Na jakie wynagrodzenie mogą liczyć właściciele nieruchomości za ustanowienie służebności przesyłu?

W braku umowy pomiędzy właścicielem nieruchomości a przedsiębiorcą w zakresie wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, strony mogą skorzystać z opinii rzeczoznawcy majątkowego. W przypadku sądowego ustanowienia służebności, sąd określa to wynagrodzenie na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego sądowego.

Kwota żądana przez właściciela może mieć charakter czynszu miesięcznego, kwartalnego, rocznego lub jednorazowej wypłaty. Wysokość wynagrodzenia ustalana jest na podstawie wysokości czynszu dzierżawnego, który mógłby być pobierany za dany grunt. Stawki czynszu ustalane są w oparciu o analizy umów dzierżawy gruntów o podobnych właściwościach. Natomiast w przypadku braku takich danych należy uwzględnić wartość rynkową gruntów nieobciążonych urządzeniami przesyłowymi oraz różnicę wynikającą z obniżenia wartości gruntu po posadowieniu urządzeń przesyłowych.

Wynagrodzenie należy się za grunt, na którym znajdują się urządzenia przesyłowe, jak również za obszar zajęty pod pas eksploatacyjny, pas ochronny oraz drogę dojazdową do tych urządzeń. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jest to powierzchnia konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń. Jest ona jednak uzależniona od parametrów danej linii przesyłowej oraz przeznaczenia terenu, np. pas ochronny w przypadku linii elektroenergetycznej o napięciu elektrycznym równym 400 kV będzie szerszy niż w przypadku napięcia elektrycznego równego 110 kV. Ze względu na zagrożenia bezpieczeństwa w ustalonej odległości od urządzenia przesyłowego może być zakaz zabudowywania gruntu, a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie przewidywał jedynie rolnicze lub leśne przeznaczenie danych gruntów.

Jeśli więc pas przesyłowy obejmuje przykładowo powierzchnię 300 mkw., a jeden metr dzierżawy kosztuje 4 zł miesięcznie, wówczas właściciel gruntu może liczyć na kwotę w wysokości 1200 zł miesięcznie, tj. 14.400 zł rocznie.

Poza ustaleniem wynagrodzenia na przyszłość za ustanowienie służebności przesyłu, właścicielowi przysługiwać może również roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres, przez który przed zawarciem umowy posadowione były urządzenia przesyłowe. Maksymalny okres, za który można domagać się odszkodowania wynosi 10 lat. Należy przy tym pamiętać, iż zakład energetyczny mógł zasiedzieć prawo służebności przesyłu, jeśli od wybudowania urządzeń minęło 20 lat, gdy zasiedzenie nastąpiło w dobrej wierze lub 30 lat, jeśli zasiedzenie służebności nastąpiło w złej wierze. Przedsiębiorstwa energetyczne nie mogą w zasadzie udowodnić dobrej wiary, jeśli nie dysponują odpowiednią umową z właścicielem gruntu.

Usprawnieniu postępowań prowadzących do uzyskania wynagrodzenia ma służyć ustawa o korytarzach przesyłowych, której projekt jest obecnie konsultowany pomiędzy resortami.