Zasiłki dla opiekunów

Osoby uprawnione

Z prawa do zasiłków dla opiekunów mogą skorzystać osoby, które utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 1 lipca 2013 r. w związku z wygaśnięciem z mocy prawa decyzji przyznającej uprawnienia do tego świadczenia.

Przypomnijmy, iż osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego przed 1 stycznia 2013 r. zachowały do niego prawo jedynie do 30 czerwca 2013 r. za sprawą art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548 ze zm.). Ostatecznie jednak wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. (sygn. akt K 27/13, Dz. U. poz. 1557) przepisy te zostały uznane za niezgodne z Konstytucją RP i w konsekwencji utraciły swą moc prawną z dniem 16 grudnia 2013 r.

Wymagane warunki

Szczegółowe warunki nabywania oraz zasady ustalania i wypłacania zasiłków dla opiekunów zostały określone w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, której większość przepisów weszła w życie z dniem 15 maja 2014 r.

Świadczenie to przysługuje:

• za okresy od 1 lipca 2013 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, tj. do 14 maja 2014 r., w których dana osoba spełniała warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2012 r.
   
• od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 15 maja 2014 r., jeżeli dana osoba spełnia warunki jak wyżej.

Przy czym wyłączeniu będą podlegały okresy, w których:

• osobie ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego albo
   
• na osobę wymagającą opieki innej osobie zostało ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego.

Ustawodawca jednocześnie zagwarantował, iż na uprawnienie do zasiłku dla opiekuna w okresie od 1 lipca 2013 r. do dnia złożenia wniosku o ustalenie prawa do tego świadczenia nie ma wpływu:

• zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub
   
• posiadanie statusu bezrobotnego.

Świadczenie na wniosek

Mimo iż organy właściwe wypłacające świadczenia pielęgnacyjne są w stanie dokładnie określić, które z osób w sposób niekonstytucyjny utraciły do nich prawo, zasiłki dla opiekunów nie będą wypłacane z urzędu. Aby je otrzymać, trzeba złożyć stosowny wniosek w tej sprawie i to nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, a więc do 15 września br.

Wnioski o zasiłek dla opiekunów można składać w okresie od 15 maja do 15 września 2014 r.

Istnieje jednak pewne odstępstwo od tej zasady. Otóż może się zdarzyć, że w okresie tych 4 miesięcy na złożenie wniosku będzie toczyło się postępowanie o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osobie, nad którą jest sprawowana opieka. W takim przypadku dopuszczalne jest wystąpienie o zasiłek nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia wydania tego orzeczenia.

Okres 4 miesięcy powinien być wystarczający, aby każdy zainteresowany mógł wystąpić o ten zasiłek. Zwłaszcza że organ wypłacający świadczenia pielęgnacyjne do dnia 30 czerwca 2013 r. powinien był - w terminie do 29 maja br. - poinformować osoby, których decyzja wygasła z mocy prawa, o możliwości złożenia wniosku o przyznanie zasiłku dla opiekuna oraz o warunkach nabywania do niego prawa.

Prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się odpowiednio:

• na czas nieokreślony lub
   
• do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności - gdy zostało ono wydane na czas określony.

W tym drugim przypadku można będzie ponownie ubiegać się o zasiłek dla opiekuna, tym razem jednak w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Prawo do zasiłku dla opiekuna zostanie wówczas przyznane począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

Po przeprowadzonym wywiadzie

Ustalając prawo do zasiłku dla opiekuna na bieżąco, tj. za okres od 15 maja 2014 r., organ właściwy będzie zwracał się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Jego celem jest potwierdzenie faktu sprawowania opieki przez osobę ubiegającą się o zasiłek dla opiekuna.

Wywiad będzie przeprowadzany w miejscu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej, i aktualizowany odpowiednio:

• co 6 miesięcy - jeżeli do końca okresu, na który zostało ustalone prawo do zasiłku dla opiekuna, pozostało więcej niż 3 miesiące, oraz
   
• w każdej sytuacji, gdy zaistnieją wątpliwości co do faktu sprawowania opieki przez osobę pobierającą zasiłek dla opiekuna.

Należność z odsetkami

Zasiłek dla opiekunów, podobnie jak utracone wcześniej świadczenie pielęgnacyjne, przysługuje w wysokości 520 zł miesięcznie. Kwota ta będzie podlegała weryfikacji, na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Przypomnijmy, iż najbliższa weryfikacja będzie miała miejsce w 2015 r.

Co istotne, zasiłki dla opiekunów za okresy wsteczne, tj. należne do dnia 14 maja 2014 r., będą wypłacane wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego. Przy czym będą one naliczane jedynie do dnia 15 maja 2014 r., niezależnie od tego, kiedy zostanie zgłoszony stosowny wniosek, a tym samym dokonana wypłata świadczenia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 4.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. poz. 567)

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.)

autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 43 (1084) z dnia 2014-05-29

GOFIN podpowiada