Rewolucja w rękojmi - nowe przywileje dla kupujących
25 grudnia 2014 r. wchodzi w życie ustawa o prawach konsumenta (Dz. U. z 24 czerwca 2014 r.). Sama ustawa, jak i zmodyfikowane przez nią przepisy Kodeksu cywilnego zastąpią dotychczasowe przepisy regulujące sprzedaż z udziałem konsumentów: ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny i ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.
W rezultacie, sprzedaż na rzecz konsumentów regulowana będzie dwoma aktami prawnymi: Kodeksem cywilnym (którego przepisy dotyczące rękojmi za wady obecnie w ogóle nie mają zastosowania do sprzedaży w konfiguracji przedsiębiorca - konsument) oraz ustawą o prawach konsumenta.
Zarówno ustawa o prawach konsumenta, jak i zmienione na mocy tej ustawy przepisy Kodeksu cywilnego, warte są szerszego omówienia, ja jednakże chciałbym się skupić tylko na jednym elemencie tych zmian, tj. zasadach i terminach dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy.
A w tym zakresie będzie miała miejsce prawdziwa rewolucja, z korzyścią dla każdego kupującego - niezależnie od tego, czy jest on przedsiębiorcą (czyli kupuje rzecz w ramach prowadzonej działalności gospodarczej), czy też konsumentem (czyli nie prowadzi działalności gospodarczej, a jeżeli nawet ją prowadzi - dokonuje zakupu nie związanego z tą działalnością).
Rewolucja ta dotyczy przede wszystkim długości terminu dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady. Nowa ustawa wydłużyła terminy odpowiedzialności sprzedającego z tytułu rękojmi za wady. Okres rękojmi został wydłużony z jednego roku do dwóch lat w przypadku rzeczy ruchomych i z trzech lat do pięciu lat w przypadku nieruchomości. W przypadku sprzedaży rzeczy ruchomych, dokonywanej przez przedsiębiorców na rzecz konsumentów, obecnie obowiązujące przepisy przewidują już obowiązkowy, 2-letni okres odpowiedzialności sprzedającego, nazwany odpowiedzialnością za niezgodność towaru z umową, dlatego pozornie zmieni się niewiele. Jednakże po dokonanej zmianie przepisów, 2-letni okres rękojmi będzie miał zastosowanie do wszelkich umów sprzedaży, niezależnie od tego, czy sprzedającym będzie przedsiębiorca, czy konsument, i niezależnie od tego, czy kupującym będzie przedsiębiorca, czy konsument.
Z kolei 5-letni termin rękojmi w odniesieniu do nieruchomości stanowi swoistą rewolucję z dwóch powodów. Po pierwsze, nastąpiło wydłużenie okresu rękojmi: okres rękojmi w odniesieniu do wad budynków wynosi obecnie trzy lata. Po drugie, rękojmią objęte są obecnie wyłącznie wady budynków. Po zmianie przepisów, pięcioletnim okresem rękojmi objęte będą wady nieruchomości, czyli także gruntów (zabudowanych lub niezabudowanych). W rezultacie - możliwe będzie dochodzenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę nieruchomości, np. polegającą na skażeniu gruntu - co obecnie na gruncie przepisów o rękojmi nie jest możliwe.
Co więcej, znowelizowany art. 568 § 1 Kodeksu cywilnego wprowadza kolejną nowość w postaci wprowadzenia rękojmi za wady używanej rzeczy ruchomej. Obecne brzmienie nie zawiera rozróżnienia sprzedaży na sprzedaż rzeczy nowych i rzeczy używanych i przepisy o rękojmi (o ile nie zostaną przez strony umowy wyłączone lub zmodyfikowane), mają zastosowanie do sprzedaży zarówno rzeczy nowych, jak i używanych. Czyli niezależnie od tego, czy sprzedawana jest rzecz nowa, czy używana, długość okresu rękojmi jest taka sama. Takie zrównanie rzeczy nowych i używanych jest w sposób oczywisty niekorzystne dla sprzedawcy. Co do zasady, znaczne wyższe jest przecież prawdopodobieństwo wystąpienia wady w przypadku rzeczy używanej niż nowej. Tymczasem długość okresu rękojmi w przypadku sprzedaży np. samochodu jest taka sama - zarówno w przypadku sprzedaży nowiutkiego auta przez salon samochodowy, jak i w przypadku sprzedaży 20-letniego "rzęcha" na giełdzie samochodowej. Co prawda Sąd Najwyższy wskazywał, że przy określeniu odpowiedzialności z tytułu rękojmi powinien być uwzględniany fakt, że przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, jednakże nie miało to odzwierciedlenia w treści przepisów. Po zmianie przepisów Kodeksu cywilnego, stan ten ulegnie zmianie i w odniesieniu do sprzedaży rzeczy używanych będzie miał zastosowanie krótszy, roczny termin rękojmi.
Jarosław Kołacz, radca prawny
