Klient ma zawsze rację?

Kupujący, jego prawa, sprzedaż na próbę, gwarant, rękojmia, wady fizyczne rzeczy itp. - czy klienci mają obowiązek znać wszystkie terminy i przepisy? Nie, ale jeśli nie znają, powinni przeczytać poniższy tekst...

Obok umowy sprzedaży w najczęściej spotykanej postaci, kodeks cywilny wyróżnia jej szczególne formy, m.in. sprzedaż na raty, z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej czy sprzedaż na próbę. Pewna grupa przepisów chroniących przede wszystkim prawa kupującego znajdzie zastosowanie zawsze, niezależnie od charakterystyki umowy. Będą to przepisy dotyczące rękojmi i gwarancji.

Zgodnie z treścią przepisu art. 535 kodeksu cywilnego, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Ustawowa regulacja tej czynności prawnej jest bardzo obszerna. W jej ramach należy w szczególności zwrócić uwagę na przepisy części ogólnej kodeksu cywilnego, ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, a może przede wszystkim przepisy tytułu IX księgi trzeciej kodeksu cywilnego. W tej ostatniej grupie przepisów szczególne znaczenie odgrywają regulacje dotyczące poszczególnych rodzajów sprzedaży, a także uprawnień kupującego wynikających z rękojmi oraz gwarancji.

Rękojmia za wady towaru

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w treści przepisu art. 556 § 1 k.c., sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana:

  • ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne, np. uszkodzony silnik w samochodzie);

  • stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (rękojmia za wady prawne, np. zastaw ustanowiony na sprzedanym samochodzie).

Do powyższej regulacji ustawodawca wprowadził pewne rozwiązania szczególne. Po pierwsze, zgodnie z art. 558 § 1 k.c. strony mogą rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Należy jednak zauważyć, iż w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych. Co więcej, takie wyłączenie lub ograniczenie jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym.

Reklama

Po drugie, ustawa przewiduje również sytuacje, w których sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Dzieje się tak wówczas, gdy:

  • kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy (art. 557 § 1 k.c.);

  • kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy, a przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy mające powstać w przyszłości (art. 557 § 2 k.c.);

  • wady powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej (art. 559 k.c.).

Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi przewidują art. 560 i 561 k.c. Jeżeli zatem rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia ceny. Prawo do odstąpienia jest jednak wyłączone, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, gdy rzecz była już przez sprzedawcę wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.

Jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej liczby rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy, kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie od umowy odstąpi. Sprzedawca może jednak odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało to nadmiernych kosztów. Zapisy te nie wyłączają uprawnienia do odstąpienia od umowy lub do żądania obniżenia ceny.

Jeżeli zatem:

  • kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedane - strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej;

  • kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej - obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad;
  • sprzedawca dokonał wymiany - powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący.

Naprawienie szkody

Prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży nie wyczerpuje wszystkich uprawnień kupującego.

Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy odstępuje on od umowy albo żąda obniżenia ceny, może żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. W takim wypadku kupujący może wystąpić jedynie o naprawienie szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady (w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów).

Utrata uprawnień

Kupujący traci swe uprawnienia z tytułu rękojmi jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku, gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte - w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć.

Aby można było uznać, że terminy do zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej zostały zachowane, wystarczające jest wysłanie przed ich upływem listu poleconego.

Wyjątek dotyczy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, albowiem w tym przypadku utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie. Podobnie dzieje się w przypadku, gdy wada wyszła na jaw dopiero później. Jeżeli kupujący prowadzący działalność gospodarczą nie zawiadomił sprzedawcy o wadzie niezwłocznie po jej wykryciu, traci uprawnienia z tytułu rękojmi.

Utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.

Termin do realizacji uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne ustawodawca oznaczył na rok, a gdy chodzi o wady budynku - trzy lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. Ponadto zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów, jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

ZOBACZ FILM: Koniec świata prawników?

W przypadku rękojmi za wady prawne uprawnienia kupującego wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli dowiedział się on o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Pozostałe zapisy są analogiczne do regulacji rękojmi za wady fizyczne, a zatem upływ wskazanych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił, a ponadto zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie. Pozostałe unormowania szczególne dotyczące rękojmi za wady prawne przewidują przepisy art. 5721-5751k.c.

Gwarancja jakości towaru

W obrocie prawnym często dochodzi do sytuacji, w której kupujący otrzymuje od sprzedawcy osobne zapewnienie co do jakości sprzedanej rzeczy ze wskazaniem uprawnień zastępujących bądź uzupełniających uprawnienia z tytułu rękojmi (dokument gwarancyjny). Przepisy kodeksu cywilnego zawierają podstawowe zasady interpretacyjne pozwalające ustalić, jakie skutki prawne wywołuje wydanie kupującemu takiego dokumentu. Należy wśród nich wymienić reguły przewidujące, że:

  • w razie wątpliwości poczytuje się, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji (art. 577 § 1 k.c.);

  • jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, wynosi on jeden rok, licząc od dnia wydania rzeczy kupującemu (art. 577 § 2 k.c.);

  • jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z jej tytułu obejmuje jedynie wady powstałe z przyczyn tkwiących w rzeczy sprzedanej (art. 578 k.c.).

W ujęciu kodeksowym to gwarant decyduje o sposobie zaspokojenia interesu kupującego (wyborze jednego ze świadczeń przewidzianych w gwarancji). Kupujący, który wykonuje uprawnienia wynikające z gwarancji, powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okoliczności wynika, iż wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady. Gwarant jest natomiast zobowiązany wykonać obowiązki wynikające z gwarancji w odpowiednim terminie i dostarczyć uprawnionemu rzecz na swój koszt. Ponadto ponosi on ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji (art. 580 k.c.).

Jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, zasady te stosuje się odpowiednio do części wymienionej. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady uprawniony z gwarancji nie mógł z rzeczy korzystać (art. 581 k.c.).

Na zakończenie należy zauważyć, iż zgodnie z treścią normy art. 579 k.c. kupujący może korzystać z uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Należy jednak pamiętać, iż "niezależnie" nie oznacza "równolegle", a zatem kupujący, wybierając uprawnienia gwarancyjne, traci uprawnienia z tytułu rękojmi. I na odwrót: przy wyborze uprawnień płynących z rękojmi kupujący traci możliwość realizacji uprawnień wynikających z gwarancji (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 23.07.2003 r., II CKN 350/01, LEX nr 137515).

Waldemar Podel

radca prawny, Kancelaria radcy prawnego Waldemar Podel

Podstawa prawna:

    1. Ustawa z dn. 23.04.1964 r. kodeks cywilny - Dz.U. Nr. 16, poz. 93 z późn. zm.

    2. Ustawa z dn. 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego - Dz.U. Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.

Czytaj również:

Słowackie Las Vegas dla Polaków

Sąsiedzi Polski zarabiają coraz lepiej!

Supermarkety zabijają stada krów!

ZOBACZ AUTORSKĄ GALERIĘ ANDRZEJA MLECZKI

Ergo
Dowiedz się więcej na temat: szkody | wady | sprzedawca | GWARANT | sprzedawcy | uprawnienia | kodeks
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »