Rozliczenie samotnych rodziców z dziećmi
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Pdof) wprowadzają szczególne zasady rozliczenia samotnych rodziców wychowujących dzieci. Nowelizacja nie ominęła również tych regulacji, doprecyzowując lub zmieniając dotychczasowe zasady kalkulacji podatku.
Nauka w szkołach zagranicznych
Zmiany dotyczące łącznego rozliczenia samotnych rodziców z dziećmi wprowadzone zostały dwukierunkowo. Pierwsza ich grupa, poza zmianami o charakterze redakcyjnym, rozszerza możliwość łącznego rozliczenia się rodziców z tymi dziećmi, które przed ukończeniem 25. roku życia uczą się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w kraju innym niż Polska. Przepis zrównuje szkoły w innych krajach ze szkołami Polskimi, a tym samym rozszerza potencjalny krąg beneficjentów tej metody rozliczenia.
Podkreślenia wymaga fakt, iż obecny przepis dotyczy nie tylko szkół w krajach Unii, ale wszystkich szkół na świecie, które są regulowane odpowiednimi przepisami danego państwa. Są to zarówno szkoły publiczne, jak i prywatne, prowadzone w oparciu o stosowne przepisy. W praktyce jest to istotnym ułatwieniem dla rodziców dzieci uczących się lub studiujących w takich krajach, jak np. USA, Australia lub Japonia. Przepis, obejmując swoją dyspozycją wszystkie kraje, może dotyczyć też np. Arabii Saudyjskiej, czy Federacji Rosyjskiej.
Przepisy nie precyzują formy dokumentowania nauki lub studiów, uprawniających do łącznego rozliczenia z rodzicem. W praktyce oznacza to, iż organy podatkowe nie są uprawnione do żądania określonego dokumentu. Jedynie mogą wnioskować o złożenie określonego oświadczenia przez podatnika. Jeżeli podatnik wyrazi zgodę, oświadczenie to będzie objęte rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Natomiast odmowa umożliwia organom podatkowym kwestionowanie wspólnego rozliczenia.
Należy również wskazać, iż przepisy dopuszczają możliwość wspólnego rozliczenia się dzieci z samotnym rodzicem otrzymującym zarówno zasiłek pielęgnacyjny (dotychczasowe regulacje), jak również rentę socjalną (znowelizowane przepisy).
Nowelizacja dotyczyła dochodu podlegającego opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27. i 30b Pdof. Treść pierwszego z przepisów odnosi się do podstawy obliczenia podatku, którym jest w świetle z art. 26. Pdof dochód ustalony zgodnie z przepisami ustawy po dokonaniu szeregu odliczeń, m.in. składek na ubezpieczenie społeczne. Należy zatem przyjąć, iż w świetle nowelizacji dochód ten to dochód zarówno po odliczeniu kosztów, jak i po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz innych ulg określonych, pomniejszających podstawę opodatkowania. Dopiero taki dochód odnosi się do kwoty ryczałtowej, będącej ilorazem kwoty zmniejszającej podatek i stawki podatku w pierwszym przedziale skali podatkowej.
W odróżnieniu od art. 27. Pdof, odniesienie się ustawodawcy w treści nowelizacji do art. 30b Pdof wskazuje wyłącznie na kwotę dochodu netto, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. Treść art. 30b ust. 2. Pdof w sposób jednoznaczny określa bowiem dochód, nie uprawniając do dokonywania jakichkolwiek innych odliczeń (w tym składek na ubezpieczenie społeczne). Oznacza to, iż uzyskiwanie przez dziecko dochodów opodatkowanych wg art. 30b Pdof jest mniej korzystne przy obliczaniu kwoty progowej dochodu, niż ma to miejsce w odniesieniu do art. 27 Pdof.
Rodzic niebędący rezydentem polskim
Druga grupa zmian związana jest z możliwością rozliczenia się wspólnie z dzieckiem przez rodzica, który jest rezydentem podatkowym jednego z krajów UE lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (OECD) albo Konfederacji Szwajcarskiej. Europejski Obszar Gospodarczy, poza krajami Unii, obejmuje obecnie Islandię, Lichtenstein i Norwegię. Pełna lista krajów, w których miejsca zamieszkania dla celów podatkowych uprawnia do rozliczenia dochodu w Polsce jest następująca:
Kraje UE: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, Cypr, Czechy, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry.
Pozostałe kraje: Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria.
Dla celów potwierdzenia rezydencji podatkowej za granicą rodzic musi przedłożyć certyfikat rezydencji. Przepisy nie precyzują, czy certyfikat ma dotyczyć całego roku podatkowego czy wystarczy, aby dotyczył jego części. Wystarczyć powinno zatem przedłożenie certyfikatu wydanego w trakcie trwania roku podatkowego.
Szczegółowe zasady związane z rezydencją podatkową precyzuje w polskiej ustawie art. 3. Pdof. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, iż rezydentem polskim jest osoba, która posiada w naszym kraju ośrodek interesów życiowych lub przebywa tu dłużej niż 183 dni. Zastosowanie spójnika "lub", będącego alternatywą rozłączną, uprawnia do stwierdzenia, iż rezydentem będzie osoba, która spełnia tylko jedną z tych przesłanek.
Podsumowanie
Zmiany wprowadzone przy rozliczeniach samotnych rodziców należy ocenić pozytywnie. Rozszerzenie możliwości wspólnego rozliczenia z dziećmi uczącymi się lub studiującymi za granicą, przy obecnych procesach globalizacji, niewątpliwie znajdzie zastosowanie u polskich podatników. Dotyczy to również rodziców, którzy pracując w innych krajach OECD, mają możliwość wspólnego rozliczenia się z dziećmi, które pozostały w Polsce.
Podsumowując, zmiany te w sposób istotny ułatwią, przy wysokim stopniu migracji Polaków, wspólne rozliczenia w kraju.
Dr Krzysztof Biernacki
Czytaj również:
