25 - osobowa rada prokuratorów

W dniu 3 czerwca 2008 roku Rada Ministrów przyjęła skierowała do Sejmu, jako projekt rządowy, nowelizację ustawy o prokuraturze, której głównym celem jest rozdzielenie urzędów Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2010 roku. Należy podkreślić, iż wprowadzający rozdział urzędów Ministra Sprawiedliwości rezultacie Prokuratora Generalnego nie zakłada likwidacji prokurator apelacyjnych. Projekt ten jest kolejnym etapem reformy prokuratury i systemu wymiaru sprawiedliwości.

Rezultatem wejścia w życie nowelizacji ustawy o prokuraturze będzie wzmocnienie niezależności prokuratury poprzez eliminację pozaprocesowych możliwości kierowania biegiem konkretnych spraw dla doraźnych celów politycznych i będzie pierwszym krokiem do dalszych reform i unowocześniania prokuratury. Zaproponowane uregulowania powinny uwolnić prokuraturę od podejrzeń o podatność na polityczne oddziaływanie władzy wykonawczej i wynikających stąd zarzutów, a prokuratorom zapewnić większą niż dotychczas niezależność w konkretnych sprawach i umocnić ich apolityczność. Przyjęcie tych przepisów jest realizacją obietnic wyborczych Platformy Obywatelskiej, która w kampanii wyborczej deklarowała wprowadzenie rozwiązań uniezależniających prokuraturę od wpływów politycznych. Oddzielenie tych funkcji pozwoli Ministrowi Sprawiedliwości w większym stopniu skupić się na reformie wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności na usprawnieniu postępowań cywilnych.

Zgodnie z założeniami projektu Prokurator Generalny będzie powoływany, - na wniosek Ministra Sprawiedliwości przez Prezydenta RP spośród dwóch kandydatów wskazanych, po jednym, przez Krajowa Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratorów, która utworzona zostanie na podstawie przepisów tejże noweli ustawy o prokuraturze. W ramach przepisów przejściowych, kandydata na pierwszą kadencję Prezydent wybierze spośród dwóch kandydatów, zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa. Natomiast kandydatem na Prokuratora Generalnego będzie prokurator lub sędzia, o co najmniej dziesięcioletnim stażu pracy na stanowisku prokuratorskim lub sędziowskim w sprawach karnych. Prokurator Generalny będzie powoływany na jedną, niepowtarzalną kadencję trwającą 6 lat, po której będzie mógł przejść w stan spoczynku niezależnie od stażu pracy i wieku. Powyższe przyjęte rozwiązania zapewnią niezależność Prokuratora Generalnego od władzy wykonawczej, a tym samym od nacisków politycznych. Równocześnie, aby zagwarantować prawidłowe realizowanie przez prokuraturę swoich funkcji, poddaje się Prokuratora Generalnego nadzorowi i kontroli. Kontrola ta ma polegać na tym, że będzie on zobligowany do składania Premierowi rocznego sprawozdania z działalności prokuratury. W przypadku odrzucenia tego sprawozdania, Premier może wystąpić do Sejmu o odwołanie Prokuratora Generalnego przed upływem kadencji. To samo dotyczy sytuacji, w której Prokurator Generalny sprzeniewierzy się złożonemu ślubowaniu. W każdym z tych przypadków sejm odwołuje Prokuratora Generalnego większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Ponadto projekt nowelizacji tworzy 25 - osobową Krajową Radę Prokuratorów, której zadania i kompetencje będą istotnymi gwarancjami niezależności prokuratury od wpływów politycznych. Między innymi do jej kompetencji należy zajmowanie, wiążącego Prokuratora Generalnego, stanowiska w sprawie wyrażenia zgody na odwołanie w trakcie trwania kadencji prokuratora apelacyjnego, prokuratora okręgowego i prokuratora rejonowego oraz ich zastępców z powodu nienależytego wypełniania obowiązków służbowych. Rada ma też dbać o przestrzeganie standardów etycznych i prawa przez prokuratorów.

Co do prokuratorów powszechnych jednostek prokuratury przewidziano, że polecenie prokuratora przełożonego wydane prokuratorowi podległemu nie może dotyczyć treści czynności procesowej. Tym samym polecenia prokuratora przełożonego, nie będą mogły ingerować w treść poszczególnych czynności procesowych ani dotyczyć sposobu zakończenia postępowania. W efekcie projektowanej zmiany wszystkie decyzje w jednostkowych sprawach prokurator prowadzący lub nadzorujący postępowanie ma podejmować samodzielnie.