Czy opłaty związane z likwidacją spółki można kwalifikować jako koszty uzyskania przychodu
Normalnym zjawiskiem obrotu gospodarczego jest to, że niektóre podmioty dopiero rozpoczynają działalność, inne zaś decydują się na jej zakończenie.
Jednakże od podjęcia takiej decyzji do momentu rzeczywistego, całkowitego zakończenia działań i wykreślenia z odpowiedniego rejestru (w szczególności w przypadku spółek prawa handlowego) siłą rzeczy musi minąć pewien okres czasu.
W okresie tym spółka ponosi szereg opłat takich jak wynagrodzenie likwidatorów, koszty ogłoszeń prasowych, koszty weryfikacji bilansów, opłaty notarialne i sądowe. Jednym z częściej zadawanych pytań przez likwidujące się podmioty jest możliwość zaliczenia tego typu wydatków w koszty uzyskania przychodu. Stanowisko organów podatkowych w tym zakresie jest niejednolite.
Definicję wydatków, które można zaliczyć jako koszty uzyskania przychodu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych zawiera art. 15 ust 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 86 z późn. zm., dalej ustawa). Zgodnie z tym przepisem, koszt jest można ująć jako koszt uzyskania przychodu, jeżeli został poniesiony w osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz nie jest wymieniony w katalogu z art.16 ustawy. Wątpliwości budzi okoliczność zaliczenia kosztów ponoszonych przez spółkę w stanie likwidacji jako poniesionych w ramach prowadzenia działalności gospodarczej i w celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia źródła przychodów.
Z jednej strony można spotkać się z tezami, iż w przypadku rozpoczęcia procesu likwidacji spółka traci prawo do ujmowania poniesionych kosztów jako kosztów uzyskania przychodu. Stanowisko takie zaprezentowane zostało m.in. w wyroku NSA z 21.01.1997 sygn. I SA/Lu 679/96, a także interpretacji Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego z 24.07.2006 sygn. 1471/DPD2/423-71/06/MS. Stwierdzono w nich, że wydatki poniesione na likwidację służyły właśnie tej likwidacji, a nie prowadzeniu działalności gospodarczej i w związku z tym nie można zaliczyć ich jako kosztów.
Stanowisko to jest jednak krytykowane w doktrynie, wskazuje się, że można wykazać pośredni związek kosztów z prowadzoną działalnością, poza tym niezasadne jest odbieranie spółce prawa do rozliczania kosztów tylko z tego powodu, że znajduje się w stanie likwidacji.
Również część organów podatkowych przychyla się do tej tezy. (tak np. Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 26 października 2004 r. oraz organy w interpretacjach o sygnaturach DP/423-2/05/IB oraz IBPBI/2/423-1277/09/SD). Twierdzą one, że definicja kosztów uzyskanie przychodu z art. 15 ust. 1 ustawy jest na tyle szeroka, że można wykazać związek opłat sądowych i innych poniesionych w toku likwidacji z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ponadto same przepisy prawa wymagają podjęcia pewnych działań zmierzających do zakończenia działalności, wiążących się z wydatkami, więc nie powinno się niejako "karać" podatnika za dopełnienie tych wymogów poprzez odbieranie mu prawa do rozliczenia tych kosztów. Organy wskazywały, że spółka w likwidacji ponosi zarówno koszty analogiczne do spółki nie znajdującej się w takim stanie, oraz dodatkowo koszty specyficzne. Ich sytuacje są porównywalne i także spółce w likwidacji powinno być przyznane prawo do rozliczenia kosztów uzyskania przychodu.
Tendencję zaprezentowaną powyżej należy uznać za zmierzającą w dobrym kierunku. Definicja z art. 15 ust. 1 jest sformułowana w sposób syntetyczny i ogólny, zatem spółka nie powinna być pozbawiana prawa do uznania opisanych wydatków za koszty uzyskania przychodów tylko z tego powodu, że jej działalność zmierza ku końcowi. Do momentu wyrejestrowania spółka nadal prowadzi działalność gospodarczą w pewnym stopniu i jest możliwe wykazanie związku, o którym mowa w art. 15 ust. 1. Podatnikom powinno zatem jak najbardziej przysługiwać prawo do rozliczenia kosztów uzyskania przychodu. Odmienne rozwiązanie prowadziłoby do dyskryminacji spółek znajdujących się w stanie likwidacji.
Marcin Parulski
Konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
