A może tak założyć żłobek?

Dnia 4 kwietnia 2011 r. weszła w życie ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 - tzw. "ustawa żłobkowa". Nowa regulacja ma ułatwić zakładanie żłobków i klubów dziecięcych, co jest szczególnie ważne ze względu na ciągle niewystarczającą liczbę miejsc w takich placówkach dla najmłodszych dzieci.

Ustawa wymienia formy opieki nad dziećmi do lat 3, wśród których znalazły się: żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun oraz niania. W uzasadnionych przypadkach, jeśli niemożliwe lub utrudnione będzie objęcie dzieci wychowaniem przedszkolnym, z form opieki przewidzianych przez ustawę żłobkową będą mogły skorzystać dzieci w wieku do lat 4. Opieką w żłobkach będą obejmowane dzieci po ukończeniu 20. tygodnia życia.

Zgodnie z ustawą, podmiotami które mogą prowadzić żłobek są: gmina lub osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (np. stowarzyszenia). Opieka w takiej placówce ma trwać maksymalnie 10 godzin dziennie, z możliwością wydłużenia tego czasu za dodatkową opłatą. Godziny przebywania dziecka w żłobku mają być dostosowane do indywidualnego trybu pracy rodziców. Jeden opiekun w żłobku będzie mógł zajmować się maksymalnie ośmiorgiem dzieci, ale jeżeli w grupie będzie dziecko niepełnosprawne lub takie, które nie ukończyło roku, pod opieką opiekuna będzie mogło przebywać maksymalnie pięcioro dzieci.

Ustawa wskazuje też wykształcenie wymagane na stanowisku opiekuna - może zostać nim m.in. osoba posiadająca dyplom pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.

Istotną zmianą przewidzianą ustawą jest także zmiana formy organizacyjnej żłobków, gdyż przestaną one być zakładami opieki zdrowotnej, a tym samym zmienią się przepisy co do wymagań lokalowych i sanitarnych. Zmieni się także organ, któremu podlegają żłobki - nie będzie nim jak do tej pory Ministerstwo Zdrowia, ale Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Do tej pory żłobki podlegały ustawie o Zakładach Opieki Zdrowotnej i były traktowane jak szpitale, co skutecznie odstraszało gminy i prywatnych przedsiębiorców przed tworzeniem takich placówek.

Placówkami zajmującymi się opieką nad dziećmi, które skończyły rok będą kluby dziecięce. Kwalifikacje opiekunów zatrudnionych w klubach mają być identyczne z tymi, które są wymagane w żłobkach. Krótszy jest natomiast w nich czas opieki nad dziećmi, który nie może przekraczać pięciu godzin dziennie.

Opiekunów dziennych będzie mógł zatrudnić wójt, burmistrz lub prezydenta miasta. Opiekę nad dziećmi sprawować będą w swoim domu lub lokalu udostępnionym przez gminę. Wybór kandydatów na opiekunów będzie odbywał się w drodze konkursu ogłaszanego przez gminę. Opiekun ma się zajmować, w zależności od wielkości lokalu, maksymalnie pięciorgiem dzieci, a gdy w grupie znajdzie się dziecko niepełnosprawne lub wymagające szczególnej opieki - nad trojgiem.

Nianię będzie natomiast zatrudniała konkretna rodzina, jednak z budżetu państwa zostanie opłacona za nią składka na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne (od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę), o ile oboje rodzice pracują. Jeśli niania otrzymywać będzie wynagrodzenie wyższe od minimalnego, różnicę za składki na ubezpieczenie pokrywać będą rodzice. Osoba, z którą zawarto umowę, będzie musiała zostać zgłoszona do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawa odnosi się także do pracodawców. Znalazły się w niej regulacje zachęcające do tworzenia przyzakładowych żłobków, przedszkoli i klubów dziecięcych. Pracodawca będzie mógł wliczyć wydatki związane z prowadzeniem tych placówek w ciężar nieopodatkowanych kosztów uzyskania przychodu. Środki na ten cel mogą pochodzić z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Podobne rozwiązanie ustawa przewiduje dla uczelni, które będą mogły prowadzić żłobki i kluby dla dzieci studentów i swoich pracowników. Z ustawy wynika więc, że każdy pracodawca posiadający Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (czyli odprowadzający na każdego pracownika 37,5 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce) i który wyda z niego przynajmniej 7,5 proc. właśnie na cele żłobkowe, będzie mógł powiększyć Fundusz o dodatkowe 7 proc., co w praktyce oznacza to, że w przypadku firmy, która zatrudnia 100 pracowników, dodatkowy odpis wyniesie 24 tys. zł rocznie.

Korzyść dla pracodawcy wynika także z tego, że nie utraci on cennego i doświadczonego pracownika, któremu urodzi się dziecko. To również zysk dla budżetu państwa w postaci dodatkowych wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, którym zostanie objęta wartość świadczenia opieki nad dzieckiem oraz ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od pracujących młodych rodziców. Państwo zaoszczędzi także na wydatkach na składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne, które opłaca za osoby przebywające na urlopach wychowawczych.

Joanna Rodek

młodsza prawniczka Kancelaria Prawnicza PATRIMONIUM

Podstawa prawna:

• Ustawa z dn. 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 - Dz.U. z 2011 r. Nr 45, poz. 235.