Na co uważać przy zmianie banku
Klienci banków coraz odważniej je zmieniają - nawet ci, którzy mają zaciągnięte wieloletnie kredyty - na takie, które zaproponują im korzystniejszą ofertę. Przed podjęciem takiej decyzji warto jednak dokładnie sprawdzić warunki umowy.
O zmianie banków mówi się ostatnio bardzo często w kontekście fuzji banków BPH i Pekao SA. Zarówno tym klientom, którzy noszą się z takim zamiarem, jak i tym, którzy takich planów nie mają, przysługują określone prawa.
Gdy banki się łączą
W przypadku łączeń banków klienci banku, którym zmieni się strona umowy (np. zostają wchłonięci przez bank przejmujący albo sprzedani innemu bankowi), muszą mieć prawo odstąpienia od umowy za wypowiedzeniem (w okresie wypowiedzenia składa pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy). Klienci powinni więc zostać powiadomieni o zmianie podmiotu, który będzie realizował ich umowę.
Od umowy kredytu konsumenckiego można odstąpić w ciągu 10 dni od dnia jej zawarcia bez podawania przyczyn rezygnacji
Podobnie rzecz się ma z tzw. istotnymi warunkami umowy, do których należy np. wysokość opłat związanych z obsługą kredytu czy zasady i termin jego spłaty. Należy pamiętać, że taryfy opłat i prowizji oraz regulaminy świadczenia usług stanowią integralną część umowy. Nie ma więc takiej możliwości, aby bank przejmujący pozostawiał bez zmiany główną umowę kredytową, natomiast zmieniał, bez zapewnienia klientowi możliwości odstąpienia od umowy, wysokość dodatkowych opłat. Każda zmiana opłat przez bank stanowi zmianę umowy.
Tak więc możliwe jest jednostronne podwyższenie przez bank opłat i prowizji, pod warunkiem że bank doręczy klientowi informację o tym fakcie i umożliwi mu wypowiedzenie umowy. Brak takiej informacji skutkuje tym, że nie ma prawa do ich pobierania. Warto wiedzieć, że istnieje możliwość zakwestionowania przez klienta banku dokonanych podwyżek. W umowie powinny być określone przesłanki, od których zależy zmiana tabeli opłat i prowizji - zmiana wysokości takich opłat zależy zwykle od zmiany wysokości inflacji, stóp procentowych NBP, kosztów usług telekomunikacyjnych itp. Jeśli więc, na skutek wskazanych w umowie przesłanek, wysokości opłat nie wzrosły w tak znacznym stopniu, w jakim bank dokonał podwyżki, to klient ma prawo uznać takie działania za niezgodne z umową i wypowiedzieć umowę.
22 proc. - maksymalna wysokość odsetek od kredytów i pożyczek bankowych
Co oznacza wypowiedzenie
Jeśli klient wypowie umowę z bankiem, strony będą musiały dokonać wzajemnych rozliczeń i zwrotu świadczeń. Zasady tego zwrotu są różne, w zależności od rodzaju umowy. Jeśli więc, przykładowo, umowa dotyczy prowadzenia powszechnego ROR-u, jego posiadacz będzie musiał wskazać sposób dysponowania saldem (np. nowe konto, na które bank ma przelać pieniądze), spłacić ewentualne saldo debetowe, zwrócić karty płatnicze czy rozliczyć się z opłat za prowadzenie rachunku. Bank natomiast zrealizuje m.in. zlecenia złożone przez klienta do czasu rozwiązania umowy i naliczy odsetki dla posiadacza rachunku.
Większego zaangażowania wymaga odstąpienie od umów kredytowych i pożyczkowych. Skutkuje bowiem obowiązkiem zwrócenia często znacznych kwot, czyli spłacenia kredytu zaciągniętego w jednym banku - nierzadko kredytem w innym banku. Może to powodować dodatkowe koszty. W przypadku kredytów konsumenckich, bank nie ma obowiązku zwrócenia odstępującemu klientowi opłaty przygotowawczej czy opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczeń (np. ubezpieczenia kredytu). Jeśli kredyt dotyczy przedsiębiorcy - wszystko zależy od postanowień konkretnej umowy.
5 proc. - tej granicy nie mogą przekroczyć koszty zawarcia umowy o kredyt konsumencki
Przejście z kredytem
Osoby, które zamierzają przenieść się z kredytem do innego banku, czyli zaciągnąć kredyt refinansowy, powinny w ofertach kredytowych zwrócić uwagę przede wszystkim na wysokość rocznej stopy oprocentowania. Ważne są także warunki jej zmiany, a ponadto koszty związane z otrzymywaniem kredytu.
Warto dokładnie sprawdzić, jakie opłaty i prowizje zapłacimy przy zawarciu umowy (np. opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego), a jakie w trakcie jej trwania (np. ile będzie nas kosztować ewentualne przewalutowanie kredytu lub jego wcześniejsza spłata). Należy również sprawdzić, jakiego ubezpieczenia (np. kupowanego na kredyt mieszkania) lub zabezpieczenia (np. zastaw, hipoteka) wymaga bank i ile będzie kosztowało ich ustanowienie.
Należy pamiętać, że przy wszelkich umowach kredytowych czy pożyczkach bankowych wysokość odsetek nie może przekraczać czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP - czyli obecnie 22 proc. W umowie o kredyt o stałej stopie procentowej nie powinien znaleźć się zapis, że oprocentowanie nie może zostać obniżone - jeśli bowiem oprocentowanie zostanie ustalone na maksymalnym ustawowym poziomie 22 proc., a wysokość stopy kredytu lombardowego NPB zmaleje w trakcie trwania umowy - bank musi obniżyć oprocentowanie.
Klienci przejmowanych banków powinni być powiadomieni o zmianie podmiotu, który będzie realizował ich umowy, a także móc je wypowiedzieć
Limitowane opłaty
W przypadku kredytów konsumenckich (czyli takich, które są zawierane dla potrzeb prywatnych - w celu niezwiązanym z prowadzeniem działalności gospodarczej i w wysokości do 80 tys. zł), łączna kwota wszelkich opłat, prowizji i innych kosztów związanych z zawarciem umowy nie może przekroczyć 5 proc. udzielonego kredytu. Nie dotyczy to kosztów związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń - w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu. Przyjmuje się, że ten 5-procentowy limit dotyczy tylko kosztów związanych z zawarciem umowy, tak więc opłaty, które powstają podczas wykonywania umowy, nie podlegają temu limitowi. Bank ma więc prawo pobrać prowizje za aneksowanie umów, dotyczące takich czynności, jak np. prolongata spłaty, zmiana terminów płatności, wcześniejsza spłata kredytu, zmiana sposobu zabezpieczenia, przewalutowanie kredytu albo zmniejszenie kwoty kredytu). W limicie 5 proc. muszą również mieścić się koszty prowizji pośrednika w udzieleniu kredytu.
Można zrezygnować
Przed przyjęciem konkretnej oferty kredytowej warto wiedzieć, że ustawowa możliwość odstąpienia od niej, bez ponoszenia większych strat (np. zapłaty kary umownej), dotyczy tylko kredytów konsumenckich. Od umowy kredytu konsumenckiego można bowiem odstąpić w ciągu 10 dni od dnia jej zawarcia - nie trzeba podawać przyczyny odstąpienia. Wzór oświadczenia o odstąpieniu klient powinien otrzymać przy podpisywaniu umowy. Jeśli bank nie poinformuje go o prawie odstąpienia od umowy, wtedy termin, w jakim kredytobiorca może odstąpić od umowy, znacznie się wydłuża (może bowiem zrezygnować z kredytu w ciągu 10 dni od dnia, w którym dowiedział się o możliwości odstąpienia od umowy, jednak nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zawarcia umowy).
Warto pamiętać, że zanim upłynie termin na odstąpienie od umowy, konsument nie ma obowiązku spłaty kredytu ani zapłaty oprocentowania. W przypadku odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego bank ma obowiązek zwrócić koszty udzielonego kredytu, oprócz opłaty przygotowawczej oraz opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia.
Ewa Usowicz
