W sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania premii gwarancyjnej
Komitet przyjął i rekomendował Radzie Ministrów przedłożony przez ministra finansów Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania premii gwarancyjnej, a także jej zwrotu oraz trybu rozliczeń z bankami z tytułu refundacji wypłacanych premii.
System oszczędzania na książeczkach mieszkaniowych, dotowanych przez budżet państwa premiami, został zapoczątkowany w końcu lat pięćdziesiątych. Przez ponad 30 lat zgromadzone środki można było przeznaczać jedynie na wkład mieszkaniowy lub budowlany w spółdzielni mieszkaniowej, bądź w budownictwie indywidualnym.
Począwszy od 1993 roku, zakres przypadków uprawniających do uzyskania premii gwarancyjnej znacznie się poszerzył.
Szczególnie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 22 czerwca 1993 roku w sprawie udzielania dotacji na wypłatę premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na budownictwo mieszkaniowe spowodowały objęcie dotacją, w postaci premii gwarancyjnej, wszelkich form odpłatnego nabycia domu lub lokalu, w tym także od osób fizycznych.
Refundowanie premii gwarancyjnych, wypłacanych właścicielom książeczek mieszkaniowych z tytułu nabycia przez nich lokali uprzednio już użytkowanych, nie ma związku z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych, a jedynie wiąże się ze zmianą jakości prawa do zajmowanego lokalu. W szczególności dotyczy to nabywania od gmin lub zakładów pracy mieszkań zajmowanych dotychczas na warunkach najmu, a także przekształcania spółdzielczych, lokatorskich praw do lokali w prawa własnościowe.
Ze statystyki PKO BP SA wynika, że około 30 proc. książeczek jest likwidowanych z tytułu nabycia mieszkania uprzednio już użytkowanego. Oznacza to, iż trzecia część wydatków budżetu państwa na omawiany cel nie przyczynia się do efektywnego wzrostu budownictwa mieszkaniowego.
Obowiązujący obecnie szeroki zakres przypadków uprawniających do uzyskania premii gwarancyjnej powoduje niezamierzone i niepożądane skutki w postaci:
- uzyskiwania premii gwarancyjnych w kwotach przekraczających znacznie koszty nabycia lokalu (szczególnie od gminy, Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa), a także w przypadku zamiany mieszkań większych na mniejsze;
- fikcyjnego obrotu lokalami (domami) o bardzo niskiej cenie jedynie w celu uzyskania uprawnień do otrzymania premii gwarancyjnej (po uzyskaniu premii gwarancyjnej "nabyty" lokal lub dom był natychmiast zbywany);
- fikcyjnego obrotu udziałami we własności lokalu (np. wielkość udziału nie przekracza 1/100).
Z nowelizowanego rozporządzenia usunięto również przepisy uprawniające właścicieli książeczek mieszkaniowych do uzyskania premii gwarancyjnej z tytułu remontu lub odbudowy domu, bądź lokalu uszkodzonego (zniszczonego) podczas powodzi w 1997 roku, gdyż przepisy te już wygasły.
Proponuje się aby rozporządzenie, podobnie jak ustawa z 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych, obowiązywało od 24 kwietnia 2001 roku. Umożliwi to dostosowanie projektowanych rozwiązań prawnych do unormowań wynikających z wymienionej ustawy i pozwoli uniknąć kolejnej nowelizacji rozporządzenia.
W nowej ustawie nie przewidziano wydawania przydziału mieszkań na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, tylko umowę o ustanowieniu lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Ponadto po wejściu jej w życie członkowie spółdzielni mieszkaniowych nie będą już uzyskiwać mieszkań na warunkach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Umowy o wybudowanie lokali (domów jednorodzinnych) spółdzielnie będą zawierały z członkami i na nich będzie przeniesiona własność tych lokali.
Zmiany te zostały uwzględnione w przepisach projektowanego rozporządzenia.
