Prawo geologiczne i górnicze

Projekt nowej ustawy reguluje zasady wykonywania działalności w zakresie prac geologicznych, wydobywania kopalin ze złóż, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz podziemnego składowania odpadów. Nowe rozwiązania, w porównaniu z obowiązującym stanem prawnym, są bardziej uproszczone i przyjazne przedsiębiorcom. Zaprojektowane przepisy usuwają niektóre bariery utrudniające podejmowanie i wykonywanie działalności geologicznej i górniczej, umożliwiając prowadzenie racjonalnej gospodarki złożami kopalin. Projekt ustawy w pełni dostosowuje polskie prawo do dyrektywy regulującej warunki udzielania i korzystania z zezwoleń na poszukiwanie, badania i produkcję węglowodorów. Udzielenie koncesji na działalność dotyczącą węglowodorów będzie poprzedzone przetargiem, w odróżnieniu od obowiązującego stanu prawnego, w którym przetargiem poprzedza się ustanowienie użytkowania górniczego.

Nowe rozwiązania przewidują, że na prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż kopalin objętych własnością gruntową, tj. wszystkich kopalin skalnych np. wapieni, dolomitów, granitów, bazaltów, piasków i żwirów, nie będzie wymagana koncesja. Jedynym wymaganym dokumentem ma być decyzja zatwierdzająca projekt robót geologicznych. Zaproponowano zmianę prawnego modelu własności złóż kopalin, w którym odchodzi się od skomplikowanego stanu prawnego na rzecz przejrzystych, nie budzących wątpliwości uregulowań. W katalogu kopalin, których właścicielem będzie Skarb Państwa, znalazły się wymienione z nazwy kopaliny strategiczne, istotne dla rozwoju gospodarczego kraju - np. węglowodory, węgiel kamienny i brunatny, rudy metali. Pozostałe kopaliny będą objęte własnością gruntową.

W projektowanej ustawie przewidziano przepisy, które pozwolą odbiurokratyzować postępowania administracyjne i skrócić proces koncesyjny przede wszystkim przez znaczące ograniczenie obowiązków współdziałania z innymi organami w tym postępowaniu. Nie będzie konieczne uzgadnianie koncesji z ministrem zdrowia, prezesem Wyższego Urzędu Górniczego , a w przypadku koncesji wydawanych przez starostę - nie będą konieczne uzgodnienia z dyrektorem okręgowego urzędu górniczego. Zaproponowano decentralizację zadań, polegającą na przekazaniu przez ministra środowiska marszałkom województw kompetencji do koncesjonowania wód leczniczych, termalnych i solanek. Zgodnie z nowym prawem, właściciele nieruchomości będą mogli bez koncesji wydobywać na swoim terenie piasek i żwir w niewielkich rozmiarach do 10 m3 rocznie w celu zaspokojenia własnych potrzeb. Zmniejszeniu barier biurokratycznych służyć ma zmniejszenie obciążeń obowiązujących zarówno przedsiębiorców, jak i administrację.

Opłaty eksploatacyjne będą rozliczanie co pół roku, a nie jak dotychczas kwartalnie. Zniesiony będzie ponadto obowiązek ponoszenia opłaty eksploatacyjnej w sytuacji, gdy jej wysokość obliczona za półrocze nie przekracza 300 zł. Ponadto projekt przewiduje ułatwienia w eksploatacji kopalin na podstawie koncesji wydanej przez starostę poprzez rezygnację z obowiązku tworzenia funduszu likwidacji zakładu górniczego, a także posiadania zorganizowanego ratownictwa górniczego. Przewidziano także liczne uproszczenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności górniczej i geologicznej, w tym m.in. możliwość dokumentowania złóż według własnych kryteriów bilansowości, a nie narzuconych rozporządzeniem ministra środowiska, wykonywanie otworów wiertniczych do 30 m w celu pozyskania ciepła Ziemi bez rygorów ustawy, rezygnację z obowiązku sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu górniczego. Nowe przepisy służą działaniom zmierzającym do ograniczenia nielegalnej eksploatacji kopalin. Na rzecz powiatu zostaną przeznaczone wpływy z tytułu podwyższonej opłaty eksploatacyjnej, ustalanej przez starostę. Uzyskane w ten sposób środki będą służyć finansowaniu zadań dotyczących zwalczania tzw. nielegalnego górnictwa. Decyzje w sprawie wstrzymania nielegalnej eksploatacji kopalin będą podejmowały organy nadzoru górniczego.