Leczenie za granicą - czy NFZ zwróci koszty?

Sprawa będąca przedmiotem rozstrzygnięcia ETS dotyczyła obywatela francuskiego, który mieszkał w Hiszpanii i należał do hiszpańskiego systemu opieki zdrowotnej. Podczas tymczasowego pobytu we Francji, gdzie był hospitalizowany, posiadał on formularz E 111 (zaświadczenie o uprawnieniu do świadczeń rzeczowych podczas pobytu w państwie członkowskim). Po powrocie do Hiszpanii, odmówiono mu zwrotu części kosztów hospitalizacji, którą został obciążony zgodnie z przepisami francuskimi.

Komisja Europejska wniosła do ETS skargę przeciwko Hiszpanii, argumentując, że uregulowanie hiszpańskie może zniechęcić ubezpieczonych w starszym wieku lub cierpiących na przewlekłe choroby wiążące się z ryzykiem hospitalizacji do opuszczania swoich państw ubezpieczenia i wyjeżdżania w charakterze turystów lub studentów do państw członkowskich, w których warunki pokrywania kosztów opieki szpitalnej są mniej korzystne niż w Hiszpanii.

Rząd hiszpański twierdził, że sporne uregulowanie nie stwarza ograniczenia swobody świadczenia usług medycznych, turystycznych i edukacyjnych, a także, że to domniemane ograniczenie jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, polegającymi na zachowaniu równowagi finansowej krajowego systemu opieki zdrowotnej.

ETS wskazał, że swobodne świadczenie usług obejmuje także swobodę udania się ubezpieczonego zamieszkałego w jednym państwie do innego państwa członkowskiego w celu tymczasowego pobytu i uzyskania tam opieki szpitalnej ze strony usługodawcy mającego siedzibę w tym innym państwie członkowskim, jeżeli jego stan zdrowia będzie wymagał takiej opieki w trakcie pobytu.

Ponadto, w wyroku ETS dokonał rozróżnienia między przypadkami nieplanowanej szpitalnej opieki oraz opieki planowanej w innym państwie członkowskim. Przy planowanej opiece szpitalnej w innym państwie członkowskim ubezpieczony co do zasady może uzyskać szacunkowy całkowity koszt danego leczenia szpitalnego w postaci kosztorysu, dzięki czemu będzie mógł on porównać poziomy pokrywania kosztów mające zastosowanie odpowiednio w państwie członkowskim, w którym pobyt w szpitalu jest planowany oraz w państwie członkowskim ubezpieczenia.

ETS orzekł, że w odniesieniu do ubezpieczonego, który przemieszcza się do innego państwa członkowskiego z powodów turystycznych lub edukacyjnych, a nie, jak przy opiece planowanej, z powodu jakichkolwiek niedostatków oferty systemu opieki zdrowotnej, do którego należy, warunki wiążące się z pobytem w szpitalu w innym państwie członkowskim mogą być mniej lub bardziej korzystne dla ubezpieczonego.

Opieka nieplanowana, jak wskazuje ETS, obejmuje nieokreśloną liczbę przypadków, gdy stan zdrowia ubezpieczonego przebywającego tymczasowo w innym państwie członkowskim wymaga opieki szpitalnej w okolicznościach związanych w szczególności z nagłymi sytuacjami, poważnym charakterem choroby lub wypadku, bądź medyczną niemożnością powrotu do państwa członkowskiego ubezpieczenia, które to przypadki nie pozostawiają innej możliwości jak zapewnienie leczenia szpitalnego w szpitalu położonym w państwie członkowskim tymczasowego pobytu. W takich przypadkach, zdaniem ETS, ubezpieczony nie może dokonać wyboru między hospitalizacją w państwie członkowskim pobytu a przyśpieszonym powrotem.

ETS podkreślił, że nałożenie na państwo członkowskie obowiązku zapewnienia swoim własnym ubezpieczonym zwrotu w każdym przypadku, gdy poziom pokrycia kosztów stosowany w państwie członkowskim pobytu z tytułu nieplanowanej opieki szpitalnej okaże się niższy niż stosowany na podstawie jego własnych przepisów, oznaczałby naruszenie samej struktury systemu wprowadzonego rozporządzeniem Rady nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie. W takiej sytuacji państwo członkowskie ubezpieczenia byłoby narażane na wysokie obciążenie finansowe, czy to na podstawie przepisów państwa członkowskiego pobytu, przewidujących poziom pokrycia kosztów wyższy niż przewidziany w przepisach państwa członkowskiego ubezpieczenia, czy - w odwrotnej sytuacji - na podstawie własnych uregulowań. Z tego też względu ETS oddalił skargę Komisji przeciwko Hiszpanii o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Podsumowując, należy podkreślić, że powyższy wyrok ma istotne znaczenie dla Polaków wybierających się do innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Powinni oni pamiętać, że jeśli podczas wyjazdu do innego państwa członkowskiego będą musieli skorzystać z opieki medycznej państwa członkowskiego UE, to muszą liczyć się z tym, że nie zawsze otrzymają pełną refundację z Narodowego Funduszu Zdrowia za nieplanowaną hospitalizację.

Kancelaria Prawna M. Szulikowski i Partnerzy

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dn. 14.06.1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie - Dz.Urz. WEL 149 z późn. zm.