Jak ustalić wysokość rekompensaty?

1. Podstawą ustalenia wartości przejętego mienia będzie ocena stanu z dnia przejęcia na własność państwa i cena z dnia wejścia w życie ustawy. Wyceny dokonają biegli rzeczoznawcy. 2. Zakłada się redukcję wysokości rekompensaty w stosunku do wartości utraconego mienia. Wysokość rekompensaty będzie ustalana na podstawie skali degresywnej. Proponuje się przyjęcie zasady: im wyższa wartość utraconych nieruchomości i niektórych ruchomości, tym mniejszy stopień rekompensaty w stosunku do pełnej wartości przejętego mienia. Do 300 tys. zł stawka rekompensaty będzie liczona liniowo (wyrażona w procencie wartości utraconego mienia), a powyżej 300 tys. zł będzie stosowana degresja na poziomie 40 proc.

Prawo do rekompensaty przysługuje: - osobie fizycznej albo spółce handlowej prawa polskiego, przyznane na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez wojewodę, jako organ I instancji; - prawo to jest dziedziczne; - prawo do rekompensaty jest niezbywalne, uprawniony nie może go przenosić na osoby trzecie, z wyjątkiem swoich spadkobierców; - prawo do rekompensaty może być przyznane jedynie osobom fizycznym, spółkom handlowym prawa polskiego spełniającym warunki określone w załączniku "Krąg osób uprawnionych do rekompensaty".

Zasady postępowania w sprawach o stwierdzenie prawa do rekompensaty są następujące:

1. Postępowanie jest prowadzone na wniosek uprawnionych do rekompensaty na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Wojewoda rozpatruje wniosek w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy i wydaje decyzję o przyznaniu rekompensaty wraz z określeniem jej wysokości.

2. Istnieje możliwość odwołania od tej decyzji do ministra skarbu państwa. 3. Od decyzji ministra skarbu państwa będzie można wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

4. Wprowadza się rygor niemożności dochodzenia roszczenia w przypadku przekroczenia terminu jednego roku na złożenie wniosków do właściwych organów.

5. Projekt ustawy obejmuje dochodzenie roszczeń reprywatyzacyjnych na gruncie obowiązującego prawa.

W ramach rekompensaty proponuje się bon, który może być: - wymieniony na nieruchomości rolne Skarbu Państwa, Lasów Państwowych (bez gruntów leśnych) i inne nieruchomości Skarbu Państwa, mienie po likwidacji przedsiębiorstw państwowych oraz nieruchomości komunalne obciążone roszczeniami reprywatyzacyjnymi, - lub wykupywany wraz z oprocentowaniem przez Skarb Państwa w okresie do 20 lat ze środków funduszu reprywatyzacji.

Rada Ministrów zaleciła (w pracach nad projektem ustawy) wprowadzenie dwuwariantowych rozwiązań dotyczących tzw. gruntów warszawskich i prowadzenia szerokich konsultacji na etapie przygotowywania projektu ustawy.

Otwarcie funduszu reprywatyzacji na nowe źródła zasilania stworzy szansę bieżącego finansowania wypłat odszkodowań oraz realizacji rekompensat przewidzianych ustawą.

Rozwiązania te zostały tak skonstruowane, aby ustawowo zabezpieczyć niezbędne środki. Dotychczasowe unormowania zostałyby rozszerzone o następujące działania:

1. Ustalenie rezerwy reprywatyzacyjnej jako prawa do 5 proc. akcji we wszystkich spółkach Skarbu Państwa bez względu na podstawę ich utworzenia.

2. Wprowadzenie zasady nienaruszalności rezerwy reprywatyzacyjnej w przypadku obniżenia lub podwyższenia kapitału zakładowego w spółkach Skarbu Państwa oraz zakazu wnoszenia akcji objętych rezerwą reprywatyzacyjną na podwyższenie kapitału zakładowego innych spółek Skarbu Państwa. 3. W przypadku likwidacji lub upadłości spółki Skarbu Państwa, rezerwa reprywatyzacyjna zostanie przekształcona na ekwiwalentną i roszczenie zostanie zaspokojone wierzytelnością pieniężną z masy likwidacyjnej lub funduszu masy upadłości. 4. Wprowadzenie równorzędnego rozwiązania polegającego na objęciu zakresem rezerwy reprywatyzacyjnej 5 proc. wpływów ze sprzedaży nieruchomości należących do jednostek samorządu terytorialnego, a przekazanych w ramach decentralizacji przez Skarb Państwa oraz prawie do 5 proc. wpływów ze sprzedaży nieruchomości Skarbu

Państwa powierzonych:

- wojewodom; - Agencji Nieruchomości Rolnych; - Agencji Mienia Wojskowego; - ministrowi skarbu państwa w zakresie mienia po likwidacji przedsiębiorstw oraz spółek Skarbu Państwa oraz z rozwiązanych umów o korzystanie z mienia przedsiębiorstw; - Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu "Lasy Państwowe" w zakresie mienia nie zaliczanego do lasów. 5. Wprowadzenie zakazu wypłaty środków, zgromadzonych na specjalnym rachunku funduszu reprywatyzacyjnego, na inne zadania publiczne. 6. Przyznanie ministrowi skarbu państwa, jako dysponentowi środków funduszu, prawa do utworzenia odrębnego konta bankowego oraz prawa powołania rady powierniczej. Proponowane rozwiązania wymagają wprowadzenia zmian w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji.

Koszty wprowadzenia w życie projektowanej ustawy szacuje się na około 36 mln zł. Zostaną one pokryte z funduszu reprywatyzacji.

Rekompensata nie będzie ekwiwalentna do wartości znacjonalizowanych nieruchomości i innych składników majątku.

W projektowanej regulacji ustawowej przewiduje się w

I etapie (2-3 lata od wejścia w życie ustawy):

1) tworzenie instytucji przewidzianych ustawą, tj. Centralnego Rejestru Uprawnionych;

2) rejestrację i weryfikację wniosków rekompensacyjnych;

3) oznaczenie i wycenę nieruchomości Skarbu Państwa stanowiących źródło zaspokojenia uprawnień przewidzianych ustawą;

4) gromadzenie środków pieniężnych na wypłatę rekompensat (fundusz reprywatyzacji).

W II etapie (3 i następne lata po wejściu w życie ustawy do 20 lat) zakłada się:

1) emisję i przydział bonów rekompensacyjnych osobom uprawnionym;

2) realizację uprawnień do rekompensaty.

W założeniu do projektu ustawy o rekompensatach z tytułu przejęcia przez państwo nieruchomości i niektórych ruchomości przewidziano, że:

1. Uprawnienia do rekompensaty przysługują osobom fizycznym, które w dniu przejęcia ww. mienia były obywatelami polskimi i spółkom handlowym prawa polskiego.

Uprawnienie do rekompensaty jest dziedziczne.

2. Projektowana regulacja obejmie nie tylko osoby, które mogą dochodzić odszkodowania z tytułu naruszenia przepisów aktów nacjonalistycznych, ale również osoby, które utraciły swoje mienie w wyniku nacjonalizacji.

W projektowanej ustawie zrezygnowano z naturalnego zwrotu przejętych majątków (restytucji), bowiem skutkowałoby to poważnymi zakłóceniami w aktualnych stosunkach własnościowych. Doprowadziłoby to do wykreowania nowej grupy osób poszkodowanych działaniami państwa.

Prawo do rekompensaty będzie przysługiwać z tytułu przejęcia przez państwo, na podstawie aktów nacjonalizacyjnych, nieruchomości i ich części składowych oraz niektórych ruchomości (w tym muzealiów), a także przedsiębiorstw.

Prawo do rekompensaty nie będzie przysługiwało osobom, które otrzymały już zadośćuczynienie skutków nacjonalizacji.

Roszczenia reprywatyzacyjne będą rozpatrywane na zasadzie alternatywy:

- albo w dotychczasowym trybie,

- albo w trybie projektowanej ustawy o rekompensatach, w zależności od wyboru przez osobę uprawnioną.

W razie nie złożenia odpowiedniego wniosku, uprawnienia zainteresowanego do roszczeń wygasną z upływem ww. terminu zawitego.

Projekt ustawy nie obejmuje tzw. uprawnień zabużańskich, uregulowanych w prawie międzynarodowym i w ustawodawstwie krajowym. Uprawnienia te zostaną w pełny sposób uregulowane w odrębnej ustawie, której projekt jest przedmiotem prac Sejmu.