Ekspert radzi: Co robić, kiedy kupimy bubla?

Jak możemy walczyć o swoje prawa w przypadku, gdy kupiliśmy buty, od których po jednym dłuższym spacerze w deszczu odpadły podeszwy?

- Przede wszystkim możemy powołać się na tzw. niezgodność towaru z zawartą umową. Bardzo istotny jest tu cel zakupu, bowiem on przesądza o tym, czy w ramach konkretnej umowy sprzedaży jesteśmy konsumentami. Mówimy o towarze konsumpcyjnym, czyli - dla przykładu - o butach, w których chodzimy na co dzień, a nie takich, które zawodowy piłkarz kupił do gry w piłkę nożną.

- Jeżeli zatem nabyliśmy buty w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą, to możemy skorzystać z uprawnień przewidzianych dla konsumenta przepisami ustawy z 27 lipca 2002 r. O szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (Dz.U. z 2002 r. nr 141, poz. 1176 z późn. zm.). Ustawa ta szczegółowo reguluje w tym zakresie obowiązki sprzedawcy i uprawnienia kupującego, zasadniczo nie pozostawiając stronom zbyt szerokiego pola manewru na dokonanie odmiennych ustaleń.

Co w praktyce oznacza termin "niezgodność towaru z zawartą umową"?

- Jest to termin bardzo pojemny, co sprzyja konsumentom. Niezgodność towaru z umową oznacza przede wszystkim wady rzeczy, ale także każdą jej niekompletność. Towar jest niezgodny z umową, jeśli nie nadaje się do tego, do czego jest zwykle używany. W naszym przykładzie: buty bez podeszwy nie nadają się do chodzenia. Towar jest także niezgodny z umową w przypadku, gdy nie ma właściwości, jakie powinny cechować taki produkt, i o jakich zapewniał sprzedawca lub producent.

- Ponadto, o czym warto pamiętać, przepis art. 6 cytowanej ustawy stanowi, że za niezgodność towaru z umową uważa się m.in. nieprawidłowości w zamontowaniu i uruchomieniu, jeśli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży. I nie chodzi jedynie o czynności wykonane przez samego sprzedawcę lub montażystów działających na jego zlecenie, ale także o skutki samodzielnego montażu lub uruchomienia, jeśli nieprawidłowości w tym zakresie powstały pomimo tego, że postępowaliśmy krok po kroku zgodnie z instrukcją dołączoną do zakupionego towaru.

Czego możemy zatem oczekiwać od sprzedawcy bubla?

- Kupujący może żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową - przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy. Przepisy przewidują, że w sytuacji, gdy sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub naprawa (wymiana) narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ewentualnie kiedy naprawa lub wymiana są niemożliwe albo wymagają nadmiernych kosztów, mamy prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia.

Czy ograniczają kupującego lub sprzedawcę jakieś ustawowe terminy?

- Bardzo istotne jest to, że niezgodność towaru z umową należy zgłosić nie później niż w okresie 2 miesięcy po jej wykryciu. Należy w tym miejscu podkreślić, że z uwagi na ustawowe domniemanie z przepisu art. 4 ust. 1 ustawy, w przypadku stwierdzenia przez konsumenta niezgodności w okresie 6 miesięcy od daty nabycia towaru domniemywa się, że sprzedawca sprzedał nam buty niezgodne z umową.

Po tym okresie konsument nie korzysta już z dobrodziejstw wspomnianego domniemania, a cały ciężar udowodnienia niezgodności towaru z zawartą umową spoczywa na nabywcy.

- Reklamację towaru niezgodnego z umową można złożyć w ciągu 2 lat od jego nabycia.

Natomiast w przypadku, gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą powyższy termin skrócić, jednak nie poniżej 1 roku. W razie skorzystania z prawa wymiany towaru termin dwuletni biegnie na nowo.

- Istotne jest też to, że jeżeli sprzedawca, który otrzymał od nas żądanie doprowadzenia towaru wadliwego do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę lub wymianę na nowy, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, to uważa się, że uznał nasze żądanie za uzasadnione.

Czy sprzedawca może twierdzić, że w jego sklepie nie można składać reklamacji?

- Nie. Odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru z umową jest obowiązkowa dla każdego sprzedawcy. Należy również pamiętać, że odpowiedzialność ta dotyczy sprzedawcy, co oznacza, że kupujący z tego tytułu nie może wystąpić - nawet namawiany do tego przez sprzedawcę - bezpośrednio do producenta, jeśli to nie producent był stroną transakcji.

- Warto też wiedzieć, że przywołanych uprawnień konsumenta, wynikających z wspomnianej ustawy, sprzedawca nie może wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy. Odpowiedzialności sprzedawcy nie wyłączy nawet pisemne lub ustne potwierdzenie przez kupującego, że wie o niezgodności towaru z umową. Nie będzie miał na nią wpływu także wybór przez strony umowy sprzedaży prawa innego niż prawo polskie.

Wobec tego w jakich granicach producent odpowiada za wyprodukowany towar?

- Producent zawsze odpowiada za towar, ale odpowiedzialność ponosi zwykle w ramach swoich relacji ze sprzedawcą, a nie z kupującym, chyba że udzielił kupującemu gwarancji. Gwarancja w praktyce najczęściej dotyczy możliwości naprawy towaru w serwisie albo wymiany wadliwego egzemplarza na inny.

- Polskie prawo nie wymaga, aby gwarancja zapewniała kupującemu możliwość wymiany towaru na nowy albo zwrot pieniędzy za wadliwy towar. Gwarancji udziela tzw. gwarant, którym najczęściej jest producent, ale bywa, że jest nim importer lub dystrybutor towaru. Niekiedy zdarza się także, że gwarancji udziela sam sprzedawca, choć są to bardzo rzadkie przypadki. Trzeba pamiętać, że za gwarancję nie uważa się takiego oświadczenia, które nie kształtuje żadnych obowiązków gwaranta. Udzielenie gwarancji następuje najczęściej poprzez oświadczenie gwaranta złożone w dokumencie gwarancyjnym.

- Dokument taki określa prawa i obowiązki, jakie przyjmuje gwarant oraz nasze uprawnienia w przypadku, gdy właściwość towaru nie będzie odpowiadała zapewnieniom gwaranta. Informacje zawarte w dokumencie gwarancyjnym wydanym przez gwaranta powinny być jasne, zrozumiałe i nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd oraz muszą być wystarczające do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru.

Każdy kupujący powinien zachować także zawsze świadomość faktu, że udzielenie gwarancji nie wyłącza naszych uprawnień wynikających z niezgodności towaru z umową. Przepisy prawa wymagają, aby w dokumencie gwarancyjnym była o tym stosowna wzmianka.