Nowa ustawa o turystyce krokiem w dobrym kierunku

Wprowadzono przepisy wdrażające do polskiego prawa dyrektywę w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych oraz rozwiązania poprawiające system zabezpieczeń podróżnych przed skutkami niewypłacalności organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.

Zmiany są konieczne, bo w praktyce (częściowo lub całkowicie) poza zakresem regulacji prawnych pozostają usługi turystyczne oferowane nowymi kanałami dystrybucji (korzystanie z ofert internetowych) oraz realizowane na potrzeby konkretnego klienta (indywidualizacja imprez turystycznych, łączenie różnych usług turystycznych).

Dyrektywa uniemożliwia dowolne kształtowanie przepisów projektu ustawy, gdyż jej celem było stworzenie spójnych i jednolitych rozwiązań prawnych dla wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku usług turystycznych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Wdrożenie dyrektywy wymaga zmian w innych ustawach. Zasadnicze zmiany dotyczą ustawy o usługach turystycznych. Część przepisów tej ustawy zostanie uchylona, z kolei regulacje dotyczące Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego zostaną przeniesione do nowej ustawy - ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.

Do nowej ustawy przeniesione zostaną także - odpowiednio zmodyfikowane - przepisy dotyczące organizatorów turystyki, agentów turystycznych oraz pośredników turystycznych. W rezultacie "ustawa o usługach turystycznych" zostanie zmieniona na "ustawę o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych", tak aby tytuł regulacji w pełni odzwierciedlał jej treść.

W projekcie ustawy określono warunki oferowania, sprzedaży i realizacji imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych w Polsce oraz za granicą, jeżeli umowy z podróżnymi zawierane są przez przedsiębiorców mających siedzibę w naszym kraju, a także zasady funkcjonowania Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.

Przepisy ustawy nie będą m.in. dotyczyć wyjazdów oferowanych, zamawianych i realizowanych okazjonalnie na zasadach niezarobkowych oraz wyłącznie ograniczonej grupie podróżnych, a także podróży służbowych organizowanych na podstawie umowy generalnej.

Istotne regulacje zawarte w projekcie ustawy wynikają w dużej mierze z definicji pojęć w niej zawartych.

Zaproponowano szeroką definicję "przedsiębiorcy turystycznego" Na nowo zdefiniowano pojęcie "usługa turystyczna".

Będzie ono zawierać cztery elementy:

1) przewóz pasażerów (lotniczy, kolejowy, autokarowy, promowy, statkiem);

2) zakwaterowanie (np. w hotelu) w innych celach niż pobytowe, które nie jest nieodłącznym elementem przewozu pasażerów;

3) wynajem pojazdów samochodowych lub innych pojazdów silnikowych;

4) każda inna usługa świadczona podróżnym, która nie stanowi integralnej części wskazanych wyżej usług. W projekcie ustawy zdefiniowano także pojęcie "imprezy turystycznej" (połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji, spełniające warunki określone w ustawie) i coraz bardziej popularnych "powiązanych usług turystycznych" (nie stanowiące imprezy turystycznej połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych nabytych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji, objęte odrębnymi umowami z dostawcami tych usług, spełniające warunki wskazane w ustawie).

Projekt ustawy reguluje zasady funkcjonowania organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych oraz agentów turystycznych. Wskazano wymagania jakie podmioty te muszą spełnić, aby legalnie funkcjonować na rynku usług turystycznych.

Chodzi m.in. o: posiadanie zabezpieczenia finansowego w formach przewidzianych ustawą (gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, umowa ubezpieczenia na rzecz podróżnych, turystyczny rachunek powierniczy), odprowadzanie składek na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny, prowadzenie wykazu umów, wypełnianie obowiązków informacyjnych wobec podróżnych, które muszą zostać zrealizowane przed zawarciem umowy.

Poprawiono i doprecyzowano funkcjonujące rozwiązania prawne, w szczególności w obszarze zabezpieczeń podróżnych przed skutkami niewypłacalności organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.

W przypadku stwierdzenia niewypłacalności nałożono na tych przedsiębiorców obowiązek niezwłocznego poinformowania marszałka województwa o zaistniałej sytuacji przez złożenie (określonego w ustawie) oświadczenia oraz przedłożenia dokumentacji niezbędnej do zapewnienia powrotu podróżnych do kraju - jeśli przedsiębiorca nie realizuje tego obowiązku.

Określono zasady prowadzenia rejestrów i Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych. Rejestry organizatorów turystyki i przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych będą prowadzone przez marszałków województw.

Zdecydowano, że minister sportu i turystyki będzie pełnił funkcję centralnego punktu kontaktowego ułatwiającego współpracę administracyjną i sprawowanie nadzoru nad organizatorami turystyki oraz przedsiębiorcami ułatwiającymi nabywanie powiązanych usług turystycznych, prowadzącymi działalność we wszystkich państwach, które implementowały dyrektywę.

Minister ma także zapewniać sprawny przepływ informacji między państwami członkowskimi, które dotyczyć będą danych przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych oraz posiadanych przez nich zabezpieczeń finansowych.

Do projektowanej ustawy przeniesiono w całości, ale z pewnymi modyfikacjami, obecnie funkcjonujące przepisy dotyczące Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego. TFG pełni funkcję dodatkowego zabezpieczenia finansowego (na zwrot wpłat podróżnych) oraz na pokrycie kosztów sprowadzenia ich do kraju lub pokrycie kosztów kontynuacji imprezy turystycznej (tzw. II filar). Jeśli chodzi o tzw. I filar istniejącego systemu zabezpieczeń finansowych na wypadek niewypłacalności organizatorów turystyki, to pozostawiono go w dotychczasowym kształcie, wprowadzając jedynie niezbędne modyfikacje. Dodatkowo obejmie on przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych.

W projekcie ustawy precyzyjnie określono również konstrukcję i treść umowy o udział w imprezie turystycznej, w tym zakres obowiązków informacyjnych, zasad i podstaw dokonywania zmian tej umowy, a także kwestię jej realizacji oraz zasady odpowiedzialności za jej niewykonanie lub nienależyte wykonanie.

Projekt ustawy przewiduje również nakładanie kar za naruszanie przepisów ustawy. Mają być one wymierzane m.in. za zaniżanie składek na TFG lub prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług turystycznych bez posiadania zabezpieczenia finansowego na wypadek niewypłacalności. Za te naruszenia przewidziano kary: grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat.

Nowa ustawa ma obowiązywać od 1 lipca 2018 r.

Komentarz dla Interi- Paweł Niewiadomski z Polskiej Izba Turystyki:

- Projekt tej ustawy odpowiada na wymóg wdrożenia do polskiego prawa Dyrektywy UE w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych. Obecny kształt projektu, przyjęty przez rząd, jest dużo lepszy niż jego pierwsza wersja, lecz wymaga nadal pewnych zmian.

Chodzi np. o zapis, który może być wbrew pozorom szkodliwy dla klientów i dla rozwoju rynku. Mówi on o tym, że klient ma możliwość odstąpienia w ciągu 7 dni od umowy o imprezę turystyczną, zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa.

Zapis ten w praktyce uniemożliwiał będzie sprzedaż np. na targach turystycznych albo - co staje się coraz bardziej popularne - podpisanie umowy u klienta w domu, po uprzednim umówieniu spotkania przez agenta. Taka sprzedaż przeważnie organizowana jest dla wygody klienta, na jego wniosek. Teraz będzie ona w praktyce wykluczona z rynku, ponieważ organizator ponosi często wysokie koszty już w momencie zawierania umowy. Podpisanie takiej umowy będzie się więc niemożliwe, gdyż oznaczałoby działanie na szkodę firmy.

W praktyce rozwiązanie to, zamiast chronić klientów, uderzy w nich, gdyż wyeliminuje dodatkowe, wygodne i zyskujące na popularności, kanały dystrybucji. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku takiej sprzedaży klient chroniony jest dokładnie tak samo jak klient zawierający umowę w stacjonarnym biurze podróży, za pośrednictwem internetu lub przez telefon.

Ponadto, w projekcie nadal brakuje pogłębionej analizy systemu zabezpieczeń dla organizatorów turystyki na wypadek niewypłacalności. PIT od początku podkreślała, że ujednolicenia wymaga np. sposób realizowania wypłat na rzecz klientów. Być może jest jeszcze czas, żeby poprawić projekt pod tym kątem, podczas prac na posiedzeniach komisji sejmowych.