Europa stoi teraz pod ścianą

W rozmowie z PAP przewodnicząca komisji ds. rozwoju regionalnego Parlamentu Europejskiego, była komisarz UE ds. polityki regionalnej Danuta Huebner wyraziła opinię, że wyczerpał się już potencjał szybkich, doraźnych, przeprowadzanych w odpowiedzi na kryzys reform. "Dojrzewa myślenie w kategoriach długookresowych i w kategoriach wizji. Można planować zmianę traktatu, choć to będzie proces, który zajmie dużo czasu" - uważa.

"Teraz trzeba mieć po prostu wizję. Unia bankowa jest początkiem realizacji długookresowej wizji. A do takich długookresowych zmian nowy traktat jest najlepszą formułą" - powiedziała Huebner. Jej zdaniem, obecna debata pokazuje, że integracja europejska pójdzie w kierunku "rozwiązań federacyjnych". Zmiana traktatu potrzebna jest też, by ustalić nowy porządek instytucjonalny i poprawić systemu podejmowania decyzji w UE, wskazuje była komisarz.

Do takiej dużej zmiany traktatowej najlepiej jest zdaniem Huebner przeprowadzić konwent, w którym uczestniczyłyby nie tylko rządy i europosłowie, ale też przedstawiciele parlamentów narodowych, społeczeństwa obywatelskiego, młodzieży. Podobny konwent przygotował europejską konstytucję, która została odrzucona w referendach we Francji i w Holandii w 2005 r.

"Pomysł na konwent, od którego kanclerz Niemiec Angela Merkel się teraz odżegnuje, nie jest zły. Bo wszystkie reformy związane z kryzysem oddalały stopniowo Unię od obywateli. Dla przywrócenia poczucia, że żyjemy w demokratycznych instytucjach, konwent jest formułą na udemokratycznienie całego procesu reformowania Unii - powiedziała Huebner. - To nie może być dyskusja przywódców rządów za zamkniętymi drzwiami, to musi być proces z udziałem ludzi".

Zmiana traktatu, dodaje Huebner, jest też potrzebna, by wzmocnić instytucję pochodzącą z demokratycznych wyborów, czyli Parlament Europejski. Zwłaszcza, jeśli przyszłość UE ma iść w kierunku powierzania coraz większej liczby decyzji na poziom europejski. Tymczasem obecnie, w kryzysie, wiele decyzji, jak na przykład unia bankowa, jest podejmowanych z wyłączeniem PE. Jego rola jest w tworzeniu unii bankowej ograniczona do wyrażenia opinii. Poza wzmocnieniem PE, dodaje była komisarz, trzeba też zapewnić lepszą współpracę między PE a parlamentami narodowymi.

Zdaniem Huebner zmiana traktatu UE jest "nieunikniona", gdyż po ostatnich, licznych antykryzysowych reformach trzeba ujednolicić podstawy funkcjonowania Unii. "Zlepek tych wszystkich reform wprowadzonych w ostatnich latach w związku z kryzysem, jak np. pakt fiskalny (międzyrządowa umowa 25 państw UE ws. wzmacniania dyscypliny finansów publicznych - PAP), tworzy pewien bałagan prawny. To wymaga pewnego uporządkowania w sposób spójny w postaci nowego traktatu" - powiedziała Huebner.

Co zrobić, by nie powtórzyła się historia z odrzuceniem traktatu konstytucyjnego UE w referendach? Zdaniem Huebner, to będzie właśnie rola konwentu. Ponadto, by zjednać i przekonać ludzi do koniecznych zmian, trzeba będzie wykorzystywać najnowsze techniki komunikacji, jakie oferuje internet. "Nie ma cudownego środka, każdy musi wykonać swoja robotę. Ale pokazaliśmy w sprawie ACTA, że można podejmować decyzje polityczne pod wpływem publiczności, więc można spróbować zmiany traktatu, rozmawiając z ludźmi" - konkluduje europosłanka.

Receptą na kryzys w strefie euro musi być wspólne działanie Europejskiego Banku Centralnego oraz unii bankowej - powiedział wcześniej Janusz Lewandowski, komisarz UE ds. budżetu i programowania finansowego.

- Narodowe recepty walki z kryzysem w strefie euro nie są wystarczające. Recepta musi być wspólnotowa, czyli rozszerzone kompetencje Europejskiego Banku Centralnego i unia bankowa - powiedział dziennikarzom Lewandowski w kuluarach Forum Ekonomicznego w Krynicy.

Lewandowski powiedział, że jest możliwe, iż pod koniec listopada zapadną decyzje dotyczące unijnego budżetu na lata 2014-2020.

- Jesteśmy świeżo po wizycie na Cyprze, a negocjacje perspektywy finansowej 2014-2020 są w tej chwili w rękach prezydencji cypryjskiej. 22-23 listopada rozstrzygnie się przyszłość budżetu do 2020 roku. Jeżeli wtedy nie skończą się negocjacje, to możliwy jest poślizg i przesunięcie - powiedział dziennikarzom w Krynicy Lewandowski pytany czy ciągle jest realne, że negocjacje wieloletniego budżetu UE na lata 2014-2020 zostaną zamknięte do końca tego roku.

- W tej chwili mamy dodatkowe argumenty co do funduszy strukturalnych, jestem umiarkowanym optymistą - dodał.

- Szef KE Jose Barroso jest otwarty na zmianę traktatu UE, jeśli to niezbędne dla dalszej integracji - zapewnił we wtorek rzecznik KE Olivier Bailly. Zmiana traktatu UE - przypomniał - jest konieczna m.in. po to, by wprowadzić ambitny projekt euroobligacji. Rzecznik w ten sposób odniósł się do przemówienia, jakie Barroso wygłosił za zamkniętymi drzwiami w Hadze w sobotę na spotkaniu sędziów konstytucyjnych, organizowanym przez Yale University.

Barroso, jak można przeczytać w krótkich, udostępnionych prasie fragmentach wystąpienia, opowiedział się za "odnową europejską" i "dalszym skokiem" w integracji europejskiej.

- Obecny kryzys pokazał nam granice możliwości działania indywidualnych działań państw narodowych. Europa i zasady traktatu powinny zostać odnowione - powiedział Barroso w Hadze. Przekonywał też, że obecnie mamy do czynienia z sytuacją, która wymaga "większej jedności i spójności polityk, jak również większej harmonizacji prawa". Opowiedział się też ogólnie za "większą integracją instytucjonalną".

Rzecznik KE dopytywany we wtorek o znaczenie tych słów, zapewniał, że nie mamy do czynienia ze zmianą stanowiska Jose Barroso. "On nigdy nie wykluczał możliwości zmiany traktatu. Teraz mocniej niż wcześniej powiedział, że jest w pełni otwarty na rozważenie zmiany traktatu, jeśli to możliwe" - powiedział Bailly. Dodał, że Komisja Europejska już wcześniej wskazywała, że zmiany traktatu są niezbędne między innymi, by wprowadzić w życie ambitny projekt euroobligacji. Natomiast inne decyzje służące dalszej integracji zwłaszcza unii walutowej i gospodarczej, jak np. wprowadzenie europejskiego nadzoru bankowego, nie wymagają zmiany traktatu.

Bailly odesłał dziennikarzy to orędzia o stanie Unii, jakie Barroso wygłosi 12 września w Strasburgu w Parlamencie Europejskim.

Barroso dotychczas dość wstrzemięźliwie wypowiadał się o zmianie traktatu UE, pamiętając porażki ratyfikacji traktatu konstytucyjnego we Francji i Holandii, które naznaczyły jego pierwszy mandat przewodniczącego KE. O zmianie traktatu UE coraz częściej mówi się jednak w kontekście kryzysu euro, który unaocznił braki w unii walutowej, a zwłaszcza zarządzaniu gospodarczym. O zmianie traktatu UE mówi też od dłuższego czasu kanclerz Angela Merkel, naciskając na utworzenie tzw. unii politycznej, gdzie kraje oddawałyby coraz więcej kompetencji budżetowych do Brukseli, a Trybunał Sprawiedliwości UE uzyskałby prawo do kontroli budżetów krajów członkowskich i do karania państw popadających w nadmierne długi.

Zmianę traktatu w celu wzmocnienia strefy euro przewiduje też jako możliwą opcję raport przygotowany na czerwcowy szczyt UE przez przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuya, napisany we współpracy z szefem KE, szefem eurogrupy i prezesem Europejskiego Banku Centralnego. Mowa w nim o stworzeniu unii bankowej, wzmocnieniu kontroli nad budżetami państw, utworzeniu europejskiego "resortu finansowego", który decydowałby, czy kraj może się zadłużyć ponad uzgodniony limit, oraz ograniczonym uwspólnotowieniu długu w średniej perspektywie.