Nowa moneta kolekcjonerska NBP: "100-lecie polskiego lotnictwa wojskowego"

Gdy po zakończeniu I wojny światowej w 1918 r., po 123 latach rozbiorów odradzało się niepodległe państwo polskie, a wraz z nim jego siły zbrojne, zaczęto także tworzyć polskie lotnictwo wojskowe. Klęska poniesiona przez zaborców na frontach Wielkiej Wojny osłabiła ich panowanie na terenach polskich. Dzięki temu Polacy zdołali opanować wiele ważnych lotnisk, na których zdobyto pewną ilość sprzętu latającego. Okazało się też, że w powstającym wojsku są ludzie z przeszkoleniem lotniczym uzyskanym w armiach zaborczych.

Od pierwszych dni swego istnienia polskie lotnictwo włączyło się w walkę o utrzymanie odzyskanej niepodległości. Przyjmuje się, że pierwszy lot bojowy został wykonany już 5 listopada 1918 r. przez por. pil. Stefana Bastyra i obserwatora por. Janusza de Beaurain, którzy z powodzeniem zaatakowali z powietrza oddziały ukraińskie podczas walk we Lwowie. Po tym pierwszym locie nastąpiły kolejne.

Wielu lotników tego pionierskiego okresu zapisało się w historii. Był wśród nich por. pil. Stefan Stec, którego uznaje się za twórcę znaku biało-czerwonej szachownicy. Dnia 1 grudnia 1918 r. rozkazem nr 38 szefa Sztabu Generalnego WP została ona zatwierdzona jako znak rozpoznawczy polskiego lotnictwa wojskowego.

Polskie lotnictwo broniło ofiarnie i skutecznie dopiero co odzyskanej niepodległości w wojnie polsko-ukraińskiej (1918-1919) i polsko-bolszewickiej (1919-1921). W okresie międzywojennym podjęto godne uznania wysiłki, by rozwijać lotnictwo wojskowe, jednak we wrześniu 1939 r. musiało ono ulec przewadze niemieckiej Luftwaffe. Mimo poniesionej wówczas porażki polscy lotnicy zapisali chlubne karty w historii II wojny światowej. Walczyli nad Francją, Wielką Brytanią, w bitwie o Atlantyk, nad Afryką i w bombowej ofensywie nad Niemcami aż do zakończenia wojny w maju 1945 r. Po wojnie polskie lotnictwo walczące na Zachodzie zostało rozwiązane w 1946 r., a to działające na Wschodzie u boku ZSRR stało się zalążkiem (ludowego) lotnictwa polskiego wchodzącego w skład sił powietrznych państw Układu Warszawskiego (1955-1991). Po upadku systemu komunistycznego i demokratycznych przemianach lat 1989-1991 lotnictwo wojskowe Rzeczypospolitej Polskiej, będącej od 1999 r. członkiem NATO, przechodzi obecnie proces modernizacji. Jest wyposażane w nowoczesny sprzęt latający.

Rewers monety nawiązuje do początków polskiego lotnictwa wojskowego. Pokazano na nim sylwetkę samolotu myśliwskiego Fokker E.V (D.VIII), na jakim latali polscy piloci w walkach przeciwko Ukraińcom o Lwów i na froncie południowym w 1918 r. Samolot ma na skrzydłach duże biało-czerwone szachownice - znak rozpoznawczy polskiego lotnictwa wojskowego przyjęty w 1918 r. Nad nim umieszczono zaprojektowaną przez prof. Władysława Gruberskiego i wprowadzoną w 1919 r. odznakę pilota wojskowego, tzw. gapę, przedstawiającą orła z rozpostartymi w locie skrzydłami, trzymającego w dziobie wieniec laurowy. Całość umieszczona jest na tle widocznej z lotu ptaka siatki pól, charakterystycznej dla polskiego krajobrazu. Na awersie monety, nawiązującym do współczesnego polskiego lotnictwa wojskowego, przedstawiono sylwetki dwóch samolotów F-16 w locie.

Wojciech Krajewski

konsultant merytoryczny Muzeum Wojska Polskiego

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze