Coraz trudniej robić biznes w Polsce

PKPP "Lewiatan" od sześciu lat prowadzi badania MSP. Niestety, najnowsze są mało optymistyczne. Pozycja konkurencyjna małych i średnich przedsiębiorstw słabnie ? coraz bardziej bazują one na cenie, a w coraz mniejszym stopniu na jakości i innowacyjności produktów i usług oraz jakości obsługi klienta. Strategia cenowa wymaga obniżania kosztów i ? w efekcie ? prowadzi do zmniejszenia dochodów. Tym samym słabną zdolności akumulacyjne i kredytowe MSP, a to one stanowią podstawę rozwoju, wzrostu zatrudnienia i szansy na skuteczne konkurowanie małych i średnich firm na rynkach zagranicznych.

Spadek sprzedaży i zysków

Z badań MSP wynika, że robią one wszystko, co leży w ich kompetencjach, aby sprostać coraz bardziej konkurencyjnym warunkom działania. Ale w 2005 r. tylko 32 proc. przedsiębiorstw odnotowało wzrost sprzedaży, a 34 proc. spadek. Zyski zwiększyło 29 firm, a 37,2 proc. zarobiło mniej niż przed rokiem.

Nie spełniły się nadzieje pokładane w funduszach unijnych, które miały być kołem zamachowym inwestycji w małych i średnich firmach. Jednak 70,7 proc. przedsiębiorstw, które w 2005 r. złożyły wnioski o dofinansowanie, dotacji nie uzyskało.

Na gadaniu się kończy

Dlaczego firmy przestały się rozwijać? Przyczyny tkwią w istniejących barierach instytucjonalnych i prawnych, których MSP nie mogą przełamać! Mówią o nich od wielu lat, wskazują na konieczne zmiany. I... na mówieniu się kończy. Lista czynników, które ograniczają możliwości rozwoju MSP i wpływają negatywnie na ich sytuację ekonomiczną, nie uległa istotnej zmianie. Pięć najważniejszych barier na tej liście nie zmienia się od lat. Siła ich negatywnego oddziaływania na możliwości rozwoju przedsiębiorstw także niestety nie uległa osłabieniu, a w niektórych przypadkach nawet wzrosła (uciążliwość procedur administracyjnych i nieelastyczne prawo pracy).

Lista kolejnych pięciu barier także pozostała niezmieniona, ale zaszły na niej znaczenie większe zmiany niż w pierwszej piątce. W 2005 r. znacznie większe znaczenie niż w 2004 r., w opinii małych i średnich przedsiębiorstw, miały zaburzenia w konkurencji na rynku wynikające z dwóch powodów: nierównego traktowania podmiotów gospodarczych na rynku (niektóre przedsiębiorstwa, w ogromnej większości państwowe, otrzymują subsydia, umorzenia podatków i świadczeń społecznych), konkurencji ze strony szarej strefy, której utrzymywanie się jest efektem ?uciekania? części firm właśnie przed istniejącymi barierami. osłabiła się nieco siła negatywnego wpływu biurokracji w bankach na dostęp MSP do kapitału. Obniżyła się także negatywna siła oddziaływania popytu na produkty i usługi na rynku krajowym.

Bariery nie do pokonania

Najważniejszą barierą, na którą wskazują przedsiębiorstwa małe i średnie, są pozapłacowe koszty pracy - to opinia 88,8 proc. badanych. Ograniczają one skłonność małych i średnich przedsiębiorstw do zwiększania zatrudniania, co przy ciągle bardzo wysokiej stopie bezrobocia (18 proc. i niskiej stopie zatrudnienia (52,6 proc.) jest działaniem mającym negatywny wpływ na całą gospodarkę.

Podatki od działalności gospodarczej, mimo ich obniżenia w 2004 r. do 19 proc., stanowią ciągle istotną barierę rozwoju przedsiębiorstw (w opinii 83,7 proc. MSP).

Uciążliwe procedury administracyjne ciągle zajmują wysokie, trzecie miejsce na liście barier rozwoju małych i średnich firm (72,6 proc.). Nie jest to dziwne, jeśli kierownictwo małych i średnich firm musi poświęcać dziennie przeciętnie 1 godzinę i 20 minut na dopełnianie różnych formalności urzędniczych (uzyskiwanie zgód i zezwoleń, kontakt z urzędami).

Urzędy państwowe mające współpracować z przedsiębiorstwami są zbyt zbiurokratyzowane, mało elastyczne. Ich działania charakteryzują się inercją, stąd też reakcje na wszelkie propozycje zmian zasad współpracy z otoczeniem gospodarczym są powolne i mało skuteczne. Przepływ informacji między przedsiębiorstwami a urzędami administracji państwowej jest pozostawiony "własnemu biegowi". Nie ma wypracowanych stałych kanałów przepływu informacji. Najgorzej wypada współpraca MSP z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Małe i średnie przedsiębiorstwa od początku transformacji polskiej gospodarki wskazują na nieelastyczne prawo pracy jako jeden z najistotniejszych czynników (w 2005 r. 71 proc. firm), który ogranicza możliwości ich rozwoju, wpływa negatywnie na ich konkurencyjność, a także hamuje rozwój rynku pracy.

Istotną barierę rozwoju dla 66,1 proc. firm małych i średnich stanowią zatory płatnicze.

Sytuacja polityczna w kraju jest wskazywana przez przedsiębiorców jako jedenasty czynnik wpływający negatywnie na możliwości rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (ale wskazuje go 49,6 proc. MSP). Polityka wprowadza destabilizację w warunkach funkcjonowania przedsiębiorstw, a niepewność oznacza ryzyko, które przekłada się na wyższe koszty.