Dziedziczenie długów. Kto po kim przejmuje zadłużenie?
Niekiedy dopiero śmierć bliskiej osoby ujawnia nam prawdę na temat jej zadłużenia. Czasem jednak mamy podejrzenia dotyczące długów bliskiego członka rodziny, po którym mamy dziedziczyć. Jak ustrzec się przed odziedziczeniem długów? Czy jesteśmy zawsze zobowiązani do ich spłacenia?
Najważniejsze to mieć świadomość, że istnieje szereg zabezpieczeń chroniących spadkobierców przed odziedziczeniem długów. Warto je znać, ponieważ wymagają one wykonania pewnych czynności prawnych.
Gdy dowiadujemy się o spadku, mamy trzy możliwości. Możemy go w całość odrzucić, przyjąć wprost lub przyjąć z tzw. dobrodziejstwem inwentarza.
Na podjęcie decyzji, z której opcji prawnej chcemy skorzystać mamy 6 miesięcy od dowiedzenia się o spadku (najczęściej jest to data śmierci bliskiej osoby).
Jeśli nie podejmiemy żadnych kroków prawnych, spadek automatycznie zostanie przez nas odziedziczony z dobrodziejstwem inwentarza.
Przyjrzyjmy się każdej z opcji, aby dokładnie zrozumieć, na czym polega wybór.
Jeśli jesteśmy przekonani, że sytuacja prawna związana z elementami składowymi spadku jest skomplikowana, a dodatkowo istnieje ryzyko odziedziczenia przez nas sporych długów, warto podjąć decyzję o zrzeczeniu się spadku.
W takiej sytuacji jesteśmy usuwani z procesu dziedziczenia: ratuje to nasz osobisty majątek przed koniecznością spłacenia długów zmarłego, ale też tracimy możliwość otrzymania jakiegokolwiek spadku.
Z tej możliwości warto skorzystać, jeśli np. jesteśmy w ciężkiej sytuacji finansowej, staramy się o kredyt hipoteczny lub z innych względów chcemy po prostu zachować spokój w domowych finansach.
Zrzeczenie się spadku odbywa się poprzez złożenie odpowiedniego wniosku przed sądem lub notariuszem, który przekaże dokument. Jest to decyzja nieodwołalna. Nasza część spadku z ewentualnymi długami zostanie przekazana kolejnej osobie wymienionej w testamencie lub w przypadku dziedziczenia ustawowego, osób wskazanych przez ustawę (dzieci, wnuki, współmałżonek).
Jeśli zdecydujemy się na przyjęcie spadku wprost, otrzymujemy nie tylko majątek osoby zmarłej, ale również wszystkie jej długi.
Bardzo ważne jest to, że osoba przyjmująca spadek odpowiada za odziedziczone długi swoim majątkiem. Innymi słowy, jeśli długi przewyższają wartość spadku, różnica musi być dopłacona z naszej własnej kieszeni.
Jeśli zatem wartość dziedziczonego majątku wynosi 100 tysięcy złotych, a odziedziczone długi to 130 tysięcy, spadkobierca będzie musiał uregulować długi własnymi środkami w wysokości 30 tysięcy złotych.
Płatność długu odbywa się na tych samych zasadach, jakie obowiązywały osobę zmarłą. W szczegółach istotna jest historia zadłużenia, czy jest ono przedawnione, czy w spłatę zaangażowany był już windykator. Konieczne jest zgromadzenie wszystkich tych informacji, aby uniknąć kłopotów finansowych.
Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że w świetle prawa dziedziczymy zarówno majątek, jak i długi zmarłego, jednak nie odpowiadamy za nie własnym majątkiem.
Oznacza to, że spłata długów odbywa się tylko do wysokości spadku, który przypadł nam w udziale. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, gdy dług wynika z konieczności spłaty hipoteki: jeśli spadkobierca otrzymał nieruchomość obciążoną hipoteką, bank może (i zapewne będzie chciał) zażądać spłaty całości zadłużenia.
W pozostałych przypadkach, jak np. długi powstałe ze względu na zaciągnięcie kredytów gotówkowych, wierzyciel może spodziewać się od nas spłaty tylko w części, jeśli odziedziczony majątek nie pokrywa całości.
Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza warto rozważyć, jeśli możemy odziedziczyć majątek, którego wartość znacznie przekracza wysokość długów. Np. możemy otrzymać po zmarłej babci atrakcyjne mieszkanie o wartości 480 tysięcy złotych, ale jednocześnie odziedziczymy długi w wysokości 20 tysięcy złotych zaciągniętych na remont.
Prosta kalkulacja wykazuje, że opłacenie długów jest tutaj korzystne, ze względu na wysokiej wartości spadek.
Co ważne, decyzji nie musimy podejmować "w ciemno". Możemy zasięgnąć informacji na temat stopnia zadłużenia spadkodawcy czy sytuacji prawnej i finansowej nieruchomości, których była posiadaczem. Takie działanie pozwala nam podjąć rozsądną decyzję na temat tego, czy opłaca nam się brać na siebie zadłużony spadek.
Na koniec warto zaznaczyć, że istnieją długi, których nie można odziedziczyć, niezależnie od podjętej decyzji: dotyczy to alimentów. Jednak już w przypadku nieuregulowanych płatności względem urzędu skarbowego, dług przechodzi na spadkobiercę.
Podsumowując, aby podjąć dobrą decyzję na temat formy dziedziczenia spadku, dobrze jest zasięgnąć informacji i nie podejmować tej decyzji pochopnie. Mamy aż 6 miesięcy na zdecydowanie, czy najlepszym rozwiązaniem będzie dla nas odrzucenie, przyjęcie spadku wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza.
KO
