To szczególny rodzaj ubóstwa. Rozlewa się po Europie
Blisko co dziesiąte gospodarstwo domowe w UE wskazywało w 2022 r. na trudności z ogrzaniem domu - zwraca uwagę Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) i dodaje, że prawie 7 proc. europejskich rodzin ma problemy z terminowym opłacaniem rachunków za wodę, gaz, ciepło i energię elektryczną. Kryzys związany z rosnącymi cenami energii dopadł Europejczyków.
W Polsce deklarowane trudności były mniej powszechne niż unijna średnia: 4,9 proc. Polaków deklarowało w 2022 r., że nie jest w stanie ogrzać mieszkania, a 4,5 proc. wskazywało, że zalega z rachunkami za energię - dodaje PIE.
Wyjaśnijmy, że tzw. subiektywne ubóstwo energetyczne to deklarowany brak możliwości dostatecznego dogrzania domu czy mieszkania. Jeśli spojrzeć na dane statystyczne, najwięcej ubogich energetycznie gospodarstw domowych przybyło w ubiegłym roku w Rumunii, Francji i Niemczech. W Polsce deklarowane trudności były mniej powszechne - informuje PIE.
Subiektywne poczucie energetycznego ubóstwa bywa różne w różnych krajach (mimo poczucia energetycznego ubóstwa, większość najmniej zarabiających Francuzów czy Niemców wydaje na ogrzanie domu mniejszą część dochodów niż Polacy z grupy najsłabiej zarabiających). Zdaniem ekspertów, narastające ubóstwo energetyczne może się wiązać z wykorzystywaniem do ogrzewania paliw stałych, szkodliwych dla zdrowia i w obecnej sytuacji pustoszących rodzinne portfele. Aż 44 proc. konsumpcji energii w polskich gospodarstwach domowych było zaspokajane za pomocą spalania paliw stałych - głównie węgla.
Jak informuje PIE, państwa UE wydały w 2022 r. ponad 360 mld euro na wsparcie gospodarstw domowych w walce z kryzysem energetycznym, uruchamiając 280 programów.
Najczęściej wsparciem były bezpośrednie transfery i obniżenie podatków dla końcowych odbiorców energii.
Koszt programów pomocowych w latach 2022-2023 (średnio na poziomie 2,4 proc. PKB), wahał się od 0,37 proc. PKB (Dania) czy 0,43 proc. PKB (Bułgaria) do 5,6 proc. (Malta) i 4,3 proc. (Francja). Koszt polskich programów wsparcia w latach 2022-2023 został oszacowany na około 3,6 proc. PKB i był o 19 proc. wyższy od średniej unijnej.
Wykres. Koszty wsparcia gospodarstw domowych podczas kryzysu energetycznego 2022/2023 a wzrost subiektywnego ubóstwa energetycznego w UE
***