Informacja o realizacji reformy górnictwa węgla kamiennego

W budżecie państwa na 2000 r. na reformę górnictwa węgla kamiennego przewidziano 1 786 500 tys. zł, a wydano 1 575 053 tys. zł (88,2 proc.)

Całkowitą likwidacją objęto 22 kopalnie, a częściową siedem. Spowodowało to ograniczenie zdolności produkcyjnych górnictwa o 10,38 mln ton węgla w ciągu roku. Zatrudnienie zmniejszyło się ze 173 631 do 155 032osób. Z Górniczego Pakietu Socjalnego skorzystało 12 107 pracowników. Na jego sfinansowanie przekazano z budżetu państwa 876 902,3 tys. zł. Nieprodukcyjny majątek kopalń był przekazywany gminom lub na rzecz Skarbu Państwa. Gminom górniczym przekazano nieodpłatnie mienie wartości 3 251,9 tys. zł.

35 przedsiębiorstw sektora górniczego podpisało z wierzycielami 117 umów oddłużeniowych na kwotę 1 359,6 mln zł. Mimo to, w zeszłym roku zobowiązania górnictwa węgla kamiennego zwiększyły się i 31 grudnia 2000 roku wyniosły 22 075,5 mln zł (rok wcześniej - 20 574,8 mln zł). Składki ZUS zostały zrealizowane w 71,4 proc.

Przygotowanie "Informacji o realizacji reformy górnictwa węgla kamiennego - sprawozdanie roczne za 2000 r." wynika z realizacji postanowień ustawy z 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych. Zgodnie z tą ustawą, Radzie Ministrów przedstawiane jest roczne sprawozdanie z przebiegu reformy.

1. Restrukturyzacja finansowa.

1. Realizacja postępowań oddłużeniowych.

32 przedsiębiorstwa górnicze i 3 przedsiębiorstwa robót górniczych złożyły wierzycielom wnioski o wszczęcie postępowania oddłużeniowego w ustawowym terminie, tj. do 30 czerwca 1999 r. W 2000 r. przedsiębiorstwa górnicze i przedsiębiorstwa robót górniczych podpisały z wierzycielami 117 umów oddłużeniowych, dotyczących zobowiązań na kwotę 1 359,6 mln zł.

2. Stan zobowiązań.

Zobowiązania górnictwa węgla kamiennego: na 31 grudnia 1999 r. - 20 574,8 mln zł, na 31 grudnia 2000 r. - 22 075,5 mln zł.

3. Zestawienie składek z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz składek należnych Funduszowi Pracy, Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - z dokonanymi wpłatami od 1 stycznia do 31 grudnia 2000 r. (według stanu z 31 grudnia 2000 roku)

Zgodnie z deklaracjami dotyczącymi naliczania składek od wypłaty wynagrodzeń, złożonymi w okresie styczeń-grudzień 2000 r., spółki węglowe i pozostałe kopalnie samodzielne zobowiązane były przekazać ZUS składki w wysokości 2 619 398,3 tys. zł. Wpłacono 1 870 807,4 tys. zł, co stanowiło 71,4 proc. należnych płatności.

Realizacja płatności poszczególnych rodzajów składek:

a) ubezpieczenia społeczne:

- należność wg deklaracji - 2 049 283,4 tys. zł;

- dokonane wpłaty - 1 445 425,5 tys. zł;

- stopień realizacji - 70,5 proc.;

b) ubezpieczenia zdrowotne:

- należność wg deklaracji - 401 295,3 tys. zł;

- dokonane wpłaty - 340 257,8 tys. zł;

- stopień realizacji - 84,8 proc.;

c) Fundusz Pracy:

- należność wg deklaracji - 163 472,7 tys. zł;

- dokonane wpłaty - 82 761,4 tys. zł;

- stopień realizacji - 50,6 proc.;

d) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

- należność wg deklaracji - 5 346,9 tys. zł;

- dokonane wpłaty - 2 362,7 tys. zł;

- stopień realizacji - 44,2 proc.

4. Realizacja składek na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Zgodnie z deklaracjami dotyczącymi naliczania składek na PFRON, złożonymi w okresie styczeń-grudzień 2000 r., spółki węglowe i pozostałe kopalnie samodzielne miały wpłacić 67 877,2 tys. zł. Wpłacono natomiast 7 362,6 tys. zł, co stanowiło 10,8 proc. należnych składek.

5. Realizacja przez przedsiębiorstwa górnicze zobowiązań wobec budżetu państwa.

Zgodnie z deklaracjami dotyczącymi podatku dochodowego od osób fizycznych, złożonymi w okresie styczeń-grudzień 2000 r., spółki węglowe i pozostałe kopalnie samodzielne miały odprowadzić do budżetu państwa 730 071,0 tys. zł. Wpłacono 754 877,2 tys. zł, co stanowiło 103,4 proc. należnego podatku. W przypadku podatku od towarów i usług, ww. podmioty miały wpłacić do budżetu 1 834 766,1 tys. zł. Wpłacono 1 109 000,1 tys. zł, co stanowiło 60,4 proc. należnego podatku.

6. Zobowiązania z tytułu opłat i kar za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych.

W 2000 r. zobowiązania z ww. tytułów wyniosły 249 979,3 tys. zł, wpłaty - 6 093,5 tys. zł, co stanowi 2,4 proc. W związku z nieterminowym regulowaniem płatności w 2000 r. naliczono odsetki w wysokości 176 262,8 tys. zł. Z uwagi na przedawnienia, umorzenia, uchylenia oraz inne korekty, zobowiązania z ww. tytułów zmniejszyły się o 1 033 881,3 tys. zł.

7. Zobowiązania z tytułu opłaty eksploatacyjnej.

W 2000 r. kwota naliczona z tytułu opłaty eksploatacyjnej wyniosła 212 458,1 tys. zł. Wpłaty wynosiły 75 019,0 tys. zł, co stanowi 35,3 proc. kwot naliczonych. Wpłaty w ww. wysokości dotyczyły zobowiązań wobec Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz gmin górniczych. Uwzględniając powyższe naliczenia, wpłaty oraz przedawnienia, umorzenia i inne korekty, zobowiązania ogółem z tytułu opłaty eksploatacyjnej na 31 grudnia 2000 r. wyniosły 1 026.500,7 tys. zł.

8. Zobowiązania wobec gmin z tytułu podatku od nieruchomości i pozostałych opłat lokalnych.

W 2000 r. zobowiązania z ww. tytułów wynosiły 197 338,4 tys. zł, wpłaty - 224 789,9 tys. zł, co stanowi 113,9 kwot należnych. Odsetki wyniosły 97 269,2 tys. zł. i były spłacane.

9. Kształtowanie się poziomu i wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w przedsiębiorstwach górniczych i przedsiębiorstwach robót górniczych.

W spółkach węglowych przyrost przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń przekroczył, z wyjątkiem Bytomskiej Spółki Węglowej SA, średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, założony w ustawie budżetowej na 5,7 proc. W spółkach węglowych, które przekroczyły ww. wskaźnik poprawił się wynik finansowy netto w 2000 r. (w stosunku do roku poprzedniego), co pozwala tym spółkom na uzyskanie wskaźnika wzrostu o 6,8 proc., tj. do poziomu ustalonego na 2000 r. przez Radę Ministrów. W kopalniach spółkach i kopalniach przedsiębiorstwach państwowych przyrost przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń (5,7 proc.) został przekroczony. Dotyczyło to następujących przedsiębiorstw: KWK "Nowa Ruda" SA w likwidacji, ZG "Piekary", ZG "Brzeziny" Sp. z o.o., KWK "Niwka - Modrzejów" Sp. z o.o. w likwidacji, KWK "Kazimierz - Juliusz" Sp. z o.o., KWK "Bogdanka" SA, KWK "Budryk" SA. W kopalniach likwidowanych średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń został przekroczony z uwagi na zmianę struktury zatrudnienia. W grupie przedsiębiorstw robót górniczych wskaźnik przyrostu przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń przekroczono jedynie w Przedsiębiorstwie Budowy Szybów w Bytomiu.

2. Likwidacja kopalń.

1. Całkowita i częściowa likwidacja kopalń.

W 2000 r. całkowitą likwidacją objęto 22 kopalnie, natomiast częściową 7. Koszty fizycznej likwidacji kopalń w 2000 r. wyniosły 679 067,7 tys. zł, natomiast przekazane środki budżetowe na ten cel wyniosły 454 500,0 tys. zł.

W 2000 r. ograniczenie zdolności produkcyjnej wyniosło ogółem 10,38 mln ton/rok.

2. Programy socjalne likwidowanych kopalń.

Przedsiębiorstwa górnicze przy współudziale Górniczej Agencji Pracy Sp. z o.o. przygotowały 23 programy socjalne. Wszystkie weszły z życie.

3. Biura pomocy zawodowej Górniczej Agencji Pracy Sp. z o.o.

31 grudnia 2000 r. GAP Sp. z o.o. nadzorowała działalność 38 biur pomocy zawodowej. W zeszłym roku m.in. utworzono nowe Biuro Pomocy Zawodowej GAP Sp. z o.o. przy KWK "Halemba". W końcu grudnia 2000 r. w biurach pomocy zawodowej GAP Sp. z o.o. zarejestrowanych było 17 478 osób poszukujących pracy. W IV kwartale 2000 r. biura uzyskały informację o zatrudnieniu 1869 osób, a od początku roku 6698.

3. Restrukturyzacja zatrudnienia.

Zatrudnienie w sektorze węgla kamiennego zmniejszyło się z 173 631 osób (31 grudnia 1999 r.) do 155 032 osób (31 grudnia 2000 r.). W zeszłym roku z przedsiębiorstw górniczych odeszły 19 674 osoby, natomiast do pracy w kopalniach przyjęto 1 075 osób. W 2000 r. z Górniczego Pakietu Socjalnego (GPS) skorzystało 12 107 pracowników. Na finansowanie instrumentów osłonowych GPS przekazano z budżetu państwa 876 902,3 tys. zł.

W 2000 r. (w stosunku do 1999 r.) zatrudnienie zmniejszyło się o 18 599 osób, co stanowi 66,4 proc. wykonania zakładanego w korekcie programu rządowego rocznego zmniejszenia zatrudnienia o 28 000 osób. W zeszłym roku zanotowano ograniczenie tempa spadku zatrudnienia w kopalniach. Wynikało ono przede wszystkim ze spadku zainteresowania pracowników instrumentami GPS.

4. Aspekt regionalny reformy.

W 2000 r. kontynuowano działania w zakresie współpracy przedsiębiorstw górniczych z gminami górniczymi dotyczące projektowania rozwoju gospodarczego gmin, w tym m.in. zagospodarowywania terenów poprzemysłowych likwidowanych kopalń, powoływania nowych wspólnych podmiotów gospodarczych, przekazywania zbędnego nieprodukcyjnego majątku kopalń w celu jego zagospodarowania, a także rozszerzania działalności stref aktywności gospodarczej. Sukcesywnie przekazywano majątek nieprodukcyjny na rzecz gmin i Skarbu Państwa. W 2000 r. przekazano za zobowiązania podatkowe majątek wartości ponad 208 270,3 tys. zł, głównie z powodu przekazania majątku przez Katowicki Holding Węglowy SA oraz spółki węglowe: Gliwicką, Rudzką, Nadwiślańską. W zeszłym roku przekazano gminom górniczym nieodpłatnie majątek wartości 3 251,9 tys. zł

5. Finansowanie reformy.

Zgodnie z ustawą budżetową na 2000 r. na finansowanie programu reformy zabezpieczono 1 786 500 tys. zł. W zeszłym roku na reformę górnictwa przekazano z budżetu państwa 1 575 053,0 tys. zł, co stanowi 88,2 proc. środków określonych w ustawie budżetowej.

6. Zarządzanie w górnictwie.

W II połowie 2000 r. kontynuowano działania związane z przejmowaniem kolejnych likwidowanych kopalń przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń SA. Od 1 stycznia 2001 r. rozpoczął działalność Centralny Zakład Odwadniania Kopalń w Czeladzi, obejmujący następujące rejony pompowania: "Porąbka - Klimontów", "Saturn", "Sosnowiec", "Paryż", "Grodziec". W celu skutecznego zarządzania środkami finansowymi oraz poprawy efektywności zarządzania w górnictwie wdrożono system kontroli we wszystkich przedsiębiorstwach górniczych. Jego podstawowymi narzędziami są budżetowanie i kontrola kosztów.

7. Prywatyzacja w górnictwie.

Prywatyzację w górnictwie w 2000 r. realizowano przez:

- prywatyzację samodzielnych kopalń (KWK "Bogdanka" SA, KWK "Budryk" SA);

- prywatyzację majątku nieprodukcyjnego kopalń i tworzenie na jego bazie samodzielnych podmiotów;

- przygotowania do prywatyzacji całego sektora (minister skarbu państwa 15 marca 2000 r. podpisał umowę z firmą PricewaterhouseCoopers na wykonanie "Analizy prywatyzacyjnej sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce").

8. Realizacja inwestycji.

Na działalność inwestycyjną w 2000 r. jednostki górnictwa węgla kamiennego wydały 1 017 798,7 tys. zł, co stanowi 114,31 proc. planu rocznego. Nakłady te były wyższe o 92 108,7 tys. zł od nakładów inwestycyjnych w 1999 r. Najwyższe nakłady - 540 221,1 tys. zł, tj. 53 proc. ogółu nakładów inwestycyjnych, przeznaczono na zakup maszyn i urządzeń górniczych. Były one wyższe o 128 580,8 tys. zł od nakładów przeznaczonych na ten cel w 1999 r. Dotacjami budżetowymi w wysokości 5 162,8 tys. zł objęto inwestycje centralne. Podstawowym źródłem finansowania działalności inwestycyjnej w zeszłym roku były środki własne z odpisów amortyzacyjnych, które stanowiły 97,7 proc. ogólnych środków przeznaczonych na inwestycje. Pozostałe środki to dotacje budżetowe (0,5 proc.) oraz inne (1,8 proc.).

9. Ochrona środowiska.

Kopalnie węgla kamiennego wytworzyły w 2000 r. 36 240 tys. ton odpadów górniczych, tj. o 4 460 tys. ton mniej niż w 1999 r. Kontynuowane przez spółki węglowe i kopalnie działania w zakresie zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne dotyczyły: ograniczenia zrzutu soli do wód powierzchniowych, rekultywacji terenów zdegradowanych przez działalność przemysłową, zagospodarowania odpadów górniczych na dole kopalń.

10. Wydobycie i sprzedaż węgla.

W 2000 r. wydobyto 102,2 mln ton węgla i było to mniej niż w 1999 r. o 7,0 mln ton, tj. o 6,4 proc. W zeszłym roku sprzedano 101,0 mln ton węgla, w tym w kraju - 78,0 mln ton, za granicę zaś 23,0 mln ton.

11. Wyniki ekonomiczno-finansowe.

W 2000 r. górnictwo węgla kamiennego uzyskało ujemny wynik finansowy netto w wysokości (minus) 1 614,8 mln zł. W porównaniu z 1999 r. wynik ten poprawił się. Wynik ze sprzedaży węgla kamiennego w zeszłym roku był dodatni i wyniósł 238,7 mln zł. W porównaniu z 1999 r. odnotowano poprawę. W 2000 r. średnia cena zbytu węgla wynosiła 131,91 zł/t. Średni jednostkowy koszt sprzedanego węgla uzyskany przez przedsiębiorstwa górnicze wyniósł 129,54 zł/t. Górnictwo uzyskało dodatni jednostkowy wynik ze sprzedaży węgla w wysokości 2,37 zł/t.