Raport: Budownictwo społeczne w Unii

Do końca 2007 roku na nowe mieszkania oraz na usługi budowlane w Polsce obowiązuje obniżona stawka VAT, w wysokości 7 proc. Jeśli chcemy potem stosować niższą stawkę, musimy przygotować definicję budownictwa społecznego.

- Sprawa jest skomplikowana i wymaga dłuższej analizy. Nie chcemy podejmować pochopnych decyzji - twierdzi minister Barszcz.

Dodaje, że podczas ostatniego posiedzenia rada ministrów finansów UE Ecofin przyjęła jako oficjalny list Laszlo Kovacsa, komisarza KE ds. podatków, który stwierdza, że Polska może sama ustalić definicję budownictwa społecznego.

- Ta decyzja ma olbrzymią wartość. W czasie rozmów prowadzonych na temat stosowania definicji budownictwa społecznego kilkakrotnie zapewniano nas, że państwa członkowie mogą dowolnie definiować budownictwo społeczne. Ale nie jest to prawdą. Uzyskanie pisemnego stanowiska komisarza Kovacsa jest więc kwestią absolutnie kluczową, aby uniknąć jakichkolwiek wątpliwości co do możliwości stosowania przez nas definicji budownictwa społecznego w przyszłości - powiedział minister Barszcz.

Przyjęcie definicji jest ważne dla wielu polskich rodzin, które - jeśli nie zdążymy z definicją na czas - zapłacą więcej za mieszkania i domy.

Sprawdziliśmy, jak budownictwo społeczne definiują inne państwa unijne i jakie obniżone stawki VAT obowiązują w poszczególnych krajach. Wiele wskazuje na to, że to właśnie doświadczenia innych państw Unii mogą stać się punktem wyjścia do opracowania takiej definicji przez polskie Ministerstwo Finansów.

CZECHY:Na razie bez pomysłu

Republika Czech wynegocjowała w 2004 roku obniżoną stawkę VAT w wysokości 5 proc. Ma ona zastosowanie do domów mieszkalnych, domów jednorodzinnych lub mieszkań, a nawet domów remontowanych, łącznie z budową i pracami instalacyjnymi związanymi z taką budową, odbudową, remontem i naprawami, łącznie z konstrukcjami, materiałami, sprzętem i instalacjami, które są ściśle włączone w strukturę i prace instalacyjne. Obniżka VAT obowiązuje do końca 2007 roku. Potem powinna obowiązywać 19-proc. stawka podatku. Rząd czeski stara się znaleźć rozwiązanie, jak zastosować obniżoną 5-proc. stawkę VAT także po 2007 roku. Prawdopodobnie zdefiniuje w przyszłości termin budownictwa społecznego w czeskiej ustawie VAT, żeby zastosować w tym zakresie obniżoną stawkę po 2007 roku.

Wyjaśnień udzielił Robert Jurka z departamentu podatkowego BDO Republika Czeska.

BELGIA: Walka o 12 proc.

Belgia korzysta z możliwości stosowania obniżonej stawki VAT w wysokości 12 proc. zamiast normalnej 22-proc. w przypadku budownictwa społecznego (Dekret Królewski nr 20, tabela B belgijskich przepisów o VAT). Może też stosować obniżoną 6-proc. stawkę w przypadku niektórych przedmiotów ruchomych oraz innych prac wykonywanych w domach prywatnych, które mają minimum 5 lat i są wykorzystywane do określonych celów budownictwa społecznego. Dodatkowym wymogiem jest konieczność wykonywania tych prac przez osobę zarejestrowaną jako wykonawca budowlany w momencie zawarcia kontraktu budowlanego. Podobne zasady są stosowane do budynków prywatnych oraz ośrodków dla osób niepełnosprawnych.

Aby zastosować obniżoną 6- proc. stawkę VAT w zakresie domów prywatnych mających (minimum) 5 lat, konieczne jest, aby w budynkach tych mieszkały osoby starsze, studenci, nieletni, bezdomni lub publiczne lub niepubliczne osoby prawne zarządzające np. miejscami zamieszkania dla osób starszych, które zostały zaakceptowane przez właściwe władze w ramach przepisów prawa regulującego opiekę nad osobami starszymi czy internatami przy szkołach i uniwersytetach lub utrzymywanymi przez szkoły i uniwersytety.

Obniżona 12-proc. stawka VAT może być stosowana do realizowania pewnych projektów budownictwa społecznego, cesji lub ponownej cesji praw własności do budynków społecznych tego typu, m.in.: domów prywatnych, które mają być wynajęte na cele budownictwa społecznego, a są wykonane lub zafakturowane na rzecz regionalnych korporacji budowlanych, samorządów miejskich, prowincji oraz innych uznanych organizacji w zakresie budownictwa społecznego; domów prywatnych, które mają być sprzedane na cele budownictwa społecznego, a są wykonane lub zafakturowane na rzecz regionalnych korporacji budowlanych oraz innych uznanych organizacji w zakresie budownictwa społecznego itp.

Prace w nieruchomościach muszą byś wykonane i zafakturowane na rzecz publicznych lub niepublicznych osób prawnych, które są zarejestrowane jako wykonawcy budowlani w momencie zawarcia kontraktu budowlanego.

Ustawodawstwo belgijskie jest zgodne z VI dyrektywą VAT i przewiduje stosowanie obniżonej, 12-proc. stawki w przypadku zaopatrzenia, budowy, renowacji i odbudowy w zakresie budownictwa społecznego.

Wyjaśnień udzielili Warner Lapage i Erwin Boumans z departamentu podatkowego BDO Belgia.

LITWA: Gdy pomaga budżet

Obniżona stawka VAT będzie stosowana w świadczeniu usług związanych z budownictwem, remontem, izolacją i projektem budynków mieszkalnych, sieciowym budownictwie inżynieryjnym i zarządzaniu terytorialnym, które są finansowane z państwowych i samorządowych środków budżetowych, jak również z kredytów udzielanych na preferencyjnych warunkach przyznawanych przez państwo i ze środków specjalnych funduszy państwowych.

Wyjaśnień udzieliła Vilma Narbutiene z departamentu podatkowego BDO Litwa.

FRANCJA: Samodzielna budowa

W związku z budownictwem społecznym na cele VAT, do obniżonej stawki 5,5-proc. VAT we Francji kwalifikują się: sprzedaż lub darowizna ziemi mające na celu rozbudowę budownictwa społecznego. Obniżona stawka stosowana jest także do niektórych typów budownictwa oraz samodzielnej budowy nieruchomości używanej do celów budownictwa społecznego, np. publiczne pomieszczenia pod wynajem. Obniżona stawka nie dotyczy samego procesu budowy mieszkań społecznych: wykonawca wystawia organizacji fakturę ze standardową stawką VAT - 19,6 proc. Niższa stawka stosowana jest jedynie w przypadku samodzielnej budowy nieruchomości.

Nie istnieje określona definicja społecznej polityki budowlanej, jednak wiele przepisów kodeksu budowlanego i mieszkaniowego dostarcza informacji na temat francuskiej społecznej polityki budowlanej.

Zwykle pod uwagę brane są: dane demograficzne i społeczne dotyczące danego obszaru; poziom rozwoju budownictwa na tym obszarze; sytuacja na rynku wynajmu nieruchomości.

Zakres zastosowania francuskiej obniżonej stawki VAT do budownictwa społecznego wydaje się być bardziej restrykcyjny niż zakres zastosowania artykułu 9 załącznika H VI dyrektywy.

Wyjaśnień udzieliła Carine Duchemin z departamentu podatkowego BDO Francja.

WŁOCHY: Luksus bez ulgi

Stosowane są następujące obniżone stawki: 4 proc. na budownictwo nieluksusowe, które jest wykorzystywane jako stałe miejsce zamieszkania, 10 proc. na inne rodzaje budownictwa nieluksusowego.

We Włoszech istnieje definicja "budownictwa luksusowego". Zatem wszelkie budownictwo, które nie spełnia wymogów określonych prawem, kwalifikujących je jako "budownictwo luksusowe" jest "budownictwem społecznym" (budownictwem nieluksusowym).

Budownictwo wykorzystywane jako stałe miejsce zamieszkania osoby jest uznawane za element polityki społecznej.

Wyjaśnień udzielił Giorgio Farina z departamentu podatkowego BDO Włochy.

HISZPANIA: Potrzebna dotacja

Hiszpańskie prawo o VAT zakłada stosowanie obniżonej 4-proc. stawki na zakup mieszkań dotowanych przez państwo, w tym maksimum dwóch miejsc parkingowych, w przypadku gdy:

- mieszkania zostaną uznane za dotowane przez państwo w ramach publicznej promocji przez Krajowy Departament Budownictwa lub samorząd lokalny

- mieszkania zostaną wybudowane przez deweloperów

Obniżona stawka jest stosowana jedynie do tego typu budownictwa.

W przypadku budowy tego typu mieszkań w ramach specjalnej polityki lub promocji publicznej stosowaną stawką VAT jest 7-proc., o ile spełnione są pewne warunki.

W Hiszpanii za budownictwo dotowane przez państwo w ramach publicznej promocji uznaje się mieszkania budowane w oparciu o zasadę non profit przez Krajowy Departament Budownictwa oraz przez lokalne firmy, które uzyskały uprawnienia w tym zakresie.

Promocja tego typu budownictwa może być prowadzona przez państwo lub regiony autonomiczne oraz lokalne firmy. Prawo do tego typu mieszkań mają osoby, których dochody nie przekraczają gwarantowanej płacy minimalnej.

Hiszpańskie prawo stosuje w przypadku budownictwa społecznego następujące stawki:

- 4 proc. - stawka VAT za zakup mieszkań dotowanych przez państwo

- 7 proc. - stawka VAT za budowę i wyremontowanie budownictwa społecznego.

Wyjaśnień udzieliła Marina Rincon Velayos z departamentu podatkowego BDO Hiszpania.

LUKSEMBURG : I prywatne, i społeczne

Luksemburg korzysta przy budowie i remontowaniu budownictwa prywatnego z obniżonej stawki 3 proc., zamiast ogólnej stawki 15 proc. Jednak ta obniżona stawka ma zastosowanie nie tylko do budownictwa społecznego, ale do budownictwa ogólnego, pod warunkiem że jednostka budownictwa (dom lub apartament) wybudowana lub wyremontowana używana jest przez właściciela jako prywatna rezydencja lub jest wynajęta osobie fizycznej, która korzysta z niej jako z miejsca stałego zamieszkania.

W praktyce mogą mieć zastosowanie dwa rodzaje różnych systemów. Pierwszy z nich oparty jest na bezpośrednim zastosowaniu stawki 3 proc. od prac budowlanych, podczas gdy drugi system opiera się na zwrocie 12 proc., co stanowi różnicę pomiędzy ogólną stawką wynoszącą 15 proc., jeżeli zastosowana jest ona do prac budowlanych, i do obniżonej stawki 3 proc.

Odliczenia podatkowe w obu przypadkach ograniczają się do kwoty 50 000 euro od wybudowanej lub wyremontowanej jednostki budowlanej.

W celu odniesienia korzyści z bezpośredniego zastosowania obniżonej stawki 3 proc. wykonawca i właściciel muszą przed rozpoczęciem prac uzyskać wcześniejszą zgodę od władz VAT.

Jeżeli władze VAT nie udzieliły upoważnienia na bezpośrednie zastosowanie obniżonej stawki, wówczas właściciel może nadal zwrócić się o zwrot 12 proc.

Jeżeli wykorzystanie jednostki budowlanej zostanie zmienione w okresie 10 lat, odliczenia podatkowe muszą być zwrócone w całości lub części władzom VAT. Ponieważ odliczenia podatkowe przysługują na jednostkę budowlaną, a nie na daną osobę, ta sama osoba może skorzystać z odliczeń kilkakrotnie, o ile jednostka budowlana jest za każdym razem wykorzystana jako miejsce stałego zamieszkania właściciela lub jest wynajmowana innej jednostce fizycznej, która korzysta z niego w celu stałego miejsca zamieszkania.

Ta polityka ma zastosowanie do ogólnego budownictwa prywatnego, a nie tylko do budownictwa społecznego.

Wyjaśnień udzielił Raymond Kieffer z departamentu podatkowego BDO Luksemburg.

Ewa Matyszewska