Nowe zasady rozliczania ulgi na złe długi

Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym wierzyciel, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi, musi spełnić warunki wynikające z art. 89a ust. 2 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2021 r.), tj.:

• na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji VAT, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Powołany przepis został zmieniony m.in. z uwagi na wyrok TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19. TS orzekł niezgodność polskich przepisów dotyczących ulgi na złe długi z przepisami dyrektywy VAT. TS uznał, że art. 90 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem VAT od warunku, by w dniu dostawy towaru lub usługi, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji VAT mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji nadal zarejestrowany jako podatnik VAT. Uwzględniając ten wyrok, zmieniono brzmienie art. 89a ust. 2 ustawy o VAT.

Tak więc obecnie wierzyciel może skorzystać z ulgi na złe długi, nawet gdy na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji VAT, w której dokonuje korekty, dłużnik nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Pomimo wyroku TSUE polski ustawodawca nie zrezygnował z warunku, aby wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji nadal zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. MF w uzasadnieniu do projektu nowelizacji wyjaśniło, że nie zaproponowano rezygnacji z tego warunku, gdyż mogłoby to doprowadzić do rozszczelnienia systemu i przyczynić się do powstawania wyłudzeń VAT.

Korzystną zmianą wprowadzoną do przepisów o uldze na złe długi jest wydłużenie z dwóch do trzech lat okresu, w jakim wierzyciel ma prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.

W powołanym już wyroku TSUE wskazał także, że do systemu ulgi na złe długi, oprócz podatników VAT czynnych, należy dopuścić po stronie nabywców (dłużników) również osoby fizyczne - konsumentów oraz podatników VAT zwolnionych od podatku.

W tym celu został dodany od 1 października 2021 r. ust. 2a w art. 89a. Z przepisu tego wynika, że w przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT czynny, korekta może być dokonana, jeżeli:

1) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub

2) wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub

3) wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonego podatku VAT wynikającego z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności.

Przepis ten nie ma zastosowania, jeżeli dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, korekta dotyczy podatku przypadającego na tę nieuregulowaną część.

Zmiany, które obowiązują od 1 października 2021 r. dotyczące dłużnika, polegają na uchyleniu ust. 1b w art. 89b ustawy o VAT, zgodnie z którym dłużnik nie miał obowiązku korekty VAT naliczonego z uwagi na nieuregulowanie wierzytelności, gdy w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływał 90 dzień od dnia upływu terminu płatności, był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Przykład:

Podatnik VAT dokonał sprzedaży towarów na rzecz innego podatnika VAT. Dostawa ta została udokumentowana fakturą o wartości netto 10.000 zł, VAT 2.300 zł. Nabywca nie uregulował należności z tej faktury. W październiku 2021 r. minął 90. dzień od dnia, w którym upłynął termin płatności tej należności. W październiku 2021 r. nabywca towarów zlikwidował działalność gospodarczą i został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT. Podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi w rozliczeniu za październik 2021 r., o ile do dnia złożenia tego rozliczenia wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 82 (1853)

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami