Zakup środka trwałego na raty

Prawo własności w momencie zakupu

W odniesieniu do kupowanych na raty składników majątku zaliczanych do środków trwałych, sposób płatności nie wpływa na samą możliwość zaliczania poniesionych na ten cel wydatków do kosztów podatkowych. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną kwalifikacji takich wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodów dokonuje na ogólnych zasadach przewidzianych dla środków trwałych w ustawie o pdof. Oznacza to, że rozlicza je w kosztach w czasie, poprzez dokonywane od ich wartości początkowej odpisy amortyzacyjne.

Zapłata w ratach ma natomiast znaczenie dla możliwości rozpoczęcia amortyzacji. Dla jej rozpoczęcia istotny jest bowiem moment przeniesienia własności środka trwałego zakupionego na raty. Wynika to z tego, że ustawa o pdof jako jeden z warunków uznania zakupionego składnika majątku za środek trwały wymienia własność rzeczy. Określenie momentu przeniesienia własności rzeczy jest z kolei uwarunkowane postanowieniami w tym zakresie, jakie zostały zawarte w umowie sprzedaży.

Z uregulowań zawartych w Kodeksie cywilnym wynika, że w umowie sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się m.in. przenieść na kupującego własność rzeczy, kupujący zaś zobowiązuje się zapłacić sprzedawcy cenę. Z tego względu generalnie przy sprzedaży na raty własność rzeczy przechodzi na kupującego w momencie zakupu, a ratalny sposób zapłaty wpływa wyłącznie na wzajemne rozrachunki sprzedawcy i nabywcy. Stąd nabyty przez podatnika składnik majątku, po spełnieniu pozostałych ustawowych warunków, może zostać wprowadzony do ewidencji środków trwałych w momencie zakupu. Naliczanie amortyzacji od jego wartości początkowej oraz rozliczanie jej w kosztach podatkowych rozpocznie się od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia go do tej ewidencji.

Umowa z zastrzeżeniem własności

Bywa też tak, że firma dokonująca sprzedaży w systemie ratalnym, chcąc zabezpieczyć własne interesy w umowach sprzedaży na raty umieszcza zastrzeżenie o przeniesieniu na nabywcę własności kupowanej rzeczy do czasu zapłaty całej ceny. Nabywany w tym trybie środek trwały powinien zostać przez przedsiębiorcę wprowadzony do ewidencji środków trwałych dopiero w momencie spłaty ostatniej raty. Dla rozpoczęcia jego amortyzacji nie ma znaczenia, że podatnik wykorzystuje go w prowadzonej działalności przed dokonaniem całkowitej spłaty. Dopóki bowiem nie zapłaci całej ceny - nie jest właścicielem rzeczy.

Z tego względu odpisy amortyzacyjne od nabytego w ten sposób środka trwałego nalicza się począwszy od miesiąca następnego po miesiącu, w którym składnik ten został uznany za własność podatnika (czyli "spłacony") oraz wprowadzony do ewidencji.

Co z jednorazową amortyzacją?

Zapłata na raty nie odbiera podatnikowi możliwości skorzystania z jednorazowej amortyzacji. Jeżeli w 2009 r. przedsiębiorca może być zgodnie z ustawą o pdof uznany za małego podatnika lub podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą, nabywane przez niego na raty środki trwałe mogą być amortyzowane jednorazowo. Oczywiście w zakresie i na zasadach określonych w art. 22k ust. 7-13 tej ustawy.

O momencie rozliczenia omawianej amortyzacji w kosztach podatkowych również decydować będzie umowny zapis (lub jego brak) o zastrzeżeniu własności rzeczy. Jeżeli takiego zastrzeżenia nie będzie, to podatnik może dokonać jednorazowej amortyzacji zaraz po zawarciu umowy sprzedaży, nie wcześniej jednak niż w miesiącu wprowadzenia składnika do ewidencji środków trwałych. Nie ma tu znaczenia nieuiszczenie zapłaty za tę rzecz.

Z kolei w sytuacji, gdy umowa będzie zawierała takie zastrzeżenie, wówczas jednorazowej amortyzacji podatnik może dokonać dopiero z chwilą uzyskania własności tego składnika i wprowadzenia go do omawianej ewidencji.

Należy przy tym pamiętać, że jednorazowy odpis jest ograniczony limitem. Jego wysokość w 2009 r. jest wyższa niż w latach poprzednich, ale bez względu na liczbę nabywanych środków trwałych nie może w roku podatkowym przekroczyć łącznie równowartości kwoty 100.000 euro. W przeliczeniu na złotówki daje to kwotę 338.000 zł.

Raty a wydatki eksploatacyjne

Jeżeli sprzedawca w umowie nie zastrzega prawa własności rzeczy, podatnicy generalnie nie mają wątpliwości co do rozliczania w kosztach wydatków związanych z ich bieżącą eksploatacją. O ile wydatki te mieszczą się w definicji kosztu uzyskania przychodu określonej w art. 22 ust. 1 ustawy o pdof, podlegają zaliczeniu w ciężar kosztów podatkowych. Do tego typu wydatków zaliczyć można m.in. koszty remontów i konserwacji, przeglądów technicznych oraz zakupu części zamiennych.

Również gdy takie zastrzeżenie istnieje, w przeciwieństwie do amortyzacji tych składników, wydatki związane z ich bieżącą eksploatacją można zaliczać do kosztów podatkowych. Skoro bowiem ponoszone są na składniki wykorzystywane w działalności gospodarczej, stanowią koszt podatkowy (w przypadku samochodu osobowego - do wysokości limitu wynikającego z tzw. kilometrówki).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).