Emerytura z Niemiec. Kto może ją otrzymać i jakie formalności trzeba dopełnić?

•  Świadczenia z Niemiec otrzymuje 99 tys. Polaków
• 71 tys. Polaków pobiera niemiecką emeryturę
• Średnia emerytura Polaka to 640 euro

Świadczenia z Niemiec pobiera 99 tys. polskich obywateli - to znaczący wzrost w ciągu ostatnich 5 lat (z 55,5 tys. świadczeń). Zdecydowana mniejszość beneficjentów (27 tys.) mieszka w Polsce. Według Deutsche Renteversicherung Bund (Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe) na koniec 2021 roku (najnowsze dostępne dane) 71 732 świadczeń to emerytury, 13 428 świadczenia dla wdów i wdowców, 11 029 renty z tytułu niezdolności do pracy, 2 794 renty sieroce i 173 renty wychowawcze.

Średnia emerytura dla Polaka to 640 euro. Niedużo (średnia emerytura we wschodnich landach to 1329 euro, a w zachodnich 1527 euro), bo Polacy zwykle pracowali w Niemczech stosunkowo krótko lub płacili niższe składki na ubezpieczenie emerytalne - przy pracy na własny rachunek wysokość wpłat jest dobrowolna.

Dla Polaków najważniejsze są dwie regulacje prawne: emerytalne porozumienie polsko-niemieckie z 1975 r. oraz prawo UE. W ramach pierwszej obywatele RP, którzy przyjechali do Niemiec przed końcem 1990 r. i od tego momentu nieprzerwanie tam mieszkają, otrzymują świadczenie z jednego państwa na podstawie wszystkich składek. Pozostali w okresie zatrudnienia odkładają składki w państwie, gdzie wykonują pracę, a emeryturę dostają od kraju obecnego zamieszkania. Na przykład polski ubezpieczyciel wypłaca emeryturę do Niemiec, a następnie niemiecki urząd do spraw emerytalnych wylicza ostateczną kwotę świadczenia.

- Na mocy przepisów o koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych Polacy mogą otrzymać np. niemiecką emeryturę. Co ważne, może dotyczyć to osób, które przez jakiś czas pracowały w Niemczech, czy też osób, które obecnie na stałe mieszkają w innym państwie. Należy jednak odpowiednio udokumentować okresy pracy w różnych państwach oraz złożyć wniosek do odpowiedniej instytucji. Szczególnie ważne jest zatem aby przez całą karierę zawodową dbać o legalność zatrudnienia oraz udokumentowanie należnych świadczeń. Do wniosku o emeryturę dołączyć należy wszystkie dokumenty dotyczące zatrudnienia lub ubezpieczenia otrzymane od pracodawców lub instytucji ubezpieczeniowych w ramach stosowania ustawodawstwa wewnętrznego danego państwa, bez tych dokumentów nie będzie możliwe przyznanie świadczenia w pełnej wysokości - mówi w rozmowie z Interia Biznes Antoni Kolek, prezes zarządu Instytutu Emerytalnego.

Aby starać się o emeryturę z Niemiec, trzeba przedstawić dowód na pracę w tym kraju przez co najmniej rok, opłacać składki przez tzw. czas wyczekiwania (minimum pięć lat) oraz osiągnąć odpowiedni wiek - dziś to 65 lat i 11 miesięcy. Wysokość emerytury zależy m.in. od zarobków, wysokości składek oraz momentu przejścia na świadczenie (po osiągnięciu odpowiedniego wieku czy wcześniej). Procedura powinna zająć nie więcej niż 3 miesiące. Dokumenty można online, pocztą lub osobiście. Niezbędne są: kopia dokumentu tożsamości, numer ubezpieczenia emerytalnego (Rentenversicherungsnummer), informacje o ubezpieczeniu zdrowotnym i ubezpieczeniu pielęgnacyjnym, numer identyfikacji podatkowej (Steueridentifikationsnummer), numer konta bankowego, dokumenty potwierdzające posiadane wykształcenie i - ewentualnie - akty urodzenia dzieci. Niezbędna jest oczywiście także historia opłacanych składek (warto sprawdzić czy jest kompletna) i ewentualne potwierdzenie stopnia niepełnosprawności, okresów bezrobocia lub dłuższej choroby. Wszystko to ma znaczenie dla ustalenia wysokości świadczenia.

Wojciech Szeląg