Ameryka Północna vs Azja - kto jest lepszym płatnikiem

Pod względem moralności płatniczej sytuacja w Azji jest mocno zróżnicowana. Istnieje bowiem przepaść w terminowości regulowania swoich zobowiązań pomiędzy Tajwanem a Chinami i Hongkongiem. W Ameryce Północnej sytuacja uległa dynamicznej zmianie. Natomiast w Kanadzie, w przeciwieństwie do Meksyku i Stanów Zjednoczonych, obserwujemy pogorszenie moralności płatniczej.

Pod względem moralności płatniczej sytuacja w Azji jest mocno zróżnicowana. Z jednej strony Tajwan, gdzie ponad 74,5 proc. faktur płaconych jest w terminie. Z drugiej strony Hongkong i Chiny, w których zaledwie blisko 32 proc. płatności dokonywanych jest na czas.

W ciągu ostatnich 10 lat gospodarka Tajwanu utrzymywała stały wzrost wynikający głównie z dobrej koniunktury handlu zagranicznego. Skuteczne działania rządu pozwoliły przedsiębiorcom z Tajwanu przejść suchą nogą przez skutki światowego kryzysu. Sukces ten należy przypisać doskonałym relacjom gospodarczym z Chinami oraz wymianie handlowej z Europą i Stanami Zjednoczonymi. Jednak w ostatnich latach wraz ze spadkiem zagranicznego handlu, gospodarka Tajwanu rośnie w tempie znacznie wolniejszym od oczekiwań - od 3 do 4 proc.

Niezależnie od wszystkiego, przedsiębiorcy z Tajwanu są najlepszymi płatnikami w całej Azji. Blisko 75 proc. faktur płaconych jest na czas. W porównaniu z rokiem ubiegłym nastąpił wzrost o 4,2 proc., a w stosunku do 2007 roku - o blisko 10 proc. Zaledwie 23 proc. ma opóźnienia do 30 dni. Pozostałe 2,5 proc. płaconych jest powyżej miesiąca. Co ciekawe, na Tajwanie najgorszą moralnością płatniczą odznaczają się przedsiębiorstwa duże, zatrudniające powyżej 250 osób i te działające w branży usługowej i produkcyjnej. Wśród tych największych zaledwie 58 proc. faktur płaconych jest na czas, a 40 proc. zobowiązań opłacanych jest w terminie do 30 dni. To nie jest dobrym prognostykiem na przyszłość, bowiem sektor produkcyjny, a przede wszystkim usługowy, stanowi główną siłę napędzającą rozwój gospodarczy Tajwanu. Przez ostatnie 50 lat rząd i sektor prywatny ściśle współpracowały ze sobą na rzecz poprawy konkurencyjności w tych sektorach oraz zapewnienia stałego wzrostu gospodarczego.

W wyniku tych starań Tajwan stał się światowym ośrodkiem skupiającym zakłady produkcyjne układów scalonych i monitorów nieteleskopowych oraz potęgą w produkcji towarów opartych na zaawansowanych technologiach. Jednocześnie, każdego roku rośnie liczba turystów odwiedzających Tajwan, a wraz z tym znaczenie całego sektora usługowego. Na przeciwległym biegunie znajdują się firmy małe i średnie oraz te działające w handlu i transporcie. Tutaj blisko 2/3 płatności dokonywanych jest w terminie. Rzetelność w regulowaniu swoich zobowiązań finansowych nie powinna dziwić, bowiem kultura i obyczaje mieszkańców Tajwanu skłaniają ich do poszanowania litery prawa - także samych przedsiębiorców. Obowiązujący na Tajwanie restrykcyjny Kodeks karny przewiduje surowe kary nawet za najmniejsze przewinienie.

Tajwan stanowi wyjątek potwierdzający regułę. Tym samym, współpracując z krajami azjatyckimi, musimy spodziewać się znacznych opóźnień w płatnościach. Potwierdzeniem tego są dane z Chin, jak również Hongkongu. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku niewiele blisko 32 proc. faktur płaconych jest na czas. Zbieżność danych nie jest przypadkowa, bowiem w powszechnej opinii Hongkong uznawany jest za biznesową bramę Chin.

Siedemnaście lat temu Londyn oddał Pekinowi Hongkong. Pomimo znacznego upływu czasu, różnice pomiędzy wyspą a kontynentem nadal są mocno widoczne. W Hongkongu PKB na głowę mieszkańca należy do najwyższych na świecie, a rekordowe zagęszczenie wieżowców sprawia, że wyspa ta jest nazywana miastem pionowym. Terytorialnie należy do Chińskiej Republiki Ludowej, ale poza polityką zagraniczną i obronną miasto zachowało daleko idącą autonomię. Ma odrębne prawo, walutę i drużyny sportowe, nawet samochody jeżdżą dalej lewą stroną, jak za rządów brytyjskich.

Hongkong uznawany jest za najbardziej rozwinięty biznesowo kraj na świecie. Swoją potęgę buduje na światowym kryzysie w Stanach Zjednoczonych i Europie. Korzysta na bliskości z Chinami. I tak jak za brytyjskich czasów, stanowi przyczółek do handlu z Państwem Środka. Jednocześnie stanowiąc centrum finansowe, przez które wpływają do Chin miliardy z całego świata.

W Chinach, podobnie jak i na Tajwanie, najgorszymi płatnikami są duże firmy. Tutaj zaledwie 28 proc. faktur płaconych jest na czas. W tym miejscu warto podkreślić, że ponad 5,5 proc. faktur opłacanych jest z opóźnieniem ponad czteromiesięcznym. Na przeciwległym biegunie znajdują się mikro- i małe przedsiębiorstwa. Najgorszą moralnością płatniczą wykazują się chińskie przedsiębiorstwa budowlane i z sektora usługowego. Te w terminie płacą zaledwie od 21 do 27 proc. swoich zobowiązań. Zebrane i przedstawione w raporcie dane pokazują, że najlepszymi płatnikami się firmy z sektora sprzedaży hurtowej. Podmioty te, w 41 proc. regulują swoje zobowiązania na czas. Jest to najwyższy wskaźnik wśród wszystkich zestawionych branż. W odróżnieniu od chińskich hurtowników, najdłużej płatność wstrzymują chińskie firmy budowlane. Tutaj blisko 15 proc. zobowiązań płaconych jest w terminie powyżej 120 dni. Niewiele lepiej jest w zależnym od Chin Hongkongu, gdzie podobnie jak w Chinach, zaledwie 1/3 proc. faktura płaconych jest na czas. Podobieństw jest znacznie więcej, bowiem także w Hongkongu najdłużej na uregulowanie płatności czekamy w sektorze budowlanym i handlu detalicznym. Tutaj procent zobowiązań regulowanych na czas oscyluje w granicy od 18 do 20. Niewiele lepiej jest w branży transportowej i usług finansowych. Na tym tle najkorzystniej przedstawiają się firmy z szeroko pojętego sektora usług, z wyłączeniem usług finansowych i sprzedaży hurtowej. Nie płacą głównie duże firmy. Te płatność wstrzymują do 30 dni po umówionym terminie. Zaledwie 16 proc. płatności dokonywanych jest na czas. Odsetek niepłaconych faktur spada proporcjonalnie do upływającego czasu.

W Ameryce Północnej sytuacja pod względem moralności płatniczej uległa dynamicznej zmianie. W Kanadzie obserwujemy pogorszenie moralności płatniczej.

Kanada przez lata była w cieniu Stanów Zjednoczonych. Rozwoju gospodarczego, chicagowskich drapaczy chmur, motoryzacji, której symbolem stało się Detroit, rozmachu w budowie państwa, niewiarygodnej różnorodności kulturowej i społecznej oraz zdolności do wszelakich przemian. Jednak w 2011 r. po raz pierwszy w nowożytnej historii przeciętny Kanadyjczyk był bogatszy od przeciętnego Amerykanina. Dziś w Kanadzie większość społeczeństwa zarabia lepiej niż w USA. Motor napędzający amerykańską gospodarkę nie jest już tak dobrze naolejony, jak jeszcze kilkanaście lat temu. Klasa średnia zamieszkująca USA nie jest już najlepiej zarabiającą na świecie. Dla amerykańskiej gospodarki gorszym jest, że tamtejsza middle class przestała się bogacić. Od 2000 do 2010 roku średnioroczne dochody przedstawicieli amerykańskiej klasy średniej niemal nie ruszyły z miejsca. Symbolem upadku amerykańskiego przemysłu stało się Detroit.

Średnia wartość kanadyjskiego gospodarstwa domowego wyniosła w 2011 r. 363 tys. dol., podczas gdy w USA ten sam wskaźnik wyniósł 319 tys. dol. Stopa bezrobocia w obydwóch krajach oscyluje w granicach 7 proc. Kanada stale się rozwija, podczas gdy Stany Zjednoczone próbują znaleźć wyjście z kryzysu gospodarczego i politycznej nieporadności.

Jednak dobre wyniki makroekonomiczne nie idą w parze z kulturą prowadzenia biznesu. Bowiem to właśnie Kanadyjczycy spośród wszystkich krajów Ameryki Północnej wykazują się najgorszą moralnością płatniczą. Zaledwie 44 proc. faktur regulują na czas. Faktem jest, że w porównaniu z 2007 r. notuje się 5,5-proc. poprawę. Najszybciej płacą firmy mikro-. Te w 50-proc. regulują w terminie swoje zobowiązania. Na przeciwległym biegunie znajdują się największe podmioty, które w terminie regulują 12 proc. wszystkich swoich zobowiązań. Jest to najgorszy wynik wśród wszystkich zestawionych krajów. Prawdą jest, że te zaległości w blisko 83 proc. są regulowane w terminie nieprzekraczającym 30 dni. Warto zaznaczyć, że najlepszymi płatnikami są firmy z branży rolnictwa i leśnictwa. Fakt ten nie dziwi, biorąc pod uwagę to, że lwia część Kanady pokryta jest lasami i glebami pod uprawę. W konsekwencji ogromna część przedsiębiorstw działa właśnie w tych branżach. Ogromna konkurencja sprawia, że termin płatności staje się kluczowym kryterium do długofalowej współpracy pomiędzy kontrahentami. Nieznacznie gorzej wygląda sytuacja wśród firm usługowych, także tych z sektora usług finansowych. Na przeciwległym biegunie znajdują się przedsiębiorstwa z branży produkcji przemysłowej, górnictwa i sprzedaży hurtowej.

Poprawa moralności płatniczej widoczna jest także w USA. Tylko na przestrzeni ostatnich czterech lat odnotowano 10-proc. wzrost terminowo regulowanych faktur. Sytuacja uległa znaczącej poprawie, jednak nie powinna napawać optymizmem. Bowiem na koniec 2013 roku niemal co druga płatność była przeterminowana. To duży kłopot dla podnoszącej się z kolan i pogrążonej w recesji gospodarki Stanów Zjednoczonych. Analogicznie jak w przypadku Kanady, nie płacą głównie duże spółki z sektora produkcji przemysłowej, górnictwa i branży budowlanej oraz handlu hurtowego. Co ciekawe, najlepszymi płatnikami w USA okazują się być spółki mikro- i małe, głównie działające w sektorze rolnictwa. Tym samym wpisują się w światowy trend. Jednak w odróżnieniu od ich odpowiedników z Europy i Azji, te najmniejsze amerykańskie spółki płacą nierzadko z czteromiesięcznym opóźnieniem.

Podobnie, jak w USA, także w Meksyku odnotowano poprawę moralności płatniczej przedsiębiorstw. Pomimo tego, sytuacja nie napawa optymizmem. Bowiem od 2010 roku o ponad 13 proc. spadł odsetek regulowanych w terminie zobowiązań płatniczych. Z blisko 70 proc. w 2010 r. do 56,9 proc. w 2013 r. W Meksyku w równym stopniu faktury przeterminowują zarówno mikro-, małe, średnie, jak i duże firmy. Jest to jeden z nielicznych wyjątków na świecie, gdzie wartości te są porównywalne. W Meksyku najszybciej płacą swoje faktury firmy z sektora rolno-uprawnego oraz budowlanki. Fakt ten nie powinien specjalnie dziwić, bowiem znaczną część Meksyku - 37 proc. - stanowią tereny rolnicze, co przez lata wpływało na kształt całej gospodarki. Choć rolnictwo przynosi zaledwie 10 proc. PKB, jest dumą eksportu, mimo że większość gospodarstw nie korzysta z nowinek technologicznych i opiera się na tradycyjnych metodach.

Meksyk jest głównym eksporterem na świecie: awokado, cebuli, limonek i opuncji. Jeśli chodzi o paprykę chili i papaję, zajmuje drugie miejsce. Największy dochód państwa stanowi handel, na następnym miejscu są usługi i produkcja przemysłowa. Do najistotniejszych dziedzin produkcji wytwórczej należą: przemysł samochodowy, chemiczny, metalowy, elektryczny, elektroniczny oraz spożywczy. Jednak największy dochód państwa stanowi handel, a dopiero później usługi i produkcja przemysłowa.

Tomasz Starzyk

Autor jest ekonomistą, specjalistą ds. analizy danych ekonomicznych, ekspert Bisnode D&B Polska