Jaka renta? Pracownik zdrów jak ryba

- Zgodnie z nią powodem przyznania renty nie jest samo stwierdzenie wystąpienia choroby zawodowej, ale jej skutki i wpływ na dalsze wykonywanie pracy - tłumaczy dr Ewa Wągrowska-Koski z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi. Oznacza to, że np. górnik, który zapadł na pylicę, nie będzie mógł już wykonywać prac pod ziemią, ale może pracować w biurze kopalni jako urzędnik czy sprzątacz. Zgodnie z kodeksem pracy, przełożeni muszą przenieść chorego pracownika na inne stanowisko pracy, nienarażające go na dalszy rozwój stwierdzonej choroby. W praktyce szefowie albo powierzają im zajęcia o najniższym prestiżu i wynagrodzeniu, albo zwalniają z pracy, skoro nie są w stanie wypełniać swoich obowiązków.

- Prawo nakazujące pracodawcom przenoszenie chorych podwładnych na inne miejsce pracy, gdzie nie występują czynniki, które uprzednio wywołały schorzenie, jest notorycznie łamane. To martwy przepis - tłumaczy dr Ewa Wągrowska-Koski.



Udają, że są zdrowi

Pracownicy podejrzewający wystąpienie u siebie objawów choroby zawodowej boją się tego ujawnić - potwierdzają to lekarze przeprowadzający okresowe badania zdrowotne. Chorzy obawiają się, że nie otrzymają renty albo stracą pracę.

- Doszło już do zjawiska dyssymulacji, czyli udawania przez chorych, że nic im nie dolega i mogą dalej pracować - mówi dr Ewa Wągrowska-Koski. Jej zdaniem powodem zaistniałej sytuacji jest, z jednej strony, postawa pracodawców, którzy pozbywają się chorych podwładnych, oraz trudna sytuacja na rynku pracy, zwłaszcza dla osób pracujących w branżach o największym narażeniu na utratę zdrowia (górnictwo, hutnictwo, budownictwo).

- W nadleśnictwie przepracowałem ponad 20 lat - mówi leśniczy, u którego lekarz stwierdził wystąpienie boreliozy.

- Szefowie przenieśli mnie do pracy w biurze za trzykrotnie niższe wynagrodzenie. Nie odejdę jednak, bo z boreliozą nikt nie przyjmie mnie do pracy, a ja całe dorosłe życie wykonywałem tylko jeden zawód - dodaje. Jego zdaniem na chorobę tę cierpi 90 proc. leśników, w tym wszyscy pracujący w tym zawodzie przynajmniej przez kilkanaście lat.

Skarga i ubezpieczenie

Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, choremu pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy.

- W sytuacji gdy pracodawcy zwlekają z zapłatą tego świadczenia, podwładni powinni uzyskać pomoc ze strony Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) - tłumaczy Michał Gruca, adwokat. - Jeśli interwencja PIP nadal nie rozwiąże problemu, poszkodowanemu pracownikowi zawsze przysługuje złożenie pozwu do sądu o należną zapłatę - dodaje. Jego zdaniem pracownicy rzadko decydują się na wytoczenie skargi, gdyż wysokość świadczenia jest niewielka, a część z nich będzie kontynuowała zatrudnienie i nie chce konfliktu z szefem.

Rozwiązaniem problemu mogłoby być wprowadzenie ubezpieczenia na wypadek choroby zawodowej.

- W Polsce na rynku ubezpieczeniowym nie ma takiego produktu - tłumaczy Krystyna Krawczyk z Biura Rzecznika Ubezpieczonych. - Byłoby to jednak bardzo ważne rozszerzenie możliwości zabezpieczenia się na wypadek utraty zdrowia. Obecnie część produktów ubezpieczeniowych wyłącza bowiem skutki zapadania na choroby zawodowe jako powód wypłaty świadczenia - dodaje.

3,2 tys. - osób zapada na choroby zawodowe

Lepsze warunki pracy

Choć główną przyczyną spadku liczby osób cierpiących na choroby zawodowe są przepisy prawne, które ograniczyły przyznawanie rent z tego tytułu, liczba chorych zmalała także w wyniku poprawy warunków pracy. Coraz mniej osób pracuje w branżach, w których dotychczas stwierdzano najwięcej zachorowań, to jest w górnictwie, metalurgii, przemyśle chemicznym, maszynowym oraz mineralnym.
Oznacza to, że w przyszłości z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych znikną takie schorzenia jak choroby płuc wywołane pyłem metali, choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu czy gorączka metaliczna.

Choroby przyszłości

Jednak zdaniem dr Ewy Wągrowskiej-Koski stare typy schorzeń będą zastępowane przez inne, spowodowane nowymi warunkami panującymi w miejscach pracy. Obserwowany jest już wzrost chorób i urazów kręgosłupa, wynikający z siedzącego trybu pracy. Z tych samych powodów pracownikom dokuczają coraz częściej przewlekłe choroby układu ruchu.

Zdaniem lekarzy w przyszłości częściej będziemy także zapadać na schorzenia alergiczne i choroby narządów zmysłu (zwłaszcza słuchu, gdyż żyjemy w środowisku o coraz większym natężeniu dźwięków). Za szczególnie niebezpieczną tendencję specjaliści uznają rozprzestrzenianie się wśród pracowników chorób zakaźnych, zwłaszcza boreliozy wśród pracujących w leśnictwie.

Warunki pracy zawsze będą oddziaływać na stan zdrowia pracowników, i dlatego ustawodawca powinien opracować system, który nie będzie ich zmuszał do ukrywania schorzeń, spowodowanych wypełnianiem swoich obowiązków zawodowych.

Łukasz Guza