Instalacje w domu (cz. 4): Wentylacja
Wentylacja grawitacyjna jest najtańsza, ale nie zawsze działa i powoduje znaczne straty ciepła. Zdaniem specjalistów bardziej wydajna jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła.
Jest to najbardziej rozpowszechniony i najtańszy sposób wymiany powietrza w budynku. Jego siłą napędową jest różnica temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku. Cieplejsze, lżejsze powietrze gromadzi się pod sufitem i przez kanały wentylacyjne wydostaje się ponad dach. Powietrze zimne zaś dostaje się do wnętrza budynku przez nieszczelności okien i drzwi lub poprzez zainstalowane w tym celu nawiewniki.
Największą wadą wentylacji grawitacyjnej jest brak kontroli nad wymianą powietrza w pomieszczeniach oraz znaczne straty ciepła, ponieważ z pomieszczeń usuwane jest wyłącznie powietrze ogrzane.
W miarę pojawiania się nowych technologii, szczelnych ścian, drzwi i okien nie najlepiej do tej pory wykonywana wentylacja grawitacyjna (np. zbyt ciasne, nieocieplone kanały przelotowe) przestała spełniać swoje zadanie. Poza tym ten sposób wentylowania wymaga nieszczelności budynku (poprzez regulowane nawiewniki czy okna z funkcją rozszczelniania), co kłóci się z wymogami energooszczędności.
Jeśli jednak ktoś zdecyduje się na wentylowanie swego budowanego domu tą metodą, powinien pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Kanały wentylacyjne należy lokować w wewnętrznych ścianach budynku, aby usuwane powietrze nie ochładzało się i aby utrzymywał się wystarczający ciąg. Jeśli jednak ze względów konstrukcyjnych trzeba umieścić kanały w ścianie zewnętrznej, to musimy je ocieplić od strony zewnętrznej wełną mineralną lub styropianem. Ścianki kanałów powinny być wyłożone cegłą, kształtkami ceramicznymi albo wapienno-piaskowymi - szczelnymi i gładkimi.
Szczelne, nowoczesne okna termooszczędne trzeba montować albo wraz z regulowanymi nawiewnikami (bezpośrednio w oknie lub w ścianie zewnętrznej), albo z tzw. funkcją rozszczelniania (z okuciami pozwalającymi na niezupełne domknięcie okna). Uzupełnieniem systemu wentylacji grawitacyjnej powinna być wentylacja wyciągowa. Wentylatory wyciągowe instaluje się przeważnie w kuchniach i łazienkach.
Do kuchni najlepiej nadają się wyciągi nadkuchenne (okapy) połączone z kanałem wentylacyjnym. Wentylator wyciągowy umieszczony w łazience zapobiega nadmiernemu zawilgoceniu ścian i sprzętów. Może być włączany ręcznie lub automatycznie, gdy wilgotność powietrza przekroczy określoną wartość, np. 60 proc.
Polega na instalowaniu wentylatorów wywiewnych lub nawiewno-wywiewnych w przewodach wentylacyjnych. Mogą one działać w sposób ciągły lub okresowo, podczas wzmożonej emisji zanieczyszczeń i wilgoci (tak działają np. okapy nadkuchenne).
Zasada działania takich urządzeń jest stosunkowo prosta. Zamontowane w rekuperatorze wentylatory wymuszają przepływ dwóch strumieni powietrza: ogrzanego powietrza wylatującego z domu oraz strumienia wpływającego przez otwór w ścianie zewnętrznej lub w dachu. Zanim świeże powietrze dostanie się do domu, nagrzewa się w rekuperatorze przejmując ciepło powietrza usuwanego.
Strumienie przekazują sobie ciepło, ale się nie mieszają. Do wnętrza domu nie wracają więc zapachy, kurz czy zanieczyszczenia. Latem rekuperator może pomagać obniżyć temperaturę w pomieszczeniach.
Wymienniki ciepła w rekuperatorach w zależności od zastosowanego układu mają różną wydajność:
• wymienniki krzyżowe zbudowane są z równolegle ułożonych płyt z tworzywa sztucznego lub aluminium, między którymi przepływają strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego - ich sprawność ocenia się na 60 proc.;
• wymienniki przeciwprądowe uznaje się za najbardziej wydajne (ok. 90 proc.), zbudowane są podobnie jak krzyżowe, ale strumienie powietrza mają w nich do pokonania dłuższą drogę;
• wymienniki obrotowe to wirujące bębny, których sprawność dochodzi do 80 proc.
Czasem w rekuperatorach montuje się również grzałki, choć nie są obowiązkowym elementem urządzenia. Jednak gdy temperatura na zewnątrz jest bardzo niska (poniżej -10°C), może się okazać, że nawiewane do pomieszczeń powietrze nie ogrzeje się wystarczająco przez kontakt z powietrzem wywiewanym.
Jak twierdzą specjaliści, spośród wszystkich systemów wentylacji najbardziej efektywnym są właśnie rekuperatory. Dzięki nim nie tylko oczyszczamy powietrze, ale także odzyskujemy ciepło (nawet do 90 proc. ciepła wytwarzanego przy gotowaniu, praniu, kąpieli).
