Rząd przyjął projekt dotyczący listów zastawnych

Nowe prawo ma zachęcać do szerszego korzystania z tego instrumentu. Zdaniem resortu finansów korzyści odniesie cała gospodarka. Listy zastawne to długookresowe papiery dłużne oferowane przez banki hipoteczne zwykle inwestorom instytucjonalnym. Ich zabezpieczeniem są wierzytelności hipoteczne. W projekcie napisano, że celem zmian jest zniesienie barier dla ich emisji. "Zmiany zawarte w założeniach do ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych powinny pozytywnie wpłynąć na rozwój listów zastawnych emitowanych przez banki hipoteczne" - czytamy we wtorkowym komunikacie CIR po posiedzeniu rządu.

Zdaniem CIR ograniczy to praktykę finansowania wieloletnich kredytów przez krótkoterminowe depozyty, umacniając bezpieczeństwo sektora bankowego. W projekcie zaznaczono, że "stwarza to istotne zagrożenie dla stabilności polskiego sektora bankowego, który posiada co prawda stosunkowo wysoką płynność krótkoterminową, ale płynność długoterminowa jest istotnie ograniczona". Jak czytamy w projekcie wprowadzona w 1997 r. ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych nie przyczyniła się do rozwoju listów zastawnych. Wskazano, że obecnie w Polsce listy zastawne pokrywają 0,7 proc. wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych, podczas gdy w Czechach poziom ten wynosi 42 proc., a w niektórych krajach Europy Zachodniej sięga 100 proc.

Zaznaczono ponadto, że pakiet CRD IV (rozporządzeń unijnych dotyczących instytucji finansowych) przewiduje w najbliższej przyszłości zmiany w zakresie norm płynności długoterminowej. "Ulegnie znacznemu zwiększeniu obowiązek utrzymywania poziomu stabilnego finansowania, między innymi poprzez długoterminowe papiery dłużne, a brak ich rozwoju może się przyczynić bezpośrednio do konieczności zmniejszenia akcji kredytowej, co będzie miało bezpośrednie przełożenie na gospodarkę realną" - napisano.

W Ocenie Skutków Regulacji resort finansów przewiduje, że w perspektywie 5 lat od wejścia w życie zmian udział refinansowania listami zastawnymi nowych kredytów mieszkaniowych osiągnie poziom 20 proc., a w odniesieniu do całego portfela kredytów mieszkaniowych na rynku wyniesie 7 proc.

MF wskazało, że projekt przewiduje też zmiany zwiększające poziom bezpieczeństwa wierzycieli z listów zastawnych. Według MF przyczyni się to do podniesienia ratingu tych papierów wartościowych oraz obniżenia kosztów finansowania dla banków. Jednocześnie zniesione zostaną aktualne bariery związane z atrakcyjnością listu zastawnego dla jego inwestorów.

Resort finansów zaproponował m.in. wprowadzenie obowiązku utrzymywania przez banki hipoteczne "ustawowego nadzabezpieczenia" listów zastawnych, w wysokości co najmniej 10 proc. wartości emisji. Banki będą musiały też utworzyć "bufor płynności" na zabezpieczenie obsługi odsetek od listów zastawnych.

Projekt zawiera regulacje ograniczające możliwość żądania przedterminowego wykupu listów zastawnych. Przewidziano też zmianę limitu emisji listów zastawnych na podstawie kredytów mieszkaniowych z poziomu 60 proc. do poziomu 80 proc. wartości nieruchomości. Projekt zakłada także zmiany w prawie upadłościowym, dotyczące m.in. zasad zaspokajania wierzycieli z listów zastawnych.

Założono, że sąd - na wniosek banku hipotecznego, z którym zostanie zawarta umowa kredytowa na nabycie mieszkania, a wcześniej umowa nabywcy z deweloperem o sprzedaż mieszkania - będzie dokonywał "z urzędu" wpisu w księdze wieczystej (w ramach przedsięwzięcia deweloperskiego) roszczenia banku hipotecznego o ustanowienie na jego rzecz hipoteki (chodzi o zabezpieczenie spłaty kredytu na nieruchomości lokalowej, jednocześnie z wyodrębnieniem lokalu przez dewelopera).

Według komunikatu CIR w praktyce deweloperzy niechętnie dokonują wpisów takich roszczeń lub zwlekają z tym. Prawny obowiązek uzyskania zgody od dewelopera na taki wpis, eliminuje bank hipoteczny jako podmiot, który konkuruje na rynku w udzielaniu kredytów na nabywanie mieszkań od deweloperów.

MF ocenia, że dzięki zmianom zwiększą się możliwości kredytowe firm. Założono, że połowa puli na dalszą akcję kredytową wynikającą wyłącznie z refinansowania kapitałem pozyskanym z emisji listów zastawnych zostanie przeznaczona na sektor przedsiębiorstw. Druga część zostałaby przeznaczona na kredytowanie celów mieszkaniowych osób fizycznych, co zwiększy wpływy przedsiębiorstw z branży budowlanej.

"Poza realnymi wpływami finansowymi na sektor przedsiębiorstw rozwój akcji kredytowej będzie miał również przełożenie na całą gospodarkę i jej potencjalny wzrost" - napisano. MF szacuje poza tym, że dzięki zmianom dodatkowe wpływy do budżetu w ciągu 10 lat od wejścia ich w życie wyniosą łącznie prawie 5 mld zł. Korzyści dla przedsiębiorstw obliczono w tym czasie na ponad 18 mld zł, a dla banków na ponad 6,6 mld zł.

Zmiany będą także dotyczyć ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, w której określone zostaną zasady zaspokajania wierzycieli z listów zastawnych. Przede wszystkim, każdy wierzyciel z listu zastawnego będzie miał zapewnione takie same prawa względem odrębnej masy upadłości.

Przewidziano również zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Zaproponowano też nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. A kolejne zmiany - zwiększające możliwości inwestowania w listy zastawne przez otwarte fundusze emerytalne i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - mają dotyczyć ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Założono, że nowe regulacje będą obowiązywać od 1 stycznia 2015 r. Jednak termin ten może być zmieniony w celu zapewnienia odpowiedniego vacatio legis dla zmian wprowadzonych ustawą, która zostanie opracowana na podstawie założeń.