Optymalizacja kosztów poprzez obniżanie stawki amortyzacyjnej

1.1. Zasady obniżania stawki

Obniżanie stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych przewiduje art. 22i ust. 5 updof oraz art. 16i ust. 5 updop. Przepisy te stanowią, że podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawki dla poszczególnych środków trwałych. W przepisach tych nie ma ograniczeń co do rodzaju środków trwałych, w stosunku do których można obniżać te stawki.

Zwróć uwagę! Zmiany stawki amortyzacyjnej dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych miesięcznie, kwartalnie lub jednorazowo na koniec roku. Obniżenie stawki może nastąpić nie później niż w momencie dokonania pierwszego w danym roku odpisu amortyzacyjnego. W związku z tym, w danym roku podatkowym - w przypadku środków trwałych wprowadzonych w poprzednich latach do ewidencji - obniżenie stawki może nastąpić:

• w styczniu danego roku, gdy amortyzacja dokonywana jest miesięcznie,
   
• na koniec pierwszego kwartału, jeśli amortyzacja dokonywana jest kwartalnie,
   
• na koniec roku, w przypadku gdy podatnik nalicza odpisy amortyzacyjne jednorazowo.

Powołane przepisy nie limitują wysokości obniżenia stawki amortyzacyjnej.

Przykład Przedsiębiorca planuje zakupić w styczniu 2011 r. samochód osobowy do celów działalności gospodarczej. Zakup sfinansuje kredytem. Koszty działalności obciąży zapłaconymi odsetkami, które na początku spłaty tego kredytu będą bardzo wysokie (później zmaleją). Przedsiębiorca przeprowadził kalkulację i okazało się, że w wyniku obciążenia w 2011 r. kosztów odpisami amortyzacyjnymi według stawki 20% i wysokimi odsetkami, powstanie strata podatkowa. Obliczył, że jeśli obniży stawkę do 5%, uzyska zadowalający go dochód. Wobec tego podjął decyzję o obniżeniu stawki amortyzacyjnej do 5% i począwszy od lutego 2011 r. środek trwały będzie amortyzowany przy zastosowaniu tej obniżonej stawki.

W danym roku podatkowym nie ma możliwości obniżenia stawek amortyzacyjnych, jeśli w tym roku dokonano już odpisu amortyzacyjnego przy zastosowaniu stawki określonej w Wykazie stawek.

Zwróć uwagę! Nie można korygować odpisów amortyzacyjnych, które zostały dokonane przy zastosowaniu prawidłowo ustalonych stawek.

Przykład Wspólnicy spółki cywilnej w marcu 2010 r. podjęli decyzję o obniżeniu stawki amortyzacyjnej stosowanej do amortyzacji zespołu komputerowego. Obniżenie stawki amortyzacyjnej może nastąpić nie później niż z chwilą dokonania w danym roku pierwszego odpisu amortyzacyjnego. Ten środek trwały jest amortyzowany miesięcznie, więc spółka może stosować obniżoną stawkę dopiero od 2011 r.

Przykład Przedsiębiorca jest importerem zabawek. Przed Świętami Bożego Narodzenia największy odbiorca towarów zerwał z nim umowę. Chcąc zmniejszyć spodziewaną za ten rok stratę podatkową, przedsiębiorca podjął decyzję o obniżeniu o połowę wszystkich stosowanych przez siebie stawek amortyzacyjnych. Decyzję podjął pod koniec 2010 r. Jednak będzie ona zrealizowana w tym roku, gdyż przedsiębiorca dokonuje odpisów amortyzacyjnych jednorazowo na koniec roku.

1.2. W jakich sytuacjach warto obniżyć stawkę?

Obniżenie stawek amortyzacyjnych pozwala na przesunięcie kosztów podatkowych w postaci odpisów amortyzacyjnych na przyszłe lata. Wobec tego w okresie ponoszenia strat podatkowych korzystnym rozwiązaniem może okazać się stosowanie maksymalnie obniżonych stawek amortyzacyjnych, a w okresie osiągania dochodów powrót do stawek wynikających z Wykazu.

Strata podatkowa przyczyną przesunięcia kosztów podatkowych na lata następne

Przede wszystkim o możliwości obniżania stawek amortyzacyjnych powinni pamiętać podatnicy, którzy przez kolejne lata ponoszą straty. Przypomnijmy, że o wysokość straty z lat ubiegłych można obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Aby uniknąć sytuacji, w której ze względu na zbyt mały dochód podatnik nie będzie miał możliwości odliczenia strat w pełnej wysokości, może poprzez zmniejszenie stawki amortyzacyjnej dochód ten podwyższyć.

Przykład Spółka z o.o. rozpoczęła działalność gospodarczą w 2005 r. Przez pierwsze pięć lat ponosiła stratę. Obecnie sytuacja ekonomiczna spółki poprawia się i w 2010 r. spółka najprawdopodobniej uzyska dochód. Rok 2010 jest jednak ostatnim rokiem, w którym spółka może odliczyć 50% straty z 2005 r. Ponadto, w 2010 r. powinna również odliczyć 50% straty z 2006 r. Aby uzyskać odpowiednio wysoki dochód, podjęła decyzję o obniżeniu w 2010 r. wszystkich stawek amortyzacyjnych.

Sprzedaż drogiego samochodu amortyzowanego obniżoną stawką

Obniżanie podatkowych stawek amortyzacyjnych może być instrumentem optymalizacyjnym w przypadku używania samochodów osobowych o wartości początkowej przekraczającej 20.000 euro.

W przypadku samochodów osobowych kosztami podatkowymi są tylko takie odpisy amortyzacyjne, które dokonywane są od podstawy amortyzacji wynoszącej równowartość 20.000 euro przeliczonych po średnim kursie NBP z dnia przekazania samochodu do używania. Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 4 updof i art. 16 ust. 1 pkt 4 updop.

Przy sprzedaży samochodu osobowego wynik ustala się poprzez pomniejszenie przychodu o koszty zakupu skorygowane o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne. Tak więc przy sprzedaży samochodu kosztem będzie wartość auta pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych, bez względu na to czy odpisy te były zaliczone do kosztów w całości, czy tylko w części.

Obniżenie stawki amortyzacyjnej spowoduje zmniejszenie kwoty odpisów amortyzacyjnych, które nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Takie rozwiązanie znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej z 28 września 2009 r., nr IPPB3/423-477/09--2/GJ wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Przykład Spółka z o.o. kupiła samochód osobowy. Wartość początkowa tego środka trwałego (cena nabycia pomniejszona o odliczony VAT) wynosi 200.000 zł. Załóżmy, że w dniu oddania samochodu do używania średni kurs euro ogłoszony przez NBP wynosił 4 zł. Kwota 20.000 euro przeliczona na złote według tego kursu wynosi 80.000 zł. Oznacza to, że tylko amortyzacja naliczana od wartości 80.000 zł stanowiła koszt uzyskania przychodów, natomiast amortyzacja od pozostałej części wartości początkowej, tj. 120.000 zł, nie stanowiła kosztu uzyskania przychodów. Samochód osobowy można amortyzować tylko przy zastosowaniu metody liniowej. Wariant I - amortyzacja przy zastosowaniu obniżonej stawki amortyzacyjnej Od początku spółka amortyzowała pojazd przy zastosowaniu obniżonej stawki amortyzacyjnej do 1%. Roczny odpis amortyzacyjny to 2.000 zł. Roczna amortyzacja zaliczana do kosztów uzyskania przychodów to 800 zł. Po trzech latach spółka sprzedała samochód za 70.000 zł. Kwota ta jest przychodem spółki. Do kosztów uzyskania przychodów spółka zaliczyła kwotę 196.400 zł, z czego kwotę 2.400 zł (3 lata x 800 zł) tytułem odpisów amortyzacyjnych i 194.000 zł [200.000 zł - (3 lata x 200.000 zł x 1%)] jako koszt uzyskania przychodu ze sprzedaży samochodu. Wariant II - amortyzacja przy zastosowaniu stawki podstawowej Podstawowa stawka amortyzacyjna dla samochodu osobowego wynosi 20%. Gdyby samochód był amortyzowany przy zastosowaniu tej stawki, wówczas do kosztów uzyskania przychodów spółka mogłaby zaliczyć jedynie 128.000 zł, w tym: odpisy amortyzacyjne stanowiące koszt uzyskania przychodu 48.000 zł (3 lata x 80.000 zł x 20%),   koszt uzyskania przychodu ze sprzedaży auta 80.000 zł [200.000 zł - (3 lata x 200.000 zł x 20%)].

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych a obniżona stawka

Obniżanie stawek amortyzacyjnych może być korzystne również dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych opodatkowanych w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku bowiem zmiany zasad opodatkowania, tj. przejścia na zasady ogólne i powrotu w tym czasie do stawki określonej w Wykazie stawek amortyzacyjnych, większa część odpisów amortyzacyjnych obciąży koszty uzyskania przychodów.

Polepszenie zdolności kredytowej

Zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów z tytułu amortyzacji jest korzystne również w przypadku podatników, którzy będą starać się o kredyt, a bank wymagać będzie od nich przedłożenia zaświadczenia wydanego przez urząd skarbowy o wysokości uzyskanych dochodów.

Powrót do stawki podstawowej

Od pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego podatnik ma prawo zmienić stawkę amortyzacyjną (zmniejszyć lub zwiększyć wcześniej obniżoną), tak więc ma możliwość stosowania różnych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych na każdy rok podatkowy. Przy czym stawki te nie mogą być wyższe od stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.

Przykład Przedsiębiorca w kolejnych latach podatkowych dokonywał odpisów amortyzacyjnych od wartości samochodu ciężarowego przy zastosowaniu następujących stawek: 20% (stawka podstawowa wynikająca z Wykazu) w 2009 r.,   10% (stawka obniżona) w 2010 r.,   5% (stawka obniżona) w 2011 r.,   20% (stawka podstawowa wynikająca z Wykazu) w 2012 r. Wartość początkowa samochodu wynosi 100.000 zł. Wysokość odpisów amortyzacyjnych w poszczególnych latach kształtowała się następująco: 20.000 zł w 2009 r.,   10.000 zł w 2010 r.,   5.000 zł w 2011 r.,   20.000 zł w 2012 r.