Majowe strajki o podwyżki i przywileje

W maju kilka największych central związkowych planuje przeprowadzenie strajków. Jednym z powodów jest brak jasnych zasad przechodzenia na wcześniejsze emerytury po 31 grudnia 2007 r. Pracownicy przeróbki, górnicy, hutnicy i nauczyciele domagają się wpisania na listę uprawnionych do emerytur pomostowych. Skala majowych protestów będzie duża, lecz nikt nie może oszacować ich ewentualnych kosztów i strat, które spowodują.

Dzisiaj Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych podejmie decyzję o formie protestu.

- Otrzymaliśmy do konsultacji projekt ustawy o emeryturach pomostowych bez określenia grup zawodowych, które będą mogły wcześniej zakończyć aktywność zawodową. To powoduje, że nie wiadomo, jakie jeszcze niespodzianki szykuje obecna władza przyszłym emerytom - wyjaśnia Andrzej Radzikowski, wiceprzewodniczący OPZZ.

Jutro o godzinie 14.00 powstanie Krajowy Komitet Protestacyjno-Strajkowy skupiający związki zawodowe kolejarzy.

Zatrzymane pociągi

Akcję protestacyjną popierają wszystkie 24 ogólnopolskie związki zawodowe działające na kolei. Kolejarze zakładają, że jeszcze w tym miesiącu zostanie przeprowadzony dwugodzinny strajk ostrzegawczy w całej Polsce.

- Ogłosimy referendum w sprawie trzech punktów dotyczących uprawnień emerytalnych. Domagamy się od rządu przygotowania projektów ustaw gwarantujących pracownikom, od których sprawności zależy bezpieczeństwo pasażerów, prawo do wcześniejszych emerytur - wyjaśnia Aleksander Motyka, wiceprzewodniczący Konfederacji Kolejowych Związków Zawodowych.

Związkowcy domagają się od Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przygotowania nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych umożliwiającej przechodzenie na wcześniejsze emerytury wszystkim kolejarzom zatrudnionym na PKP, którzy rozpoczęli prace przed 1 stycznia 1999 r. Kolejarze żądają także przywrócenia uprawnień określonych w ustawie z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe (Dz.U. nr. 84, poz. 948 z późn. zm.). Kolejarze domagają się także przyznania prawa do emerytur pomostowych zawodom uznanym przez Ministerstwo Transportu jako szkodliwe.

Lekarze chcą podwyżek

Nie pomogło spotkanie z ministrem zdrowia, może akcję strajkową lekarzy powstrzyma premier. Zbigniew Religa, minister zdrowia, powiedział, że doprowadzi do spotkania przedstawicieli Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z szefem rządu Jarosławem Kaczyńskim.

- Tylko premier i Sejm mogą wpłynąć na zmianę naszej decyzji o rozpoczęciu majowego strajku - uważa Krzysztof Bukiel, przewodniczący OZZL.

Jednak związek przygotowuje się do akcji protestacyjnej. Już 10 maja dojdzie w 300 szpitalach do dwugodzinnego strajku ostrzegawczego, podczas którego lekarze nie będą przyjmować pacjentów (poza nagłymi przypadkami). Jeżeli ta forma protestu nie przyniesie skutku, to za kolejne 11 dni rozpocznie się strajk bezterminowy. W tym czasie nie będą wykonywane żadne wcześniej zaplanowane zabiegi, a lekarze będą przyjmować tylko pacjentów z zagrożeniem zdrowia i życia. OZZL domaga się 5 tys. zł brutto miesięcznie dla lekarzy bez specjalizacji oraz 7,5 tys. zł dla specjalistów.

Niespokojnie jest także w szkołach. Związek Nauczycielstwa Polskiego rozpoczyna akcję strajkową. Dzisiaj zostanie ogłoszone pogotowie strajkowe. Natomiast we wtorek 8 maja odbędzie się narada członków ZG ZNP, prezesów okręgów i oddziałów powiatowych ZNP. Podczas spotkania prezesi przedstawią pisemne stanowiska okręgów i oddziałów w sprawie dalszych działań protestacyjnych ZNP. Dopiero 15 maja zostanie podjęta decyzja o formie protestu.

- Do dwugodzinnego strajku ostrzegawczego dojdzie prawdopodobnie 21 lub 22 maja - wyjaśnia Sławomir Broniarz, prezes ZNP.

Związek domaga się objęcia wszystkich nauczycieli emeryturami pomostowymi oraz 7-proc. podwyżki płac.

Objęcia emeryturami pomostowymi domaga się także Związek Zawodowy Pracowników Zakładów Przeróbki Mechanicznej Węgla w Polsce. W ocenie związkowców, około 18 tys. osób zatrudnionych w zakładach przeróbki mechanicznej węgla, rud i odsalania wód dołowych zostanie bezpowrotnie pozbawionych uprawnień emerytalnych.
Nafta i energetyka

Nadal trwa protest pracowników górnictwa naftowego i gazowego. Związkowcy domagają się zakończenia procesu prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa i wydania 61 tys. pracowników, emerytów i rencistów akcji pracowniczych. Uprawnionym pracownikom przysługuje prawo do nabycia do 15 proc. akcji objętych przez Skarb Państwa, czyli do 750 milionów akcji. Zgodnie z umową zawartą jeszcze z premierem Kazimierzem Marcinkiewiczem, pracownicy tej spółki powinni otrzymać akcje do lipca 2007 r. Jednak przygotowanie przez obecny rząd założeń polityki dla przemysłu gazu ziemnego wykluczyło takie rozwiązanie. Z tego też powodu Komitet Strajkowy domaga się natychmiastowego podjęcia rozmów z centralami związkowymi. Na przykład zamiast akcji pracownicy proponują wypłatę im równowartości akcji.

- Także pracownicy energetyki domagają się przyznania im bezpłatnych akcji pracowniczych - dodaje Andrzej Radzikowski.

Jednak nie tylko płace, emerytury czy akcje pracownicze są powodem protestów. Fiaskiem zakończyły się rozmowy pomiędzy związkowcami a kierownictwem kopalni Lubelski Węgiel Bogdanka. Związkowcy nie otrzymali gwarancji, że ich zakład nie wejdzie w skład Grupy Energetycznej Centrum, dlatego też przygotowują się do strajku generalnego.

Według resortu skarbu kopalnia razem z Elektrownią Kozienice oraz dystrybutorem energii Enea mają utworzyć grupę energetyczną Centrum.

- Nie zgadzamy się na takie rozwiązanie - mówi Marian Łupikasza, wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Górników w Bogdance.

STRAJK I LOKAUT

Strajk - zbiorowe powstrzymanie się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu z pracodawcą dotyczącego warunków pracy, płac, świadczeń socjalnych oraz praw i wolności pracowników. Jest ostatnim etapem sporu z pracodawcą.
Lokaut - metoda likwidowania sporów zbiorowych stosowana przez pracodawcę polegająca na powstrzymaniu się pracodawcy od dostarczania pracy pracownikom.

KTO NIE MOŻE STRAJKOWAĆ

Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa.

Strajk nie może być zorganizowany w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej, Służby Celnej oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.

Prawo do strajku nie przysługuje także pracownikom zatrudnionym w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze.

UPRAWNIENIA PRACOWNICZE PODCZAS STRAJKU

W okresie strajku pracownik zachowuje

? prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego;
? uprawnienia ze stosunku pracy poza wynagrodzeniem.

Cały okres strajku wlicza się do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Pracownik zachowuje więc np.:

? prawo do urlopu za okres strajku;
? prawo do nagrody jubileuszowej;
? czas strajku nie ma wpływu na okres wypowiedzenia umowy o pracę.

Związki zawodowe mogą tworzyć fundusze strajkowe. Organizator protestu może je przeznaczyć na wypłacenie wynagrodzeń strajkującym pracownikom za czas przerwy w pracy.

PODSTAWA PRAWNA ? Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 z późn. zm.).

Bożena Wiktorowska

Współpraca Dominika Sikora, Tomasz Zalewski