Emerytura z ZUS i emerytura z KRUS. Jakie są wypłaty i wysokość składek?

W Polsce system emerytalny opiera się na dwóch instytucjach: ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) oraz KRUS (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego).

Obie te instytucje mają swoje specyficzne zasady dotyczące składek oraz wypłat emerytur.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych obsługuje pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, umów cywilnoprawnych oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą. Składki na ZUS są obliczane jako procent od podstawy wynagrodzenia. Część z nich opłaca pracodawca, a część pracownik w przypadku umów o pracę. W 2024 roku stawki składek na ubezpieczenie społeczne wynoszą:

●      Emerytalna: 19,52 proc. podstawy wymiaru, z czego 9,76 proc. płaci pracodawca, a 9,76 proc. pracownik;
●      Rentowa: 8 proc., z czego 6,5 proc. płaci pracodawca, a 1,5 proc. pracownik,
●      Chorobowa: 2,45 proc., płaci pracownik,
●      Wypadkowa: 1,67 proc. (w zależności od rodzaju działalności i liczby zatrudnionych pracowników).

Osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacają składki od zadeklarowanej podstawy, która w 2024 roku nie może być niższa niż 60 proc. przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego. Ponadto przedsiębiorcy muszą opłacać składkę na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Wysokość emerytury z ZUS jest uzależniona od liczby lat składkowych i nieskładkowych, wysokości zarobków oraz zgromadzonych składek. Średnia emerytura z ZUS w 2024 roku wynosi około 3 000 zł brutto miesięcznie.

Aby otrzymać emeryturę minimalną, która wynosi obecnie 1 588,44 zł brutto, należy mieć co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu ubezpieczeniowego. Innymi słowy: przez co najmniej 20 lub 25 lat należy odprowadzać składki.

Emerytura z ZUS jest obliczana na podstawie sumy zgromadzonych składek oraz przewidywanej długości życia emeryta po osiągnięciu wieku emerytalnego. Obecnie wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego obsługuje rolników i ich domowników. Składki na KRUS są znacznie niższe niż w ZUS i mają charakter ryczałtowy.

Wysokość składki emerytalno-rentowej do KRUS w 2024 roku wynosi około 146 zł kwartalnie za każdego rolnika. Rolnicy prowadzący większe gospodarstwa (powyżej 50 ha przeliczeniowych) płacą wyższe składki, których stawka zależy od wielkości gospodarstwa.

Rolnicy są również zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, które wynoszą około 252 zł kwartalnie.

Emerytury wypłacane przez KRUS są znacznie niższe niż te z ZUS. W 2024 roku średnia emerytura rolnicza wynosi około 1 450 zł brutto miesięcznie. Aby otrzymać emeryturę rolniczą, należy osiągnąć wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz mieć co najmniej 25 lat opłacania składek w KRUS.

Emerytura z KRUS jest obliczana na podstawie liczby lat składkowych oraz opłacanych składek, ale ma bardziej ryczałtowy charakter w porównaniu do ZUS. Emeryci rolniczy mogą również ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny oraz dodatki za staż pracy w gospodarstwie rolnym.

Składki w ZUS są znacznie wyższe niż w KRUS, co wynika z różnic w zasadach finansowania obu systemów. Tym samym, emerytury z ZUS są z reguły wyższe niż te z KRUS, co wynika z wyższych składek oraz zasad obliczania świadczeń.

Osoby pracujące na umowach o pracę i prowadzące działalność gospodarczą mogą liczyć wyłącznie na emeryturę z ZUS. Dla rolników i ich domowników przewidziana jest emerytura z KRUS.

Wybór między ZUS a KRUS zależy od charakteru wykonywanej pracy i statusu zawodowego. Oba systemy mają swoje wady i zalety. Główną zaletą emerytury z ZUS jest wysokość świadczeń. Obliczanie wysokości świadczenia opiera się na systemie składek proporcjonalnych do wynagrodzenia, co oznacza, że osoby o wyższych zarobkach mogą liczyć na wyższe emerytury.

Jednak ZUS ma również swoje wady. System ten jest bardziej skomplikowany, a procedury administracyjne mogą być uciążliwe i czasochłonne. Ponadto, składki na ZUS są znacznie wyższe niż w KRUS, co może stanowić obciążenie finansowe dla osób o niższych dochodach. Inną wadą jest fakt, że wysokość emerytury z ZUS może być nieprzewidywalna ze względu na zmiany w polityce emerytalnej i demograficzne wyzwania, takie jak starzenie się społeczeństwa.

Emerytura z KRUS jest atrakcyjna przede wszystkim ze względu na niskie składki. System ten jest prostszy i mniej obciążający finansowo, co czyni go bardziej dostępnym dla rolników i osób prowadzących niewielkie gospodarstwa rolne. Co więcej, KRUS zapewnia pewną stabilność w zakresie wysokości świadczeń, co wynika z ryczałtowego charakteru składek i emerytur.

Fakt, że emerytura z KRUS jest zazwyczaj niższa niż ta wypłacana przez ZUS, stanowi istotną wadę dla osób, które po zakończeniu aktywności zawodowej chcą utrzymać dotychczasowy poziom życia. System ten oferuje również mniejsze wsparcie socjalne i ograniczone możliwości uzyskania dodatkowych świadczeń, co może być problematyczne w sytuacjach wymagających dodatkowego zabezpieczenia finansowego.

Aby móc pobierać emeryturę z obu systemów, należy posiadać oddzielne okresy składkowe w ZUS i KRUS. Inaczej mówiąc, dana osoba musi być ubezpieczona w jednym systemie przez określony czas i spełnić jego wymagania dotyczące wieku emerytalnego i lat składkowych, a następnie być ubezpieczona w drugim systemie, również spełniając jego wymagania.

Jeśli byliśmy zatrudnieni na umowę o pracę i równocześnie prowadziliśmy gospodarstwo rolne, musimy udowodnić, że w każdym z tych systemów spełniamy warunki do przyznania emerytury.

Jak widać, decyzja nie jest łatwa - podejmując ją, warto zastanowić się również nad swoimi oszczędnościami i pozostałymi narzędziami zabezpieczającymi na emeryturze.

KO