Zarobki polskich nauczycieli

W tym roku data 1 września oznaczała dla nauczycieli nie tylko koniec wakacji i powrót do szkolnych obowiązków. W pracy oprócz biurek, tablic oraz kwiatu polskiej młodzieży czekało na nich nowe rozporządzenie ministra edukacji z 18 lipca 2011 roku.

Z nadejściem nowego roku szkolnego zmieniły się minimalne stawki wynagrodzenia nauczycieli w Polsce. Dla tej grupy zawodowej oznacza to 7-proc. wzrost płac - co w przypadku wynagrodzeń zasadniczych wiąże się, zależnie od stopnia awansu zawodowego, z podwyżką w wysokości od 95 do 196 zł.

Jaka praca taka płaca?

Nauczyciel jest zawodem dość specyficznym jeśli chodzi o wycenę wartości jego pracy, mającą swoje odzwierciedlenie w wynagrodzeniu. O ile w przypadku innych profesji premie i podwyżki związane są z efektami pracy, o tyle w wypadku nauczyciela trudno jest je zmierzyć (np. w postaci wyników sprzedaży, pozyskanych klientów itp.). Stąd też założenie, że jego efektywność, wiedza i kompetencje rosną wraz ze stażem pracy. Jak jednak zaznacza ZNP, płace w sferze publicznej wzrastają znacznie wolnej niż w przypadku prywatnej.

Reklama

Zgodnie z treścią Karty Nauczyciela, wynagrodzenie nauczyciela składa się z:

1. wynagrodzenia zasadniczego,

2. dodatków (za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy),

3. wynagrodzenia za nadgodziny i zastępstwa,

4. nagród i innych świadczeń.

Największe kontrowersje budzi jednak nie zwiększona płaca zasadnicza, ale pozostałe elementy wynagrodzenia.

Ile naprawdę zarabia nauczyciel?

Na to pytanie nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Poza ustawową płacą zasadniczą, wysokość dodatków nie jest dla wszystkich nauczycieli jednakowa. Uposażenie tej grupy zawodowej zależy od typu szkoły (podstawowa, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne), ilości jej oddziałów a także lokalizacji. Do kwoty średniego wynagrodzenia nauczyciela wlicza się poza tym tzw. "trzynastka", która również znacząco zmienia wielkość średnich miesięcznych dochodów czy dodatki przyznawane tylko raz w życiu zawodowym (np. odprawa emerytalna).

Po 1 września 2011 roku średnie wynagrodzenie brutto nauczycieli kształtuje się następująco: 4817 zł dla nauczyciela dyplomowanego (wcześniej 4502 zł), 3770 zł dla nauczyciela mianowanego (wcześniej 3 523 zł), 2 906 zł dla nauczyciela kontraktowego (wcześniej 2716 zł). Nauczyciel stażysta średnio zarabia 2 618 zł (przed 1 września było to 2447 zł). Trzeba jednak pamiętać, że kwota średniego wynagrodzenia brutto to szacunek teoretyczny. Nauczyciele mogą zarabiać poniżej lub powyżej tego progu, a w wielu placówkach płace nie osiągają wysokości wyliczonej średniej.

Niezdrowy system wynagradzania

O wysokości dodatków do wynagrodzenia zasadniczego decyduje gmina. Mogą one sięgać kilku, a nawet kilkuset procent kwoty bazowej (rzadko i tylko w przypadku dyrektorów placówek z licznymi oddziałami). Im bogatsza gmina, tym wynagrodzenie nauczyciela jest potencjalnie wyższe. Dodatek funkcyjny dla dyrektora szkoły (jego wielkość zależy głównie od rodzaju placówki i liczby jej oddziałów) w Warszawie wynosi od 600 do 2600 zł. Dyrektor szkoły w Gdańsku może dostać równie atrakcyjny dodatek - od 1050 do 2510 zł, w Sieradzu od 450 do 1600 zł, w Rzeszowie od 300 do 1500 zł, zaś w Częstochowie od 410 do 800 zł. Dodatki funkcyjne dla wychowawców klas wynoszą od 50 do 200 zł.

Jeszcze bardziej zróżnicowane są wielkości dodatków motywacyjnych. Ich stawki podawane są zazwyczaj jako procent wynagrodzenia zasadniczego lub kwoty bazowej, określanej w ustawie budżetowej. Licząc szacunkowo wysokość takiego dodatku dla nauczyciela kontraktowego, najwięcej może on dostać we Wrocławiu - nawet 1900 zł. Dodatek motywacyjny w Częstochowie wynosi od 79 do 419 zł, w Krakowie od 45 do 674 zł, zaś w Sieradzu od 70 do 90 zł. Trzeba pamiętać jednak, że otrzymanie takiego dodatku wiąże się ze spełnieniem szeregu warunków, zaś jego górna granica jest bardzo rzadko możliwa do osiągnięcia, szczególnie jeśli nauczyciel nie piastuje dodatkowych funkcji.

Obecny system wynagradzania stworzył niezdrową i niedobrą sytuację - komentuje sprawę nauczyciel z Częstochowy - Wielokrotnie zdarza się, że zarobki nauczyciela, np. dyplomowanego w jednej szkole są zupełnie różne od zarobków nauczyciela o analogicznym stopniu zawodowym, stażu pracy i wykształceniu w innej placówce. Różnica ta spowodowana jest nie wkładem jego pracy i poświęceniem, ale wielkością nakładów na oświatę miasta lub gminy, w której pracuje.

Polscy nauczyciele w unijnym ogonku

Komisja Europejska w wydanym przez siebie raporcie zbadała zarobki nauczycieli w Unii Europejskiej w roku szkolnym 2009/2010. Chociaż nie dla wszystkich państw udało się zebrać dane, to i tak płace polskich nauczycieli pozostają daleko poza unijną średnią. Gorzej zarabiają tylko łotewscy i rumuńscy pedagodzy, porównywalne płace są na Węgrzech, w Czechach i Słowacji. Rekord w skali Europy ustanowił Luksemburg - roczna pensja zasadnicza nauczycieli wynosiła tam od 72 332 do 125 671 euro brutto (średnio 101 471 euro), drugie miejsce zajął Liechtenstein (od 65 961 do 107 053 euro). Na trzecim miejscu uplasowały się pensje niemieckich nauczycieli, którzy zarabiali wtedy "tylko" od 42 148 do 57 882 euro rocznie. Dla porównania, polski nauczyciel zarobił w tym okresie od 5024 do 8448 euro.

"Nauczyciele mają za mało pracy"

Tegoroczny raport OECD badający stan edukacji w 2009 roku wzbudził w mediach wielką burzę. Według zebranych w nim danych, polski nauczyciel statystycznie spędza przy tablicy 489 godzin rocznie. Wyliczono więc, że dziennie daje to niecałe trzy godziny. Wskaźnik ten obrazuje czas spędzony przez nauczyciela na zajęciach w klasie. Jeśli chodzi o całościowy wymiar jego godzin pracy, jest on w poszczególnych krajach regulowany w różny sposób.

Oblicz swoją płacę netto. Sprawdź, ile trafia do ZUS, NFZ i US

Tygodniowy czas pracy nauczyciela w Polsce wynosi 40 godzin. Pensum (czyli czas "przed tablicą") to, w zależności od stanowiska i rodzaju placówki, od 18 do 30 godzin. Jedną do dwóch godzin w tygodniu nauczyciel musi poświęcić na zajęcia dodatkowe, uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów (np. koła naukowe). Jak podaje w swoim oświadczeniu ZNP, czas pracy nauczyciela, poza pensum, uwzględnia także przygotowywanie zajęć, wspomniane zajęcia dodatkowe, poprawę i ocenę prac, prace organizacyjne i administracyjne, pracę z rodzicami, czynności związane z życiem szkoły czy współpracę z innymi nauczycielami i stażystami.

Szukasz pracy? Przejrzyj oferty w serwisie Praca INTERIA.PL

OECD stworzyła także drugie zestawienie - całościowego czasu pracy nauczyciela. Chociaż liczba godzin, jaką polscy nauczyciele spędzają przed tablicą, jest jedną z niższych w badaniu, to po uwzględnieniu wszystkich przepracowanych godzin osiągają oni wyniki bardzo zbliżone do średniej. W Hiszpanii na przykład nauczyciel spędza przed tablicą 880 godzin (więcej niż średnia OECD), ale jego całościowy czas pracy (1425 godzin) jest niższy niż czas pracy polskiego pedagoga (1480 godzin).

Nauką i pracą nie wszyscy się bogacą

Trzeba pamiętać, że gwarantowaną płacą dla nauczyciela jest tylko wynagrodzenie zasadnicze. To czy w danej placówce będzie on zarabiać na poziomie wyliczonych średnich (lub poniżej/powyżej) zależy od rezultatów negocjacji płacowych na poziomie lokalnym. Jak wynika z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń, przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak w 2010 roku, szkolnictwo, obok kultury i sztuki, należy do najgorzej opłacanych branż w kraju. Mediana wynagrodzenia całkowitego nauczycieli wynosiła 2100 zł brutto, 25 proc. z nich zarabiało poniżej 1650 zł, a płace tylko 10 proc. przekraczały 3649 zł.

Sprawdź, ile powinieneś zarabiać! Weź udział w Ogólnopolskim Badaniu Wynagrodzeń i porównaj swoje zarobki z innymi. Wypełnij ankietę!

Teresa Hantz, Sedlak & Sedlak

wynagrodzenia.pl
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »