórczość Stanisława Lema.

Ech, żeby to była tylko beletrystyka czy scenariusze filmowe... Że jest coś na rzeczy, wskazują liczne przestrogi współczesnych ikon nauki i biznesu. Elon Musk od lat ostrzega przed "chaotycznym", niekontrolowanym rozwojem sztucznej inteligencji. Uciekł się wręcz do stwierdzenia, że AI może być groźniejsza niż wojna nuklearna.

W zeszłym roku niedawno zmarły fizyk i kosmolog Stephen Hawking - notabene zafascynowany perspektywami i możliwościami AI - kilkakrotnie przestrzegał przed brakiem wyobraźni w kwestii uniezależnienia się sztucznej inteligencji i opłakanych tego skutków.

Zresztą kilka lat wcześniej - wraz z fizykiem prof. Maksem Tegmarkiem (MIT), zajmującym się AI prof. Stuartem Russellem (Berkeley) i fizykiem, noblistą prof. Frankiem Wilczkiem (MIT) - podpisał się pod słynnym posłaniem.

Naukowcy zauważali, że stworzenie AI stać się może najważniejszym, pozytywnym wydarzeniem w historii ludzkości. Ale w negatywnym scenariuszu może się też przekształcić w ostatni kamień milowy ludzkiej cywilizacji; niepokojącym kierunkiem są tu m.in. zamiary, by autonomiczna broń sama wyszukiwała i niszczyła cele-przeciwników. Także Elon Musk sygnował później list postulujący zakaz rozwoju takich technologii. W Polsce podobne niepokoje żywi m.in. Piotr Prajsnar, prezes Cloud Technologies.

Militarne katastrofy czy świat rodem z "Roku 1984" George'a Orwella (w głównej roli Wielkiego Brata występowałaby jakaś forma AI) to tylko część z ciemnych wizji... Ale zacznijmy od świetlanej przyszłości.

Aleksandra Przegalińska-Skierkowska, badająca rozmaite konteksty wprowadzania sztucznej inteligencji, w jednym z wywiadów przytacza projekcje filozofa Nicka Bostroma z Oxfordu: "Maszyny inteligentniejsze od człowieka miałyby pracować za nas. Wówczas człowiek, zamiast zdobywać pieniądze potrzebne do życia, miałby czas na pielęgnowanie relacji, zabawę.

To wizja świeckiego raju". I wyobraża sobie, że praca stanie się przywilejem nielicznych, zauważając: "Technologia pomnaża również to, co straszne. Może doprowadzić do olbrzymiego rozwarstwienia społecznego (...). Efektem będzie krańcowa polaryzacja. Potrzebny jest zrównoważony rozwój".

Podobnym tropem idzie prof. Andrzej Wierzbicki w książce "Przyszłość pracy w społeczeństwie informacyjnym" - prawdopodobne jest narastanie nierówności w dochodach, rozwarstwienia społecznego, a wraz z nim frustracji. A to mocny impuls do niepokojów, rewolucji, wojny nawet. Można temu zapobiec, uważa autor, zwiększając redystrybucję środków i wzmacniając społeczny solidaryzm. Ale to już zupełnie inna historia...

No to bać się, czy nie bać (bo entuzjastów AI i rozwoju technologii też nie brakuje)? "Nie widzę żadnych dowodów, które powodowałyby, że powinniśmy się martwić. Aczkolwiek nie ma też żadnych dowodów, że martwić się nie powinniśmy" - tak ocenił stan rzeczy psycholog Gary Marcus (New York University).

Jacek Ziarno

Więcej informacji w portalu "Wirtualny Nowy Przemysł"

AI* sztuczna inteligencja (ang. artificial intelligence)