Prowizja od kredytu jest kosztem jednorazowym

(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 maja 2014 r., sygn. akt II FSK 1443/12)

W rozpatrywanej sprawie spółka zaciągnęła kredyty na okres kilku lat, na zakup udziałów w innej spółce z o.o. Za udzielenie tych kredytów bank pobrał prowizje przygotowawcze oraz prowizje za gotowość do udostępnienia środków. Prowizje te spółka rozliczała w swoich księgach rachunkowych proporcjonalnie przez okres, na który zostały zaciągnięte kredyty, za pomocą rozliczeń międzyokresowych kosztów (czynnych). Inaczej jednak koszty tych prowizji traktowała dla celów podatkowych. Uważała bowiem, że zapłacone prowizje powinny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w dacie ujęcia ich w księgach rachunkowych, tj. w roku, w którym nastąpiło udzielenie kredytów. Spółka zaznaczyła, że wydatki związane z kredytem na zakup udziałów w spółce z o.o. nie stanowią wydatków na nabycie udziałów (wydatki na nabycie udziałów są kosztem podatkowym dopiero w momencie uzyskania przychodu z ich odpłatnego zbycia - zob. art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o PDOP).

Ani organ podatkowy, ani sądy administracyjne obu instancji nie kwestionowały stanowiska spółki, iż wydatki na ww. prowizje nie są wydatkami na nabycie udziałów. Kwestią sporną był natomiast moment potrącalności tych kosztów. Za dzień poniesienia kosztu pośredniego (jakim jest m.in. prowizja) uważa się zasadniczo dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury, rachunku, a w razie ich braku - innego dowodu, z wyjątkiem ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (zob. art. 15 ust. 4d i 4e ustawy o PDOP).

Organ podatkowy, do którego spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację w tej sprawie wskazał, że przez ww. dzień poniesienia kosztu należy uznać dzień, na który ujmuje się wydatek w księgach rachunkowych jako koszt. Zatem omawiane prowizje powinny być rozliczane w kosztach uzyskania przychodów w tym samym momencie, jak dla celów bilansowych. Skoro więc prowizja ujmowana jest w kosztach bilansowych w czasie przez okres, na jaki zaciągnięto kredyty, to przez ten sam okres powinna być ona rozliczana w kosztach uzyskania przychodów.

Odmiennego zdania był jednak WSA w Warszawie, a także NSA, do którego ostatecznie sprawa trafiła. NSA uznał, podobnie jak sąd administracyjny pierwszej instancji, że moment uznania wydatku za koszt podatkowy nie jest uzależniony od uznania go za taki koszt w ujęciu bilansowym. Dniem poniesienia kosztu, o którym mowa w przywołanym wyżej przepisie, jest bowiem dzień wpisania wydatku (tu prowizji) do ksiąg rachunkowych. Według NSA:

"(…) zamieszczając w nawiasie po słowach "ujęto koszt w księgach rachunkowych" słowo "zaksięgowano" ustawodawca definiuje pojęcie ujęcia w księgach rachunkowych. (…) Ustawa o rachunkowości nie posługuje się pojęciem księgowania. W potocznym rozumieniu księgować znaczy wpisać wydatki lub wpływy do księgi rachunkowej (…). Za dzień poniesienia kosztu należy zatem uznać dzień wpisania do ksiąg rachunkowych wydatku na podstawie faktury. Skoro w księgach rachunkowych winny być wpisane chronologicznie wszystkie zdarzenia, które nastąpiły w okresie sprawozdawczym (art. 20 ust. 1 ustawy o rachunkowości), to dzień wpisania faktury (a także dzień wpisania wydatku na innej podstawie, np. noty bankowej) jest dniem poniesienia kosztu. Faktyczna data dokonania zapisu w księgach rachunkowych nie może zmieniać kwalifikacji danego wydatku i wpływać na moment zaliczenia go jako kosztu w rozumieniu art. 15 ust. 4e u.p.d.o.p. Nie jest ona bowiem datą ujęcia kosztu, a jedynie datą technicznego wprowadzenia informacji do systemu. (…)"

W świetle powyższego, omawiane prowizje mogły zostać uznane za koszty uzyskania przychodów w dacie, z jaką wpisano je do ksiąg rachunkowych na podstawie dokumentów otrzymanych od banku.

Od redakcji:

Opisany wyżej wyrok NSA potwierdza coraz częściej prezentowany w ostatnim czasie przez sądy administracyjne pogląd, iż dniem poniesienia kosztu podatkowego jest dzień ujęcia wydatku w księgach rachunkowych na jakimkolwiek koncie, niekoniecznie na koncie kosztowym. Podobnie NSA uznał w wyroku z 4 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1112/12, opisanym w Biuletynie Informacyjnym nr 17 z 10 czerwca 2014 r., w artykule pt. "Moment ujęcia w kosztach uzyskania przychodów zaległego podatku od nieruchomości oraz podatku rolnego - wyrok NSA".

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 19 z dnia 2014-07-01

GOFIN podpowiada