Czy WCAG jest obowiązkowy i kogo dotyczy?

Właśnie dlatego powstały wytyczne WCAG 2.1, które określają, jak sprawić, aby aplikacje i strony internetowe były bardziej użyteczne dla wszystkich użytkowników - włączając w to także Ciebie! Dowiedz się zatem więcej o tym, czym jest dostępność cyfrowa oraz jak i komu standard WCAG 2.1 może pomóc w zapewnieniu łatwiejszego dostępu do treści online. Zapraszamy do lektury!

Z pewnością nie raz doświadczyłeś irytacji, gdy strona internetowa, z której chciałeś skorzystać, wolno się ładowała, treści były nieczytelne lub ich ilość przytłaczała. Taka sytuacja, choć sporadyczna, potrafi wzbudzić frustrację i zniechęcić do dalszego korzystania z danej witryny. Teraz pomyśl o osobach, które na co dzień doświadczają podobnych trudności z dostępem do treści online we wszystkich witrynach. To właśnie dla nich istotna staje się idea dostępności cyfrowej.

Dostępność cyfrowa ma na celu zapewnienie równych szans dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich umiejętności, ograniczeń czy specyficznych potrzeb. Osoby z różnymi dysfunkcjami, takimi jak niepełnosprawność wzrokowa, fizyczna czy poznawcza, często napotykają na bariery w cyfrowym środowisku. Nieczytelne czcionki, brak alternatywnych opisów obrazów, brak dostosowania strony do narzędzi asystujących czy zbyt skomplikowany układ witryny to tylko niektóre z problemów, z którymi muszą się zmagać na co dzień.

Idea dostępności cyfrowej zakłada nie tylko eliminowanie tych barier, ale także wpływanie na ogólną jakość użytkowania strony przez wszystkich. Ma to zapewnić każdemu użytkownikowi optymalne doświadczenie online, niezależnie od ich indywidualnych potrzeb i możliwości. Poprawnie zaprojektowana i dostępna strona internetowa powinna uwzględniać zasady ergonomii, czytelności i intuicyjnego nawigowania, co przekłada się na zwiększoną użyteczność dla wszystkich odwiedzających.

WCAG, czyli Web Content Accessibility Guidelines, stanowi zbiór wytycznych opracowanych przez organizację W3C (World Wide Web Consortium) w celu zapewnienia dostępności cyfrowej. Jest to kontynuacja poprzedniej wersji, WCAG 2.0, która została wprowadzona w 2008 roku. WCAG 2.1 skupia się na rozszerzeniu i ulepszeniu standardów dostępności, aby sprostać nowym wyzwaniom i technologiom, które pojawiły się od czasu wprowadzenia poprzedniej wersji.

WCAG 2.1 stanowi międzynarodowy standard dostępności cyfrowej, który wpływa na projektowanie stron internetowych i aplikacji na całym świecie. Przestrzeganie tych wytycznych pozwala twórcom treści cyfrowych tworzyć bardziej dostępne i użyteczne rozwiązania, które są dostępne dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich umiejętności czy ograniczeń.

Celem WCAG 2.1 jest więc zapewnienie, że treści online będą bardziej dostępne dla różnych grup użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. Wytyczne te skupiają się na czterech kluczowych zasadach dostępności, które powinny być uwzględnione podczas projektowania treści online. Te zasady to:

• Postrzegalność

Treści powinny być łatwo dostrzegalne przez użytkowników, niezależnie od ich zmysłów. Obejmuje to m.in. zapewnienie alternatywnych opisów dla obrazów, kontrastów kolorów, czytelne czcionki, możliwość regulacji rozmiaru tekstu i dostępność treści dla osób z różnymi deficytami percepcyjnymi.

• Funkcjonalność

Strony internetowe powinny być łatwe do obsługi i nawigacji. Wszelkie interaktywne elementy, takie jak przyciski, linki czy formularze, powinny być dostępne i intuicyjne w użyciu. Osoby korzystające z różnych urządzeń wejściowych, takich jak klawiatura, mysz czy urządzenia asystujące, powinny mieć możliwość pełnego sterowania stroną. Ważne jest również, aby zapewnić odpowiednie wsparcie dla interakcji gestami na urządzeniach dotykowych.

• Zrozumiałość

Treści cyfrowe powinny być zrozumiałe dla wszystkich użytkowników. Ważne jest, aby język i struktura stron internetowych były klarowne i zwięzłe. Należy unikać skomplikowanych terminów i trudnych do zrozumienia konstrukcji zdaniowych. Dodatkowo, powinno być dostępne wsparcie dla użytkowników w przypadku trudności ze zrozumieniem treści.

• Solidność

W polskim i unijnym prawie zasada ta nazywana jest "kompatybilnością". Zgodnie z nią solidną stroną internetową można nazwać witrynę, która poprawnie wyświetla treści oraz funkcjonuje poprawnie w programach użytkowników (np. przeglądarkach internetowych czy czytnikach ekranu dla niewidomych). 

WCAG 2.1 to zbiór zaleceń sporządzonych przez zewnętrzną międzynarodową organizację, które mają ogromne znaczenie dla dostępności cyfrowej. Idealnie byłoby, gdyby wszystkie strony internetowe i aplikacje mobilne spełniały te zalecenia. W tym kontekście istotne jest zrozumienie, że rekomendacje zawarte w WCAG 2.1 mają podstawę prawną w polskim i europejskim prawodawstwie.

Kluczowym aktem prawnym, który reguluje dostępność cyfrową w Polsce, jest Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Zgodnie z przepisami tej ustawy, wszystkie podmioty publiczne mają obowiązek posiadania strony internetowej lub aplikacji mobilnej oraz dostosowania ich zgodnie z normą europejską EN 301 549 V2.1.2., a co za tym idzie - z WCAG 2.1.

• jednostek sektora finansów publicznych;
• państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej;
• osób prawnych utworzonych w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym finansowane ze środków publicznych w ponad 50% lub z ponad połową udziałów albo akcji, lub nadzorem nad organem zarządzającym, lub z prawem do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;
• związki tych podmiotów;
• niektóre organizacje pozarządowe działające na rzecz promocji i ochrony zdrowia osób z niepełnosprawnościami i seniorów.

Należy pamiętać, że niewłaściwe przestrzeganie zasad WCAG 2.1 i brak dostępności cyfrowej może wiązać się z konsekwencjami finansowymi. Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych przewiduje sankcje za jej naruszenie. Na straży przestrzegania zasad dotyczących dostępności, na podmioty publiczne w Polsce stoi Ministerstwo Cyfryzacji. Niewywiązanie się z obowiązku może wiązać się z karą finansową (do 5000 i do 10000 zł) lub cofnięciem dotacji pozyskanej ze środków Unii Europejskiej. 

Ważnym dokumentem, który pozwala podmiotom publicznym oraz innym organizacjom zobowiązanym do przestrzegania przepisów o dostępności cyfrowej, wyrazić swoje zobowiązanie do zapewnienia dostępności swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych jest deklaracja dostępności.

Deklaracja dostępności to dokument informujący osoby z niepełnosprawnościami o dostępności witryny. Zawiera informacje o spełnianiu standardów dostępności, zastosowanych rozwiązaniach, zgłaszaniu problemów oraz niedostępnych treściach. Dokładne informacje o tym, jak powinna wyglądać treść i struktura deklaracji dostępności znajdują się na rządowej stronie.

Od 23 września 2020 roku każda strona internetowa musi posiadać taką deklarację, nawet jeśli nie spełnia wymogów WCAG. Od 23 czerwca 2021 roku obowiązuje to także aplikacje mobilne podmiotów publicznych. Deklaracja dostępności jest więc ważnym narzędziem komunikacji pomiędzy podmiotami a ich użytkownikami. Powinna być łatwo dostępna na stronie internetowej lub aplikacji mobilnej, aby każdy użytkownik mógł zapoznać się z zobowiązaniami podmiotu w zakresie dostępności. Ponadto deklaracja powinna być regularnie aktualizowana, aby odzwierciedlać ewentualne zmiany i postępy w zakresie dostępności cyfrowej.

Artykuł został opracowany we współpracy z firmą stronydlaorganizacji.org, specjalizującej się w tworzeniu bezpiecznych stron internetowych oraz zgodnych z WCAG.

Artykuł sponsorowany