Bankom nie zależy na zmniejszeniu portfela frankowego?
Kurs franka szwajcarskiego spadł w tym tygodniu poniżej 3,50 zł. Raczej nie jest to kurs, który zachęci do przewalutowania kredytu hipotecznego na złote, ale może skłonić część kredytobiorców do nadpłaty rat, co powinno być korzystne dla samych banków, bo zmniejszyłoby portfel w helweckiej walucie i ryzyko z nim związane. Okazuje się jednak, że nie wszystkim bankom na tym zależy, bo niektóre nie tylko nie ułatwiają takiej operacji, ale wręcz zniechęcają klientów pobierając za to dodatkowe prowizje i opłaty (np. za aneks).
Tak jest m.in. w Getin Noble Banku, który ma jeden z najwyższych udziałów kredytów frankowych w portfelu kredytów hipotecznych. Dokonując nadpłaty kredytu (czyli przedterminowej częściowej spłaty kredytu) klient może wybrać jedną z dwóch możliwości. Pierwsza to proporcjonalne zmniejszenie rat kapitało-odsetkowych, co wymaga zmiany harmonogramu spłaty i podlega opłacie zgodnie z tabelą opłat i prowizji (100 zł). Druga opcja to proporcjonalne skrócenie okresu kredytowania, co również wymaga sporządzenia aneksu, za który trzeba zapłacić 200 zł.
Opłaty zniechęcające do systematycznych nadpłat kredytu nalicza także Bank BPH, z tym, że w przypadku tego banku mogą się mocno różnić w zależności od zapisów w umowach. Przykładowo jeżeli np. klient życzy sobie skrócenia okresu kredytowania i zgodnie z umową nie musi być sporządzany aneks - to zapłaci 37 CHF, a jeśli wymaga to zmiany warunków, zapłaci 57 CHF.
Poza tym w niektórych umowach jest zapisany próg możliwych nadpłat, po przekroczeniu którego trzeba dodatkowo zapłacić 2 proc. od spłacanej kwoty (min. 50 zł).
W niektórych sytuacjach opłaty pobierze także PKO Bank Polski. W przypadku tego banku klient musi złożyć pisemną dyspozycję i jeśli jednocześnie zawnioskuje o skrócenie okresu kredytowania, wówczas będzie musiał zapłacić 0,5 proc. kwoty aktualnego zadłużenia (nie mniej niż 300 zł). Bez zmiany harmonogramu tej opłaty można uniknąć.
Z kolei BZ WBK deklaruje, że żadne opłaty za aneksy ani za wcześniejszą spłatę nie są pobierane. Klient składa dyspozycję na określony dzień i zapewnia środki na rachunku służącym do obsługi kredytu. Tylko w przypadku niewielkiej liczby kredytów minimalna wysokość spłaty wynosi 3-krotność ostatniej zapłaconej raty kredytu, ale w większości umów nie ma takich zapisów, więc można nadpłacić dowolną kwotę.
Dodatkowych opłat nie pobiera też mBank i jednocześnie deklaruje duże ułatwienia dla tych, którzy się na to decydują. Klient może nadpłacić swój kredyt samodzielnie przez serwis transakcyjny, przez infolinię lub w placówce. Operacja może być wykonana po kursie średnim NBP. Co ważne, można w każdej chwili nadpłacić swój kredyt w dowolnej kwocie, nawet kilka razy w miesiącu - nie ma w tym przypadku limitu i nie wymaga to zawarcia aneksu. Po takiej operacji klient otrzymuje nowy harmonogram spłat.
Millennium poza technicznymi ułatwieniami w spłacie zastosuje dodatkowy bonus za nadpłatę kredytu. Czyli w praktyce, oprócz tego, że można to zrobić przez wszystkie możliwe kanały, czyli w oddziałach banku, przez infolinię, a także przez aplikację, która po wyświetleniu szczegółów kredytu i wyborze opcji "wcześniejsza spłata" umożliwia samodzielną spłatę, w dowolnym momencie i dowolnej kwocie.
Dodatkowo już od maja 2015 roku klienci mogą dzięki temu lekko obniżyć marżę (składnik oprocentowania) dla pozostałej części kredytu. Jeśli ktoś spłaci co najmniej 10 proc. aktualnego salda zadłużenia, to marża zostanie obniżona o 0,15 pkt proc. Jej nowa wysokość zostaje wprowadzona do umowy na podstawie bezpłatnego aneksu. W ubiegłym roku podobny mechanizm zachęt stosował DnB Bank Polska (ma głównie kredyty hipoteczne w euro), ale była to czasowa oferta, a w ramach obecnej (termin obowiązywania od 09.03.2018 - 30.04.2018) można nadpłacić kredyt po kursie NBP (aneks nie jest wymagany). W Deutsche Bank Polska klienci spłacający kredyty w CHF są zwolnieni z prowizji od przedterminowej częściowej lub całkowitej spłaty kredytu. Nie ma żadnych ograniczeń co do liczby i wysokości nadpłat kredytu, ani konieczności podpisywania aneksu do umowy. Dyspozycja wcześniejszej spłaty wymagana jest wyłącznie w sytuacji, gdy klient chce zachować okres kredytowania, a zmniejszyć raty (standardowo przy nadpłacie kredytu skróceniu ulega okres kredytowania, a wysokość raty nie zmienia się).
Banki w ramach tzw. sześciopaku zobowiązały się do obniżenia spreadów walutowych, ale stopień ich obniżenia jest zróżnicowany. Przykładowo (poza tymi bankami, które obecnie dopuszczają spłatę po kursie NBP) PKO BP stosuje kurs z 1-proc. spreadem, w BZ WBK jest stosowany 2 proc. spread (choć przy wysokich nadpłatach można negocjować niższy), a w Millennium będzie to 3 proc. (też można negocjować).
Kredyty frankowe spłaca 860 tys. osób. Według najnowszych danych Biura Informacji Kredytowej łączna kwota do spłaty z tytułu kredytów mieszkaniowych w CHF to 109,5 mld zł, a całkowite aktualne zadłużenie kredytobiorców frankowych z tytułu wszystkich posiadanych produktów kredytowych to 137 mld zł.
Bankowcy narzekają, że muszą się liczyć z dodatkowymi obciążeniami kapitałowymi z tytułu walutowych kredytów hipotecznych i jednocześnie bronią się przed ustawowymi regulacjami tych kredytów. Jednak bariery w "samorozwiązywaniu" się tego problemu, choćby poprzez wcześniejszą spłatę i tym samym szybsze zmniejszanie się portfela tych kredytów pokazują, że można mieć wątpliwości co do poważnego podejścia do rozwiązania problemu.
Niedawno specjalna sejmowa podkomisja ds. projektów frankowych wznowiła prace i zajmuje się formalnie czterema projektami ustaw dotyczącymi frankowiczów, choć wiadomo, że dalsze prace skupią się zapewne nad prezydencką propozycją dotyczącą wsparcia kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji.
Monika Krześniak-Sajewicz
