Felieton: Swap finansowy w praktyce

Wśród całej gamy swapów finansowych najpowszechniejszym jest swap walutowy. Transakcje tymi instrumentami są przeprowadzane w głównej mierze przez instytucje finansowe, przede wszystkim banki (około 94% wszystkich transakcji swapowych walutowych na rynkach światowych). Poniższy artykuł prezentuje sposób wyceny swapu walutowego a także kontraktu terminowego forward, oraz jedną z możliwości przeprowadzenia arbitrażu.

Swap walutowy jest umową w której strony zobowiązują się do wymiany kwot denominowanych w różnych walutach na początku i końcu transakcji.

Przykładowo bank mający długą pozycje w złotówkach i krótką w dolarach chce zabezpieczyć się przed wahaniami stopy procentowej oraz przy okazji kursu walutowego, sprzedaje oznaczoną kwotę złotówek za dolary oraz zobowiązuje się, że w określonym czasie w przyszłości, odkupi złotówki po kursie ustalonym w dniu dzisiejszym. Kupując dolary bank pokrywa swoją krótką pozycje w USD, a sprzedając PLN pozycje długą w złotych.

Sposób wyceny swapu walutowego zostanie zaprezentowany na przykładzie wyceny kontraktu forward. Załóżmy hipotetycznie, że dla dealera banku dostępne są następujące kwotowania rynku pieniężnego:

Do dealer'a zgłasza się klient pragnący sprzedać 100 000 USD za trzy miesiące.

Zakładamy, że bank ma zamknięte wszystkie pozycje co oznacza konieczność pożyczania środków pieniężnych na pokrycie płatności w przyszłej transakcji forward.

Wycena składa się z następujących kroków.

1. Dealer zaciąga pożyczkę w wysokości 99 421,97 na trzy miesiące po 2.3%. Pożyczone pieniądze wymienia na rynku walutowym na PLN po kursie 3.95, czyli otrzymuje 392 716,79 PLN.

2. PLN lokuje na trzy miesiące po stawce 13.55% co w efekcie daje 405 983,62.

3. Po 3 miesiącach następuje realizacja transakcji. Otrzymanymi od klienta dolarami dealer pokrywa swoją pożyczkę dolarową, a w zamian za USD płaci klientowi 405 983,62 PLN, co daje kurs wymiany w wysokości.

405983,62/100000 = 4,0598

W podobny sposób oblicza się terminowy kurs kupna USD

Poniższa tabela prezentuje kursy terminowe dla dat standardowych:

W sposób zaprezentowany powyżej oblicza się terminowe kursy kontraktów forward.

Trochę inaczej wygląda sytuacja przy wycenie swapów walutowych. Wiąże się to z tym, iż przy kontraktach forward nie ma wymiany kwot na początku transakcji tak jak przy swapach walutowych.

Z reguły pierwsza transakcja w swapie walutowym (na spot), zwana potocznie pierwszą nogą swapu, rozliczana jest po kursie znajdującym się w przedziale między kursem kupna spot i kursem sprzedaży spot. ( w naszym przykładzie między 3,95 a 4,05) Jednak praktyka rynkowa wskazuje, iż z reguły dealerzy na początku wyznaczają średni kurs walutowy, a następnie od tego kursu liczą punkty swapowe. W naszym przykładzie średni kurs walutowy wynosi 4 PLN/USD i następnie wykorzystując ten kurs obliczany jest kurs terminowy po jakim zostanie przeprowadzona transakcja swapowa. Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli kursy te wynoszą:

Do dealera dzwoni firma chcąca sprzedać 1 mln USD na spot i odkupić je na termin

3 miesięczny. Przyglądnijmy się jak będą wyglądały przepływy finansowe banku oraz firmy

Bank w transakcji spot zobowiązuje się do kupna 1 mln dolarów i odsprzedaży ich

z odsetkami po 3 M. Zakładamy, że sytuacja banku i firmy jest jednakowa tzn. mają zamknięte wszystkie pozycje walutowe. Bank musi zapłacić za otrzymane dolary i w tym celu pożycza 4 mln PLN na rynku pieniężnym po 14% a otrzymane USD lokuje po stawce LIBID równej 2,1%.

Przepływy wyglądają następująco:

Po trzech miesiącach bank dostaje od klienta kwotę 4 139 616,44 za co płaci 1 005 308,33

Kurs wymiany kształtuje się na poziomie 4,1178.

Sytuacja firmy jest nieco odmienna. Z racji tego, że nie posiada żadnych wolnych środków pieniężnych musi pożyczyć dolary na rynku po 2,3%, sprzedać je bankowi, a otrzymane PLN ulokować po stawce WIBID3M = 13,55 Przepływy firmy wyglądają następująco:

Kurs wymiany wynosi więc 4,1122, czyli dużo poniżej proponowanego przez bank ( 4,1178)

Jak widzimy firma dość, że nie zarobi na zapłatę za USD ( niedobór w wysokości 4 139 616,44-4 135 128,77=4 487,67) to będzie musiała pokryć również stratę na USD, gduż nie otrzyma pełnej kwoty do pokrycia swojej pożyczki w USD. Sytuacja może ulec zmianie jeżeli firmie uda się ulokować PLN po korzystniejszym oprocentowaniu lub zmniejszyć koszt pożyczki. O ile zmiana stopy pożyczki dolarowej jest niemożliwa, to istnieje możliwość polepszenia zyskowności lokaty złotowej. Załóżmy, iż na rynku handluje się papierami komercyjnymi, których dochodowość do wykupu ( 91 dni ) wynosi 15,7%, czyli 1,7 punktów procentowych powyżej WIBOR-u 3 M. Firma lokuje otrzymane PLN w te papiery co po 3 M daje 4 156 569,86 PLN (1). Kurs wymiany przy takiej lokacie wynosi 4,1325, dużo powyżej kwotowanego przez bank. W tej sytuacji firma decyduje się na transakcje swapową z bankiem. Przepływy finansowe dla firmy po 3 M. wyglądają następująco:

Wiedząc o tym, że po 3 M. firma będzie miała nadwyżkę w PLN i niedobór w USD może kupić kontrakt forward na 505,56 USD (2), zabezpieczając sobie tym samym kurs wymiany. Kupno kontraktu następuje po stawce 4,1692, czyli firma płaci 505,56*4,1692= 2107,78 PLN. Rzeczywisty zysk z transakcji wynosi 14 845,64 PLN. Dodatkowo można obliczyć po jakiej maksymalnej stawce firma może zaciągnąć pożyczkę w USD, przy założeniu, że lokuje w papiery komercyjne. Wynosi ona 3,72 %.

Roth.P. "Rynki walutowe i pieniężne"

Zając.J. "Polski rynek walutowy w praktyce"

1. Zakładamy, że firmie udaje się kupić papiery komercyjne za pełną kwotę, czyli 4 mln PLN

2. Zakładamy, że nie ma minimalnych kwot dla transakcji forward.

Student IV roku AE Kraków