Wpis stały czy niestały?
Pojęcie "wpis stały" jest pojęciem o charakterze normatywnym, a nie arytmetycznym. Żeby dana opłata została uznana za opłatę stałą, jej wysokość powinna wynikać wprost z przepisów prawa i taka właśnie nazwa powinna zostać nadana właściwym przepisem.
W sprawie będącej przedmiotem orzeczenia obowiązek uiszczenia wpisu od skargi do sądu administracyjnego powstał pod rządami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 października 1995 r. w sprawie wpisu od skarg na decyzje administracyjne oraz inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej (Dz.U. nr 117, poz. 563 ze zm.).
Kiedy pobiera się wpis stosunkowy
Zgodnie z par. 2 ust. 1 rozporządzenia wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, których przedmiot dotyczy należności pieniężnej albo praw majątkowych, jeżeli wartość tych praw została określona w postępowaniu administracyjnym lub jeżeli jest oczywista. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji określających wysokość należności publicznoprawych dotyczy należności pieniężnej określonej w decyzjach wymiarowych.
Z literalnej wykładni cytowanego przepisu rozporządzenia można, w sposób niebudzący wątpliwości, dojść do wniosku, że w przypadku postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji wymiarowych sprawa dotyczy należności pieniężnej. Rozporządzenie w sprawie kosztów nie wymagało, aby z decyzji będącej przedmiotem skargi wynikała bezpośrednio należność pieniężna. Warunkiem uiszczenia wpisu stosunkowego była możliwość obliczenia wysokości należności pieniężnej dotyczącej pośrednio lub bezpośrednio zaskarżonego aktu. W przypadku postępowania dotyczącego stwierdzenia nieważności decyzji takie obliczenie jest możliwe na podstawie decyzji wymiarowych określających wysokość zobowiązania podatkowego.
Praktyka pobierania wpisów stosunkowych w tego typu sprawach była realizowana przez wiele ośrodków Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Wpis od skargi kasacyjnej
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 221, poz. 2193) wpis od skargi kasacyjnej oraz od skargi o wznowienie postępowania wynosi połowę wpisu od skargi, nie mniej niż 100 PLN.
Jednocześnie, zgodnie z par. 2 ust. 5 rozporządzenia, wpis stały w sprawach skarg dotyczących postanowienia lub decyzji wydanych w trybie wznowienia postępowania administracyjnego, stwierdzenia nieważności, uchylenia lub zmiany albo wygaśnięcia aktu, bez względu na przedmiot sprawy, pobiera się w wysokości 200 PLN.
W związku z wyraźnym brzmieniem art. 97 ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, do spraw, w których skarga wpłynęła przed 1 stycznia 2004 r., stosuje się dotychczasowe przepisy o wpisie. Przepisy dotyczące skarg kierowanych do wojewódzkiego sądu administracyjnego o wysokości wpisu stałego w kwocie 200 PLN, dotyczą zatem skarg na decyzje lub postanowienia, które to skargi zostały wniesione po 1 stycznia 2004 r.
Nie ulega wątpliwości, że sformułowanie "...połowa wpisu od skargi..." zamieszczone w par. 3 rozporządzenia z 16 grudnia 2003 r. dotyczy, w stanie będącym przedmiotem niniejszego artykułu, wpisu, który został obliczony według przepisów rozporządzenia z dnia 3 października 1995 r.
Zdaniem glosatora
Potwierdzenie tej tezy można znaleźć w glosie K. Rudnickiego (Przegląd Sądowy 2001/7-8/115), który stwierdza, że " jeżeli istnieje konieczność obliczenia należnej opłaty sądowej jako części wpisu stałego, obowiązkiem sądu jest wezwanie pełnomocnika do uiszczenia tej kwoty pod rygorem odrzucenia zażalenia".
Jednocześnie pojęcie "wpis stały" jest pojęciem o charakterze normatywnym, a nie arytmetycznym. Żeby dana opłata została uznana za opłatę stałą, jej wysokość powinna wynikać wprost z przepisów prawa i taka właśnie nazwa powinna zostać nadana właściwym przepisem (np. wpis stały wynosi w sprawach skarg dotyczących koncesji, zezwoleń lub pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie radiofonii i telewizji - 10 000 zł - par. 2 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia).
W opisywanej sprawie fakt, że mamy do czynienia z wpisem stosunkowym od skargi, jedynie wzmacnia argumentację cytowaną w przedmiotowej glosie.
Wpis stosunkowy od skargi nie może jak sądzę stać się wpisem stałym od skargi kasacyjnej tylko z tego powodu, że istnieje łatwość arytmetyczna wyliczenia pewnej części wpisu stosunkowego.
Zresztą ten sam argument dotyczy sytuacji, w której wpis od skargi byłby wpisem stałym.
Czy powstanie instytucja "przekształcenia" wpisu
Przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz rozporządzenia w sprawie kosztów nie przewidują instytucji "przekształcenia" się wpisu stosunkowego we wpis stały, a taka właśnie instytucja powinna być przewidziana w przepisach prawa, aby wspomniane postanowienie sądu uznać za prawidłowe.
Aby można było uznać wpis od skargi kasacyjnej jako wpis stały, ustawodawca powinien, zgodnie z zasadami prawidłowej legislacji, wprost w sposób jasny i niebudzący wątpliwości interpretacyjnych nazwać go "wpisem stałym,". W przeciwnym wypadku, tak jak to ma miejsce w sprawie będącej przedmiotem orzeczenia NSA, nie można stosować do skargi kasacyjnej rygorów przewidzianych w art. 221 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a polegających na odrzuceniu skargi kasacyjnej, bez jej merytorycznego rozpatrzenia, ze względu na fakt nieuiszczeniu wpisu stałego od pisma.
Nie bez znaczenia w tych sprawach będzie brzmienie art. 45 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
