Nowe monety kolekcjonerskie NBP: "Skarby Stanisława Augusta" - "Michał Korybut Wiśniowiecki"

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Wyjątkowa seria złotych i srebrnych monet kolekcjonerskich o nominałach 500 zł i 50 zł - "Skarby Stanisława Augusta" - odwzorowuje słynną osiemnastowieczną serię medalierską z wizerunkami królów Polski wykonaną na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Królewskie medale powstawały w mennicy warszawskiej w latach 1791-1797/1798. Ich twórcami byli dwaj wybitni medalierzy Jan Filip Holzhaeusser i Jan Jakub Reichel. Medale były wzorowane na portretach namalowanych w latach 1768-1771 przez Marcella Bacciarellego do Pokoju Marmurowego w Zamku Królewskim w Warszawie. Monety emitowane przez Narodowy Bank Polski są wiernymi replikami medali, zachowują średnicę i wysokość reliefu oryginałów. Dotyczy to portretów królewskich prezentowanych na rewersach monet. Odwrotne strony medali z życiorysami królów, umieszczone na awersach monet, zostały pomniejszone, ponieważ towarzyszy im otok z nazwą państwa, godłem Rzeczypospolitej, nominałem oraz rokiem emisji. Życiorysy monarchów, jak również napisy na awersach medali towarzyszące portretom władców, zredagowane są po łacinie. Ostatecznej redakcji tych tekstów dokonał zapewne sam król Stanisław August. Imiona monarchów w języku polskim umieszczone zostały na boku monet; tamże znajduje się nazwa serii "Skarby Stanisława Augusta".

Poczet królów polskich wykonany na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego składał się z wizerunków 23 monarchów. Był tu o jeden portret królewski więcej niż na obrazach Bacciarellego, którego cykl obejmuje 22 obrazy. Dodatkowy portret Stanisława Leszczyńskiego, umieszczony na medalu, powstał najprawdopodobniej na podstawie obrazu Jana Bogumiła Plerscha. Obie serie, malarska i medalierska, zaczynają się od Bolesława Chrobrego, a kończą wizerunkiem Augusta III Sasa. W Pokoju Marmurowym od XVIII wieku naczelne miejsce zajmuje jednak kilkakrotnie większy od pozostałych królewskich portretów wizerunek Stanisława Augusta w pełnej postaci, w stroju koronacyjnym. Zapewne więc i serię medalierską zamykać miał medal z wizerunkiem aktualnie panującego monarchy. Abdykacja, emigracja i rychła śmierć króla w początku 1798 r. uniemożliwiły realizację tego zamierzenia.

Seria monet "Skarby Stanisława Augusta" obejmuje 24 wizerunki monarchów - 23 z oryginalnej serii królewskiej oraz portret Stanisława Augusta, odtworzony według medali z epoki. Tak jak w XVIII wieku medale, monety będą bite w złocie i w srebrze.

Tomasz Bylicki, starszy kustosz
Muzeum Historyczne m.st. Warszawy

Dziewiętnasta moneta serii przedstawia Michała Korybuta Wiśniowieckiego, herbu Korybut, syna wojewody ruskiego księcia Jeremiego i Gryzeldy z Zamoyskich. Głosami rzesz szlacheckich, pragnących widzieć "Piasta" na tronie, wbrew kilku cudzoziemskim kontrkandydatom, obrany królem Polski i koronowany w Krakowie 29 września 1669 r. Uważany za władcę nieudolnego, uzależnionego od magnaterii; jego panowanie wypełniły wewnętrzne walki stronnictw. Książę Jeremi (Jarema) i król Michał zostali uwiecznieni w Trylogii Henryka Sienkiewicza.

Na rewersie monety widnieje przeniesione z medalu popiersie króla (według obrazu pędzla Marcella Bacciarellego) profilem w prawo, w peruce à la lion, z nikłymi wąsikami, z żabotem i w płaszczu ozdobionym floreskami, z Orderem Złotego Runa na wstędze.

Na awersie monety czytamy tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Z rodu Wiśniowieckich, spokrewnionego z Jagiellonami, syn Jeremiego, bohatera, i Gryzeldy Zamoyskiej, wbrew własnej woli i nadziei, obrany na króla Roku Pańskiego 1669, dnia 19 czerwca, stargany troskami krótkiego królowania i nienawiścią zazdrosnych, umarł we Lwowie Roku Pańskiego 1673, mając lat 34, w 4. roku panowania, dnia 11 listopada.

Michał Tomasz urodził się w 1640 r. w Białym Kamieniu na zachodniej Ukrainie, w książęcej rodzinie Wiśniowieckich. Kształcił się w szkołach jezuickich i na uniwersytecie w Pradze. Ogładę zdobywał na dworze Jana Kazimierza, a później na dworach w Dreźnie i Wiedniu. Władał wieloma językami. W 1670 r. pojął za żonę Eleonorę Habsburżankę, córkę cesarza Ferdynanda III i siostrę cesarza Leopolda I. W kraju toczył się konflikt dwu stronnictw: profrancuskiego, tzw. malkontentów, do których należał hetman Jan Sobieski, oraz prokrólewskiego - regalistów; należał do nich Stefan Czarniecki. Większość sejmów zerwano. W 1672 r. odnowiono dawne traktaty z Brandenburgią, znoszące zależność lenną książąt pruskich od Polski. W tymże roku najazd turecki i utrata Kamieńca Podolskiego doprowadziły do zawarcia niekorzystnego traktatu w Buczaczu, na mocy którego Polacy musieli płacić Turcji haracz. W następnym roku odbył się sejm pacyfikacyjny i pod wodzą króla rozpoczęto wyprawę przeciwko Turcji, zaś wobec jego nagłej choroby dowództwo objął z sukcesem Jan Sobieski.

Król zmarł bezdzietnie w 1673 r. we Lwowie; jego serce złożono w klasztorze Kamedułów na Bielanach w Warszawie, zaś ciało pochowano w 1676 r. równocześnie z prochami Jana Kazimierza na Wawelu.

Marta Męclewska

Moneta kolekcjonerska: "Skarby Stanisława Augusta" - "Michał Korybut Wiśniowiecki"

Nominał: 500 zł
Metal: Au 999,9/1000
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Napis na obrzeżu: SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA * MICHAŁ KORYBUT WIŚNIOWIECKI *
Nakład: do 600 szt.
Projektant rewersu: Anna Wątróbska-Wdowiarska
Projektant awersu oraz napisów na rewersie:- Robert Kotowicz
Na zlecenie NBP monetę wyprodukowała Mennica Polska S.A.
Emisja: 2 grudnia 2021 r.

Moneta kolekcjonerska: "Skarby Stanisława Augusta" - "Michał Korybut Wiśniowiecki"

Nominał: 50 zł
Metal: Ag 999/1000
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Napis na obrzeżu: SKARBY STANISŁAWA AUGUSTA * MICHAŁ KORYBUT WIŚNIOWIECKI *
Nakład: do 5000 szt.
Projektant rewersu: Anna Wątróbska-Wdowiarska
Projektant awersu oraz napisów na rewersie: Robert Kotowicz
Na zlecenie NBP monetę wyprodukowała Mennica Polska S.A.
Emisja: 2 grudnia 2021 r.