Branża budowlana a optymalizacja podatku VAT - jakie korzyści może uzyskać przedsiębiorca budowlany?
Na półmetku 2017 r. jedną z najbardziej narażonych na negatywne konsekwencje związane z dynamiką zmian prawa podatkowego branż jest bez wątpienia branża budowlana.
Pomimo tak istotnej roli, jaką przedsiębiorcy budowlani odgrywają w gospodarce narodowej, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że ustawodawca podatkowy wciąż rzuca im kłody pod nogi.
Najbardziej palącym - choć nie jedynym - problemem jest obecnie stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia w VAT na etapie wykonywania usług budowlanych przez podwykonawców. Nie oznacza to jednak, że branża budowlana jest obarczona szczególnie bolesnymi restrykcjami podatkowymi w porównaniu do innych branż, jak chociażby paliwowej. Należy zatem szukać takich rozwiązań podatkowych, które w oparciu o przepisy prawa pozwolą branży budowlanej zneutralizować wysokość zobowiązań podatkowych i nie będą zagrożeniem dla funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Nie ulega wątpliwości, że zobowiązania podatkowe wszystkich grup podatników są efektem umów zawieranych z kontrahentami, które generują określone transakcje gospodarcze. Zakres tych transakcji, a w konsekwencji skutki prawnopodatkowe, przedsiębiorca winien rozpoznawać już na etapie kształtowania relacji gospodarczych z klientem poprzez szczegółowe dopracowanie postanowień umowy. Jest to szczególnie istotne w takich obszarach działalności gospodarczej, w których zaciera się różnica pomiędzy dostawą towarów a świadczeniem usług.
Na przykład w podatku VAT od lat sporną kwestią jest opodatkowanie czynności polegających na dostarczeniu betonu na teren budowy. Z jednej strony można bowiem uznać, że jest to klasyczna dostawa towaru opodatkowana stawką VAT 23 proc., z drugiej natomiast uzasadniony jest pogląd, iż mamy do czynienia ze świadczeniem usługi betoniarskiej opodatkowanej stawką 8 proc. w sytuacji, gdy są świadczone w obiektach budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (art. 41 ust. 12 ustawy VAT). To, co jest przedmiotem sprzedaży wynika jednakże bezpośrednio z postanowień umowy z kontrahentem.
Zdaniem organów podatkowych, świadczenie kompleksowej usługi betoniarskiej (polegającej na wyprodukowaniu betonu, dostarczeniu go na plac budowy specjalistycznym sprzętem, wpompowaniu lub wylaniu go w elementy konstrukcyjne), wykonywanej w obiektach zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, będzie opodatkowane preferencyjną stawką podatku od towarów i usług, wynoszącą 8 proc.
Wobec tego, jeżeli przedmiotem sprzedaży ma być konkretna usługa, nie powinno się wyodrębniać poszczególnych jej elementów i opodatkowywać ich osobno (ponieważ usługodawca sprzedaje określoną usługę w całości, a nie tylko jej elementy). Powyższe kwestie trafnie ujął także Trybunał Sprawiedliwości UE, którego wnioski mają zastosowanie również na gruncie polskiego prawa. I tak, jeżeli elementem dominującym w ramach danej transakcji będzie wydanie towaru w celu przeniesienia prawa do rozporządzania nim jak właściciel, natomiast pozostałe czynności będą miały charakter pomocniczy lub uboczny, wówczas transakcja powinna być traktowana jako dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy VAT; natomiast w przypadku, gdy istotą transakcji będą inne czynności to, mimo że w ramach takiej transakcji może także wystąpić wydanie towaru, powinna być ona traktowana jako świadczenie usług.
Tożsame wnioski można zastosować analogicznie do wspomnianego już mechanizmu odwrotnego obciążenia, który sprawia problemy wielu przedsiębiorcom budowlanym. Należy bowiem zauważyć, że w sytuacji, gdy z zawartej pomiędzy podwykonawcą a wykonawcą (zlecającym) umowy wynika, że przedmiotem sprzedaży jest usługa (budowlana, instalacyjna, budowlano-montażowa), a zatem celem całości świadczenia jest wykonanie montażu lub instalacji, a nie sprzedaż towaru, to świadczenie takie nie powinno być dzielone.
Dla przedsiębiorcy jest to korzystne rozwiązanie, ponieważ występując w charakterze podwykonawcy nie będzie on zobowiązany do rozliczenia podatku należnego od całego świadczenia kompleksowego, obejmującego dostawę wraz z montażem. Taki model transakcji może się okazać korzystny także dla generalnego wykonawcy, bo jako nabywca usługi kompleksowej jednocześnie zadeklaruje (oraz, co do zasady, odliczy) ten podatek, o ile ma pełne prawo do odliczenia. Oznacza to, że w rzeczywistości generalny wykonawca dokona rozliczenia księgowego kwot podatku bez angażowania środków własnych na kwotę podatku należnego przy dokonywaniu płatności za całą usługę kompleksową wykonaną przez podwykonawcę.
Jednym z warunków zastosowania podatkowej preferencji jest jednak sklasyfikowanie świadczonych usług kompleksowych zgodnie z PKWiU w taki sposób, aby były to usługi wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy. W sytuacji powzięcia przez podatnika wątpliwości, czy świadczone czynności stanowią usługę, czy też dostawę towarów, przedsiębiorca powinien wystąpić do Urzędu Statystycznego w Łodzi z wnioskiem o poprawne sklasyfikowanie takiej czynności.
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej