Słowacja pokaże nam drogę do euro?
Europejski system monetarny zapewnia dziś stabilność. Wspólna waluta jest wspaniałym instrumentem ograniczającym ryzyko, w obecnej dobie kryzysu finansowego jest świetną poduszka ochronną jednak nie każdemu służy równie dobrze. Już w styczniu Słowacja pokaże co nas czeka?
1. Ekonomiści twierdzą, że przy wejściu do strefy Euro występują efekty długo i krótkoterminowe. Jakie pozytywne długoterminowe korzyści przyniesie wprowadzenie Euro?
Efekty długoterminowe
Brak różnic kursowych
Za jedną z najważniejszych korzyści wprowadzenia Euro oznacza się możliwe ożywienie sfery przedsiębiorczości. Zaniknie ryzyko różnic kursowych oraz wiele komplikacji, które utrudniają życie przedsiębiorcom w ich kontaktach z klientami i partnerami ze strefy Euro. Mocne Euro jest stabilne i odporne wobec nastrojów rynku. Przykładowo, w Czechach z powodu szybkiego wzmocnienia korony zbankrutowało wiele firm (m.in. huty szkła) a obecnie silne osłabienie korony skomplikowało sytuację importerów. Kolejną korzyścią dla każdego przedsiębiorstwa jest obniżenie kosztów transakcji. Doprowadzi to do oszczędności na opłatach kursowych i oszczędności w opłatach za prowadzenie rachunków bankowych. Dojdzie również do obniżenia stóp procentowych, tzn. pożyczenie pieniądza stanie się tańsze.
Wzrost wymiany handlowej
Z czasem usunięcie powyższych barier powinno doprowadzić do podwyższenia intensywności wymiany handlowej oraz do dodatkowego napływu inwestycji, prawdopodobnie również do sektorów, które dotąd nie były przedmiotem intensywnej, międzynarodowej konkurencji, dlatego że operujące tam małe i średnie przedsiębiorstwa są bardziej wrażliwe na ryzyka kursowe i wspomniane koszty transakcji. Wyższe inwestycje i większa wymiana handlowa powinny doprowadzić do większego wzrostu, zwiększenia ilości miejsc pracy, wyższą produkcję oraz wyższe wynagrodzenia, nie mówiąc o lepszej jakości usług.
2. Wspomniał Pan o korzyściach płynących z przyjęcia Euro, ale należy również pamiętać o niekorzystnych skutkach. Jakie według pana są najważniejsze negatywne efekty wprowadzenia wspólnej waluty europejskiej?
Ryzyko wyższej inflacji
Ze wzrostem gospodarczym i towarzyszącym mu wzrostem wynagrodzeń łączy się realne ryzyko wyższej inflacji. Ogólnie rzecz biorąc Słowacja jest na dobrej drodze "dogonienia" gospodarki państw Europy Zachodniej, ale po wprowadzeniu Euro będzie to możliwe tylko za cenę wyższej inflacji, czego przykładem jest chociażby Irlandia, która przed wejściem do strefy Euro utrzymywała inflację na poziomie 0,5-2%. Bardzo szybko po przyjęciu Euro inflacja wzrosła do poziomu 5-6% tzn. na wysokość trzykrotnie wyższą niż przed przyjęciem Euro, i utrzymywała się na tej wysokości przez kolejne 4 lata. Należy przy tym pamiętać, że Irlandia wchodziła do strefy Euro przy poziomie cen porównywalnym do poziomu cen w Europie Zachodniej, podczas kiedy poziom cen na Słowacji osiąga maksymalnie 60% poziomu cen w starych krajach strefy Euro. Ryzyko rozbudzenia wysokiej inflacji, utrzymującej się przez wiele lat, jest koszmarem każdego rządu, w szczególności populistycznego rządu dokonującego zmian o tak fundamentalnym charakterze.
Obniżenie zdolności konkurencyjnej słowackich przedsiębiorstw
Nie możemy również zapominać, że skutkiem wyższej inflacji (wyższe wynagrodzenia i wyższe ceny) jest zawsze obniżenie zdolności konkurencyjnych lokalnych przedsiębiorstw.
3. A jak przedstawia się sytuacja w przypadku efektów krótkoterminowych?
Efekty krótkoterminowe Wzrost cen
Doświadczenia innych państw wskazują na to, że wysokość całkowita cen wzrosła jedynie w sposób ograniczony. Paradoksalnie, obywatele tych krajów, które Euro przyjęły, odczuwali realny wzrost cen o wiele intensywniej, niż jakim był on w rzeczywistości, a to głównie dlatego, że nieznaczna podwyżka cen koncentrowała się na produktach i usługach, które są kupowane regularnie. Podobny efekt spodziewany jest na Słowacji, która, aby ograniczyć psychologiczny efekt wprowadzenia nowej waluty i "drożyznę Euro", grozi wysokimi karami każdemu, kto na zmianie chciałby nieuczciwie skorzystać. Kurs sztywny słowackiej korony ustanowiono dnia 8 lipca b.r. na 30,1260 SKK/EUR, ceny podawane są już w obu walutach, co obowiązywać będzie też przez jeden rok po przyjęciu Euro.
Z punktu widzenia procesów ekonomicznych zamiana korony na Euro nie może mieć wpływu na parametry rządzące słowacką gospodarką, które stałyby się bezpośrednią przyczyną wzrostu cen. Innymi słowy: wymiana starej waluty na nową nie może doprowadzić do podwyżki. Równocześnie należy pamiętać, że ceny wielu produktów, których nie kupujemy codziennie, powinny się obniżyć, głównie dzięki cenowej przejrzystości, którą Euro niewątpliwie przynosi.
Koszty jednorazowe przejścia na EUR
Kolejnym krótkoterminowym efektem dla słowackiej gospodarki będą bezpośrednie koszta związane z wprowadzeniem nowej waluty, z którymi należy się liczyć: cena samych banknotów i monet, czy utrzymywanie systemu podwójnych cen. Słowaccy analitycy szacują jednorazowe straty połączone bezpośrednio z wprowadzeniem waluty na 0,3% PKB. Wprowadzenie Euro wyeliminuje z rynku wszystkich tych, którzy dotąd z ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych żyli. W większości chodzi o podmioty świadczące usługi finansowe i doradcze, którym jednak oczekiwany rozwój inwestycji i rozwój wymiany handlowej powinien przynajmniej częściowo szybko zrekompensować straty.
4. Mówił Pan o korzyściach i negatywnych efektach wprowadzenia Euro w skali makroekonomicznej. A jakie skutki odczuje przeciętny pan Kowalski i jakie korzyści będzie czerpał z wprowadzenia nowej waluty?
Korzyści dla konsumentów
Łatwiejsze podróżowanie: oszczędność opłat kursowych przy podróżowaniu za granicę, choć skala tych oszczędności będzie raczej symboliczna. Przejrzystość cen: łatwiejsze porównywanie cen wzmacnia konkurencyjność, która jest motorem postępu ekonomiki rynkowej i wpływa na obniżenie cen.
Piotr Kłosowski o /Praga
