Choroba odbiera pracę? ZUS wypłaci grosze lub godne pieniądze. Decyduje jeden warunek

• Wysokość renty chorobowej zależy przede wszystkim od stażu pracy, a osoby z krótkim okresem składkowym mogą otrzymać znacznie niższe świadczenie, niż się spodziewają.
• ZUS zmniejszy lub zawiesi rentę, jeśli rencista osiągnie zbyt wysokie dochody z pracy zarobkowej.
• Waloryzacja rent 2025 wyniesie 5,5%, czyli znacznie mniej niż rok wcześniej.

Pojęcie "renty chorobowej" jest używane potocznie, ale formalnie w polskim systemie ubezpieczeń społecznych to renta z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie to przysługuje osobom, które z powodu stanu zdrowia trwale lub częściowo utraciły zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Jego przyznanie regulują przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 roku. Kluczowym warunkiem uzyskania renty jest pozytywne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej, które potwierdza stopień ograniczeń zdrowotnych.

Świadczenie może zostać przyznane osobom całkowicie niezdolnym do pracy, czyli takim, które utraciły możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej, a także osobom częściowo niezdolnym do pracy, czyli tym, które nie mogą kontynuować zatrudnienia zgodnego z ich kwalifikacjami. Ocena stopnia niezdolności następuje w drodze badania przeprowadzanego przez lekarza orzecznika ZUS, który określa, czy niezdolność ma charakter trwały czy czasowy. Jeśli istnieje możliwość poprawy stanu zdrowia, renta jest przyznawana na okres nie dłuższy niż 5 lat, ale w przypadku braku rokowań na odzyskanie zdolności do pracy, świadczenie może być przyznane na czas nieokreślony.

Nie tylko stan zdrowia decyduje o przyznaniu renty chorobowej - równie ważna jest historia ubezpieczeniowa wnioskodawcy. Wymagany staż składkowy i nieskładkowy zależy od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - osoby poniżej 20. roku życia muszą udokumentować co najmniej rok ubezpieczenia, a osoby po 30. roku życia - co najmniej 5 lat, przy czym ten okres musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat. Pod uwagę brane są nie tylko lata pracy, ale także inne okresy uznawane przez ZUS, np. pobieranie zasiłku chorobowego czy nauka na studiach. Istotne jest również, kiedy powstała niezdolność - musi to nastąpić w trakcie ubezpieczenia lub najpóźniej do 18 miesięcy po jego zakończeniu. Wyjątek dotyczy osób z długim stażem zawodowym - kobiety z co najmniej 25 latami ubezpieczenia i mężczyźni z 30 latami mogą otrzymać rentę, nawet jeśli ich ubezpieczenie wygasło wcześniej.

Przeczytaj też: Nigdy nie pracowali, dostają emeryturę. Kwota nie do pozazdroszczenia

Wysokość renty zależy od dwóch czynników: stopnia ograniczenia zdolności do pracy (całkowita lub częściowa niezdolność) oraz stażu ubezpieczeniowego, który obejmuje zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe. Wysokość świadczenia oblicza się w oparciu o podstawę wymiaru renty, którą wyznaczają zarobki wnioskodawcy z wybranych lat oraz jego ogólny staż ubezpieczeniowy. Osoby całkowicie niezdolne do pracy otrzymują rentę w wysokości 24% kwoty bazowej (6246,13 zł), powiększonej o 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok składkowy oraz 0,7% za każdy rok nieskładkowy. W przypadku częściowej niezdolności do pracy świadczenie wynosi 75% tej kwoty. Oznacza to, że osoby z krótkim stażem otrzymają jedynie minimalne świadczenie.

Od 1 marca 2024 r. minimalna renta dla osób całkowicie niezdolnych do pracy wynosi 1780,96 zł brutto, natomiast dla osób częściowo niezdolnych - 1335,72 zł brutto. Wyższe świadczenia przewidziano dla osób, które utraciły zdolność do pracy w wyniku wypadku lub choroby zawodowej - 2137,15 zł brutto dla całkowicie niezdolnych oraz 1602,86 zł brutto dla częściowo niezdolnych. Podobnie jak emerytury, renta chorobowa podlega corocznej waloryzacji, której celem jest dostosowanie jej wartości do wzrostu cen i przeciętnego wynagrodzenia. W 2024 roku świadczenia wzrosły o 12,12%, jednak waloryzacja zapowiedziana na 1 marca 2025 r. będzie znacznie niższa i wyniesie jedynie 5,5%.

Aby ubiegać się o rentę, konieczne jest złożenie wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do którego należy dołączyć dowody potwierdzające okresy ubezpieczenia oraz pełną dokumentację medyczną. Kluczową rolę odgrywa orzeczenie lekarza ZUS lub komisji lekarskiej, które potwierdza całkowitą lub częściową niezdolność do pracy. Wymagane mogą być również zaświadczenie o stanie zdrowia od lekarza prowadzącego oraz - w przypadku osób zatrudnionych - wywiad zawodowy sporządzony przez pracodawcę.

Przeczytaj też:

Masz mniej niż 2 419,33 zł emerytury? 500 plus dla seniora czeka. Jest warunek

Dodatkowa praca lub podróże mimo zwolnienia? ZUS sprawdza pracowników na L4

Nowe limity dorabiania do emerytury. Niektórzy dostaną od ZUS mniejszy przelew