Firmy małżonków z ograniczeniami w pdof
Dosyć powszechną praktyką jest prowadzenie odrębnych firm przez małżonków. Jednak zarówno powiązania rodzinne jak i ustrój panujący w małżeństwie stanowią okoliczności skutkujące w odniesieniu do małżonków-przedsiębiorców pewnymi ograniczeniami w pdof.
Amortyzacja jednorazowa
Dla osób fizycznych spełniających warunki do uznania ich za podatników rozpoczynających w roku podatkowym działalność gospodarczą oraz tzw. małych podatników ustawodawca przewidział przywilej dokonywania jednorazowej amortyzacji stanowiącej pomoc de minimis na zasadach wskazanych w art. 22k ust. 8-13 ustawy o pdof. Jednak amortyzacja ta nie ma zastosowania m.in. do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, jeśli w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa (art. 22k ust. 11 ustawy o pdof) - przykład 1.
Podstawa amortyzacji
W odrębnych firmach małżonków często wykorzystywane są zaliczone do środków trwałych i podlegające amortyzacji składniki stanowiące ich współwłasność. Sposób określania wartości początkowej środka trwałego, którego podatnik jest współwłaścicielem określony został w art. 22g ust. 11 ustawy o pdof. Zasadniczo wartość tę ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika. Tej reguły nie stosuje się jednak do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie. Wobec tego, jeżeli małżonkowie prowadzą odrębne działalności gospodarcze i korzystają w nich ze wspólnego składnika majątku, każdy z nich może dla celów amortyzacji przyjąć jego wartość początkową odpowiadającą tylko wykorzystywanej przez siebie części (przykład 2).
Przekazanie z firmy do firmy
W praktyce występują też sytuacje, w których jeden z małżonków przekazuje środek trwały ze swojej działalności do działalności drugiego z nich. Gdy takiemu przekazaniu towarzyszy zmiana działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z nich, małżonek, który przejmie środek trwały, zobowiązany jest, zgodnie z art. 22g ust. 13 pkt 5 ustawy o pdof, do kontynuowania amortyzacji rozpoczętej przez poprzednika. Skutkuje to koniecznością ustalenia jego wartości początkowej w tej samej wysokości, stosowania tej samej metody amortyzacji oraz uwzględnienia dokonanych odpisów amortyzacyjnych (art. 22h ust. 3 ustawy o pdof) - przykład 3.
Opodatkowanie ryczałtem
Możliwość opłacania ryczałtu ewidencjonowanego ma ściśle określony krąg podmiotów. Z tej formy opodatkowania nie mogą korzystać m.in. podatnicy podejmujący prowadzenie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
- samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
- w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
- samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka,
w sytuacji gdy małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy według skali.
Zaliczki raz na kwartał
Niektórzy przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych mają prawo korzystać z preferencji w postaci kwartalnego opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Ten sposób regulowania zaliczek dotyczy przedsiębiorców, którzy posiadają status małego podatnika lub rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej w roku podatkowym - czyli tych samych, którzy mają prawo do jednorazowej amortyzacji stanowiącej pomoc de minimis.
Jednak podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą nie może skorzystać z kwartalnych zaliczek, gdy w roku jej rozpoczęcia, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, działalność gospodarczą w tym samym zakresie prowadził jego małżonek, jeśli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.
|
Przykład 1 Między małżonkami istnieje wspólność majątkowa. Mąż od maja 2009 r. prowadził działalność gospodarczą, którą zlikwidował w lipcu 2017 r. Żona, która wcześniej uzyskiwała wyłącznie dochody z pracy, rozpoczęła działalność gospodarczą w czerwcu 2018 r. Z uwagi na uregulowania art. 22k ust. 11 ustawy o pdof nie może w 2018 r. skorzystać z jednorazowej amortyzacji.
Małżonkowie (wspólność majątkowa) w odrębnych firmach wykorzystują będący ich wspólną własnością lokal użytkowy o wartości 280.000 zł. Żona zajmuje 72% jego powierzchni ogólnej, natomiast mąż - 28%. Dla celów amortyzacji u żony wartość początkowa lokalu wyniesie 201.600 zł (280.000 zł × 72%), a u męża - 78.400 zł (280.000 zł × 28%).
W lutym 2018 r. mąż zlikwidował działalność gospodarczą. W działalności tej wykorzystywał urządzenie o wartości początkowej 28.900 zł, które amortyzował metodą liniową według stawki 14%. Na dzień likwidacji działalności wartość odpisów amortyzacyjnych od tej maszyny zaliczona do kosztów podatkowych wyniosła 10.115 zł. W maju 2018 r. rozpoczynając działalność w tym samym zakresie żona przyjęła tę maszynę na stan środków trwałych - jej wartość początkową ustaliła na 28.900 zł, a kontynuując amortyzację metodą liniową obciąży koszty odpisami amortyzacyjnymi o wartości 18.785 zł. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.)
Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2017 r. poz. 2157 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 44 (1501) z dnia 2018-06-01